ΣΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟ «ΓΚΕΤΟ» ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ Golden boys Οι χρυσές συμμορίες του City

Εντυπο: ΕΨΙΛΟΝ

Ημ/νία: 09/11/2008

ΣΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟ «ΓΚΕΤΟ» ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥGolden boysΟι χρυσές συμμορίες του City

ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ | ΣΠΥΡΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ 

Μια βόλτα απόγευμα Παρασκευής στις παμπ του Λονδίνου – εκεί όπου άλλοτε οι χρυσοφόροι ένοικοί του γιόρταζαν με άφθονη μπίρα τα αστρονομικά εβδομαδιαία κέρδη τους, εκεί όπου σήμερα πνίγουν τον καημό τους. Η μπαρότσαρκα αποκάλυψε πολλά για το άγριο ροκ εν ρολ που χόρεψαν τα «χρυσά αγόρια» στο ξέφρενο πάρτι του νεοφιλελευθερισμού, για το hang over που θα ακολουθήσει, για τα «σπασμένα» που θα τα πληρώσουμε όλοι. Αποκάλυψε, όμως, και κάτι ακόμη· έναν «εναλλακτικό» δείκτη, που αποτυπώνει κάθε φορά το μέγεθος μιας κρίσης: το πόσο αλκοόλ καταναλώνεται!

Στον μικρότερο αυτοδιοικούμενο (από τους 886) νομό της Βρετανίας, στο City των 2,6 τετρ. χλμ., το μεσαιωνικό ρητό της διοίκησης της πόλης «Domine dirige nos» (Παντοδύναμε, βοήθησέ μας) ακούγεται πιο επίκαιρο από ποτέ. Οι κατά περιόδους οικονομικές φουρτούνες έκαναν από παλαιοτάτων χρόνων τους έτοιμους προς πνιγμό εμπόρους της περιοχής να αναφωνούν, όπως και σήμερα, την παραπάνω φράση, αναζητώντας μια σανίδα σωτηρίας γύρω τους. Η σανίδα αυτή στις μέρες μας είναι προσφορά όχι του υπερήρωα Φλας Γκόρντον, αλλά του άγγλου πρωθυπουργού Γκόρντον Μπράουν και των οικονομικών μέτρων του. Γιατί το αμυντικό τείχος που έφτιαξαν οι Ρωμαίοι τον 2ο μ.Χ. αιώνα γύρω από την περιοχή δεν είναι αρκετό σήμερα να προστατεύσει το City από την επιδρομή των παγκοσμιοποιημένων κεφαλαίων και των τοξικών δανείων. Εν μέσω γενικευμένης χρηματιστηριακής κρίσης, περάσαμε κι εμείς το τείχος, με στόχο να βρούμε τα «χρυσά παιδιά» των hedge funds, αλωνίζοντας στους δρόμους και τις τοπικές παμπ, όπου το αλκοόλ, η μπίζνα και η κουβέντα καλά κρατούν, χρόνια τώρα.

Η βιτρίνα με τα κοστούμια ενός καταστήματος στο Moorgate αναφωνεί ότι «η πιστωτική κρίση δεν είναι εδώ», και μια σειρά γιάπικων γραβατωμένων προσφορών προσπαθεί να το επιβεβαιώσει. Στο απέναντι πεζοδρόμιο, όμως, στα πόστερ της εφημερίδας «Evening Standard», διαβάζουμε ότι η αγγλική λίρα σήμερα Παρασκευή έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 37 χρόνων. Ποιον να πιστέψει κανείς, άραγε; Τους εμπόρους ή τους δημοσιογράφους; Και πού είναι τα «χρυσά παιδιά» των hedge funds, να κάνουν τα μαγικά τους και να βγάλουν λαγό δισεκατομμυρίων από το χρυσό καπέλο τους στην κρίση αυτήν και να μας τον δώσουν να σωθούμε – όπως έκαναν με τα απίστευτα κέρδη τους, που έτρεχαν σαν λαγοί στις τσέπες τους μέχρι πρότινος; Προτιμώ να ψάξω την απάντηση στις παμπ της περιοχής, εκεί όπου κάθε Παρασκευή βράδυ τα «χρυσά παιδιά» των hedge funds μπεκροπίνουν για να ξεδώσουν ή για να ξεχάσουν. Γιατί, όμως, τα λένε «χρυσά»; Προφανώς, όχι γιατί περνάνε γριούλες στο απέναντι πεζοδρόμιο, αλλά γιατί οι αμοιβές τους από τη διαχείριση των hedge funds είναι επιεικώς αστρονομικές. Ιδού πώς:

Ας πούμε ότι είστε ο μάνατζερ ενός hedge fund που διαχειρίζεται 1 δισ. δολάρια. Μάνι μάνι έχετε μια αμοιβή 2% επί του ποσού αυτού, το λεγόμενο management fee. Κάτι που μεταφράζεται σε 20 εκατομμύρια δολάρια. Ο πακτωλός των χρημάτων, όμως, βρίσκεται στην αμοιβή της επίδοσης των μετοχών με τις οποίες παίζετε, το λεγόμενο performance fee, το οποίο κινείται στο 20%! Δηλαδή, ποντάρετε και κάνετε μια μόχλευση (leverage) 10 προς 1 στη μελλοντική κίνηση κάποιων μετοχών, δανείζεστε έτσι 10 ευρώ για κάθε 1 ευρώ των επενδυτών σας. Αν οι μετοχές αυξηθούν μόλις 3%, αυτό μεταφράζεται σε 30% άνοδο για το fund σας ή 300.000.000 δολάρια έξτρα. Το 20% αυτού του ποσού ισοδυναμεί με 60.000.000 δολάρια, από τα οποία βγάζετε καθαρά 25.000.000 σε μία χρονιά! Το φοβερό εδώ είναι ότι, αν οι μετοχές πέσουν 3%, το μόνο που κάνετε είναι να επιστρέψετε τα χρήματα στους επενδυτές σας, έχοντας κρατήσει βέβαια το management fee! Δηλαδή, στοχεύετε σε τεράστια και βραχυπρόθεσμα κέρδη, παίρνετε μεγάλο ρίσκο, δεν φοβάστε αν αποτύχετε και, επιπλέον, δεν σας ελέγχει σοβαρά κανείς. Η ροκ εν ρόλ αυτή οικονομική συνταγή γαλούχησε έτσι μια νέα γενιά κακομαθημένων ανθρώπων κάτω των 40, που κάποιοι τους ονόμασαν «χρυσά αγόρια» (golden boys).

Για να καταλάβετε για τι αμοιβές μιλάμε, ο πιο πετυχημένος hedge fund manager το 2007, ο αμερικανός John Paulson, εισέπραττε ετησίως πάνω από 3 δισ. δολάρια, ενώ πριν από την κρίση 1,9 τρισ. δολάρια περνούσαν από τα χέρια των hedge funds! Αντε τώρα να πιάσεις κουβέντα με τέτοιους τύπους σε μια παμπ! Το επιχείρησα, όμως, εισπράττοντας αρχικά κάτι φλεγματικές και ξινισμένες φάτσες, που μου γύριζαν την πλάτη.

Ωσπου έπεσα πάνω στον μάλλον προσηνή 33χρονο Amechi Howe, μάνατζερ του hedge fund red 10 εδώ και πέντε χρόνια· λάτρη του κόκκινου, μια και τα ‘τσουζε στην παμπ «Κόκκινο λιοντάρι», με το κοντέρ της κρίσης να δείχνει κόκκινο. Τον πέτυχα, πάντως, σε κατάσταση αισιοδοξίας: «Εμείς σπρώχνουμε την αγορά μπροστά» λέει. «Βέβαια, η κατάσταση στα short-selling funds είναι τραγική, αυτή η αγορά είναι νεκρή, αλλά πολλά hedge funds θα επιβιώσουν και θα είναι παρόντα και σε 10-15 χρόνια».

Δεν ρισκάρισαν πάρα πολλά χρήματα; Δεν πήραν τα μυαλά τους αέρα από τα πολλά λεφτά; «Δεν νομίζω. Εγώ δούλευα 11 χρόνια σε μια επενδυτική τράπεζα πριν έρθω εδώ. Κάνουμε επιστημονικές προβλέψεις με τα λεφτά που μας δίνουν οι επενδυτές. Καμιά φορά κάνουμε και λάθη. Ο Τύπος μάς παρουσιάζει ως αλάζονες και κακομαθημένους πλεϊμπόηδες, αλλά και εγώ και πολλοί άλλοι έχουμε οικογένεια και παιδιά, είμαστε δυναμικοί, φιλόδοξοι και σκληροί εργάτες».

Μάλιστα· αλλά γιατί το δημόσιο χρήμα πρέπει να πληρώσει τα σπασμένα αυτών και των τραπεζών, ενώ τα μυθικά ιδιωτικά κέρδη τους αράζουν αλώβητα στους λογαριασμούς τους; «Η κυβέρνηση πρέπει να μας χρηματοδοτήσει, γιατί αυτήν τη στιγμή δεν μπορούμε να πουλήσουμε. Οι 50άρηδες του χώρου μας έχουνε χεστεί. Τα μπόνους στα hedge funds, επίσης, πρέπει να περιοριστούν. Να σου πω και κάτι άλλο, όμως; Οσοι μιλάνε για το δημόσιο χρήμα που παίρνουμε, ξεχνάνε ότι οι εργατικές πολυκατοικίες αυτής της πόλης πληρώνονται από τον φορολογούμενο του City. Οσοι γκρινιάζουν, να πά’ να γαμηθούνε».

Προτιμώ να αφήσω στην ησυχία του τον στυλάτο, αν και πλέον αναψοκοκκινισμένο Amechi, για να πάω παρακάτω. Και πέφτω πάνω στον 25χρονο χρηματομεσίτη και ομορφόπαιδο Max Kebler, έξω από μια ιρλανδέζικη παμπ, με όλη την ομάδα της δουλειάς του. Μια βροντερή αντροπαρέα 6 ατόμων, που πίνει πάιντς και κάνει χαβαλέ στο πεζοδρόμιο.

«Η κουλτούρα των hedge funds είναι πολύ σκληρή» μου λέει ο Max «και πολλοί της ηλικίας μου έλκονται από το γκλάμουρ της φάσης και από τα πολλά λεφτά που θέλουν να βγάλουν στο άψε-σβήσε. Αυτό τους τυφλώνει, όμως, παίρνουνε τρελό ρίσκο και δεν μαθαίνουν σωστά τη δουλειά τους και το τι επιπτώσεις έχει. Ακόμη και στην τωρινή κρίση πολλοί πιτσιρικάδες νομίζουν ότι θα βγάλουν λεφτά από τα hedge funds όπως και στο παρελθόν. Τα πράγματα έχουν αλλάξει, όμως, και δεν γίνεται να πηδήξεις σε μια πισίνα με λεφτά τώρα. Δεν έχουνε διαβάσει για προηγούμενες περιόδους τεράστιας ύφεσης, όταν στο Λονδίνο οι άνθρωποι γέμιζαν καροτσάκια με λίρες για να αγοράσουν εφημερίδα, λόγω του πληθωρισμού. Εχουν συνηθίσει να οδηγούν την Πόρσε τους και να δειπνούν δίπλα σε διασημότητες, ζώντας σ’ έναν εικονικό κόσμο». Ποιον κατηγορούν για την κρίση, λοιπόν; Ο 21χρονος συνάδελφός του George Fulford-Smith απαντά:

«Τις μεγάλες τράπεζες, φυσικά – και ειδικότερα τις αμερικανικές, που δεν έλεγχαν τίποτα με τα τοξικά δάνεια. Ενώ τα hedge funds δεν τιμωρήθηκαν όσο θα έπρεπε για τις πράξεις τους. Του χρόνου θα υπάρξουν μαζικές απολύσεις και κανείς δεν θα ρισκάρει τα χρήματά του. Η εμπιστοσύνη μεταξύ των ιδρυμάτων του City έχει χαθεί. Ο,τι ξέρει ο κοσμάκης για την αξιοπιστία μιας τράπεζας, π.χ., τα ίδια γνωρίζει και ένας έμπειρος χρηματιστής εδώ τώρα».

Πίνω το πάιντ που με κέρασαν και τους χαιρετάω, με τη σκέψη ότι το City στην κρίση αυτήν είναι σαν ένα μυθιστόρημα μυστηρίου της Αγκαθα Κρίστι, με τον κάθε χαρακτήρα να κατονομάζει τον άλλον ως ύποπτο. Και όσο η κρίση προχωρεί τόσο αυξάνεται η εμφύλια διχόνοια και η υποψία των ντόπιων χειριστών χρήματος. Παίρνοντας το έργο του Ηρακλή Πουαρό στις ελληνικές πλάτες μου, συναντώ τη δικηγόρο σε μια χρηματιστηριακή εταιρεία του City, τη Σάρα, που επιβεβαιώνει το κλίμα αυτό, χωρίς να μου ψιθυρίζει το επώνυμό της. «Κοίτα, επειδή έχω νέους φίλους σε hedge funds, είναι λίγο άδικο να τους φορτώνουμε όλα τα δεινά του χώρου. Μπήκαν στο κόλπο και έπαιξαν με τους κανόνες του παιχνιδιού. Δεν τους έθεσαν οι ίδιοι. Και τα μεγάλα hedge funds πήραν τα μεγάλα ρίσκα και ρευστοποίησαν κεφάλαια που έκαναν τράπεζες να κλείσουν. Οι μικροί παίκτες ήταν πιο προσεκτικοί. Μην ξεχνάς ότι τα hedge funds είναι παρασιτικά από τη φύση τους και λειτουργούν με το να παίρνουν ρίσκο για άλλους ανθρώπους. Δεν νομίζω ότι το νεαρό της ηλικίας έπαιξε τόσο μεγάλο ρόλο εδώ».

Την ευχαριστώ για τη δίχως επώνυμο πληροφορία και ψάχνω περισσότερα κουτσομπολιά για το άτιμο το νεανικό τσιμπούρι των hedge funds. Δεν αργώ να σκοντάψω στους νεα- ρούς χρηματιστές, τον 24χρονο Lee Brooks και τον 20χρονο Kashif Seeballyck. Θέτω επί τάπητος το ρόλο των νεοσυντηρητικών στην Αμερική στην κρίση και τη λειτουργία των hedge funds και μου θυμίζουν κάτι πολύ ενδιαφέρον: «Οι τράπεζες και τα hedge funds απέκτησαν ελευθερία κινήσεων επί κυβερνήσεως Κλίντον το 1999, όταν ανακλήθηκε τότε η νομοθετική ρύθμιση Glass-Steagall Act του 1933, που είχε θεσπιστεί μετά την κρίση του ’29 για να ελέγχει, μεταξύ άλλων, την κερδοσκοπία και την άναρχη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος. Βλέπεις τι συμβαίνει τώρα, 9 χρόνια μετά. Δεν χρειαζόταν να είναι κανείς προφήτης για να προβλέψει τι θα συμβεί. Τα hedge funds έπαιξαν με βάση τη μόχλευση (leverage) που τους έδωσαν οι τράπεζες. Θα δεις πόσο ποτό θα κυλάει στο City στην κρίση αυτή. Οταν οι καιροί είναι κακοί, αυξάνονται εδώ οι αλκοολικοί!»

Λίγο πιο κάτω μια παρέα παιδιών του City θα αρνηθεί να κάνει σχόλια, αλλά θα μου δώσει σήμα να επισκεφθώ μια παμπ δίπλα στο ποτάμι, που είναι στέκι αγχωμένων καπιταλιστών. Φτάνοντας εκεί και κοιτάζοντας τον ήρεμο Τάμεση από το μπαλκόνι της, βλέπω την ταμπέλα από πάνω μου να γράφει «The Banker» και αισθάνομαι ότι ήρθα στο στέκι οινοποσίας των ντόπιων τραπεζιτών. Εκλεκτές γερμανικές μπίρες κατηφορίζουν σε αγγλικά στομάχια και παραγγέλνω κι εγώ μία στην υγειά της Μέρκελ και του σχεδίου σωτηρίας της. Η ματιά μου πέφτει στον 50άρη Bill Cox που συνάπτει παγκόσμιες οικονομικές συμφωνίες και που χαρωπά συμμετέχει στο παιχνίδι των ερωτήσεών μου. Ο παλιός, βλέπετε, είναι αλλιώς.

«Κανένας κάτω από 30, σαν πολλά παιδιά στα hedge funds, δεν έχει βιώσει και δεν έχει βάλει στο πετσί του μεγάλες καταστροφές, όπως η γενιά μου. Πολλοί ονειροβατούν και, φυσικά, αν αφήσεις ένα ολόκληρο κέικ στα χέρια ενός παιδιού θα προσπαθήσει να το φάει όλο. Αν υπήρχαν περισσότεροι ώριμοι άνθρωποι σε όλο το σύστημα, δεν θα είχαμε φτάσει στο σημείο που ήμαστε σήμερα. Το κακό είναι ότι το ρίσκο και η απληστία είναι στη φύση του ανθρώπου, ιδιαίτερα όταν κάποιος είναι νεαρός. Τα hedge funds έκαναν κάποιες εντυπωσιακές επιχειρηματικές κινήσεις και έδωσαν τρελά νούμερα, αλλά αυτό το μοντέλο τώρα αποδεικνύεται αποτυχημένο. Πολλά hedge funds θα έχουν, επίσης, σοβαρό πρόβλημα, γιατί συνεργάζονται με σκιώδεις ρώσους εκατομμυριούχους, που ψοφάνε για δύναμη, την οποία τώρα χάνουνε».

Η κρίση του ’87 στο City δεν ξεπεράστηκε, όμως, σχετικά γρήγορα; «Εκείνο ήταν κάτι απειροελάχιστο σε σχέση μ’ αυτό που συμβαίνει τώρα. Οπως λέμε στην Αγγλία, “το σκατό χτύπησε τον ανεμιστήρα στο ταβάνι” και θα χρειαστούμε 20 χρόνια για να ισορροπήσουμε. Εχει πολλή πλάκα το γεγονός ότι όλοι δανείστηκαν για να ζουν τη ζωή που έχουν τώρα, ενώ όλοι θέλουν παράλληλα τα δανεικά τους πίσω. Το σύστημα παγιδεύτηκε, και μαζί του και τα hedge funds, φυσικά». Κάποιος, νωρίτερα, μου έλεγε ότι θα επιστρέψουμε στις τραπεζικές μέρες της παλιάς σχολής: τα δάνεια θα δίνονται με αυστηρότητα και αφού, βέβαια, συναντήσεις τον προϊστάμενο της τράπεζάς σου για να σε ανακρίνει. Συμφωνεί μ’ αυτό; «Εγώ θα πρόσθετα ότι θα πρέπει να κοιμηθείς και μαζί του, για να σ’ το δώσει!»

Η παρέα γύρω του γελά και ο Bill, πέρα από τα λόγια, είναι γενναιόδωρος και στις πόζες στο φακό. Δίπλα του, μια συνάδελφός του, η Μέρι, προσφέρεται να με κεράσει ένα ακόμη ποτό. Τη ρωτώ αν συμφωνεί με ένα άλλο πόστερ της «Evening Standard» σήμερα, που διαλαλούσε ότι το City χρειάζεται περισσότερες γυναίκες στους κόλπους του. Μήπως και τα hedge funds δεν έκαναν αυτά που έκαναν λόγω των νέων αρσενικών, που ανταγωνίζονταν σαν τα κοκόρια ο ένας τον άλλον, και ρισκάριζαν δισεκατομμύρια για τα λεφτά και τη δύναμη του στάτους που θα τους προσέδιδαν στην αρσενική αγέλη; «Αν οι γυναίκες είχαν περισσότερη εξουσία, δύναμη και επιρροή στο χώρο, δεν θα είχαμε φτάσει εδώ που είμαστε σήμερα. Οι άντρες παντού, όπως και στο City και τα hedge funds, είναι κυνηγοί ευκαιριών. Και έχουν μια εφήμερη σχέση με τις οικονομικές ευκαιρίες. Οι γυναίκες από τη φύση τους ξέρουν πώς να γαλουχήσουν και να αναθρέψουν με υπομονή, τόσο τα παιδιά τους όσο και την οικονομία». Και αν η μάνα για τους ανθρώπους είναι μόνο μία, δεν ισχύει το ίδιο για τη μητέρα αυτής της κρίσης της οικονομίας και των hedge funds, που παρουσιάζεται τελευταία σαν μια Λερναία Υδρα στη ροή των γεγονότων της επικαιρότητας.

Παραδίπλα, ο 40χρονος αναλυτής νέων αγορών στην Ελβετία, John Edwards, ωστόσο, σπεύδει να ελαφρύνει λίγο το «κατηγορητήριο» που βαρύνει τα golden boys: «Επρεπε να ήσουν παρών σε οικονομικά συνέδρια στο Νταβός τα προηγούμενα χρόνια, όπου μεγάλοι τραπεζίτες και οικονομολόγοι συμπεριφέρονταν σαν ροκ σταρ σε πάρτι. Δεν άκουγαν τίποτα πέρα απ’ αυτά που πίστευαν ως δόγμα. Οπότε, ας μην κατηγορούμε μονάχα τους νεαρούς των hedge funds».

Γύρω μου η παμπ σφύζει από ζωή, τα τραπέζια είναι γεμάτα, τα ποτήρια ξεχειλίζουν, το προσωπικό τρέχει, και εντυπωσιακές γυναικείες παρουσίες κάνουν τον αντρικό πληθυσμό να ξεχνάει τα βάσανα των τοξικών δανείων και των κρίσεων. Δίπλα μου ο 45χρονος τραπεζίτης Τομ, όμως, μου δίνει μιαν άλλη εικόνα: «Εχω δει την παμπ αυτήν άδεια σε μιαν άλλη ύφεση. Μέχρις στιγμής, όπως βλέπεις, τα πράγματα συγκρατιούνται. Αν όμως δεις την παμπ αυτήν άδεια Παρασκευή απόγευμα, τότε να είσαι σίγουρος ότι η κρίση θα μας έχει χτυπήσει για τα καλά. Ακόμη και τα golden boys θα χάσουν τον ύπνο και το πάιντ τους».

Χαιρετώ τους εύπορους πληροφοριοδότες μου, σκεπτόμενος ότι μπορεί τα «χρυσά» παλιόπαιδα τα ατίθασα να μην έχουν χάσει τον ύπνο τους ακόμη, τον έχουν χάσει όμως οι χιλιάδες, τα εκατομμύρια των πελατών τους – που δεν ήξεραν, αλλά νόμιζαν…