FOREIGN POLICY:Η Αριστοκρατική Απρέπεια της Ούρσουλας φον ντερ Λάϊεν.

Πως οι οικογενειακές διασυνδέσεις της προέδρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξηγούν την άνοδο της στην εξουσία- και τις αποτυχίες στην χρήση τους στην διάρκεια της πανδημίας.

30.04.2021

Ρεπορταζ: Peter Kuras, ένας συγγραφέας, μεταφραστής και συντάκτης ο οποίος ζει στο Βερολίνο.

Μετάφραση: Σπύρος Χατζηγιάννης

STEPHANIE LECOCQ/POOL/AFP VIA GETTY IMAGES

Πότε θα αναλάβει τις ευθύνες της χωρίς να τις επιρρίπτει σε άλλους η ΕΕ; Υπάρχει μια πλειάδα επίρριψης ευθυνών καθώς οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να καταλάβουν γιατί οι προσπάθειες για τον εμβολιασμό έχουν μείνει τόσο πίσω από τον υπόλοιπο κόσμο. Κάτα κάποιον τρόπο η αποτυχία της ΕΕ να παράγει μια επαρκή προμήθεια των εμβολίων της είναι το είδος μιας κατακλυσμικής κοινωνικής αποτυχίας η οποία φαίνεται να βάζει στο εδώλιο του κατηγορουμένου ολόκληρα καθεστώτα και όχι απλώς κάποιους μεμονωμένους παίκτες. Κανείς δεν είναι τόσο δυνατός για να προκαλέσει μια τέτοια πολυπρόσωπη αποτυχία από μόνος του. Παρ΄όλα αυτά ένα μεγάλο κομμάτι των κατηγοριών και του γενικού θυμού έχει επικεντρωθεί επάξια στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν. Η απομάκρυνσή της, όπως απαίτησε πρόσφατα ο πρώην Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλώντ Γιουνκέρ, θα είναι κατανοητή με βάση την τυφλή εμπιστοσύνη της στις δυνάμεις της ελεύθερης αγοράς για να διαχειριστούν τις προσπάθειες για τους εμβολιασμούς στην Ευρώπη και τις αποτυχημένες προσπάθειες για να γίνουν επανορθώσεις για τις ελλείψεις που υπήρξαν ως αποτέλεσμα.

Αλλά θα είναι λάθος να κατηγορήσει κανείς την φον ντερ Λάϊεν χωρίς να κατανοήσει αρχικά τις ευρύτερες αποτυχίες οι οποίες τοποθέτησαν ένα μέτριο άτομο σε μια τόσο ισχυρή θέση. Το κυρίως πρόβλημα με την φον ντερ Λάϊεν δεν είναι ότι τα θαλάσσωσε με την διανομή των εμβολίων. Το κυρίως πρόβλημα είναι ότι κατέλαβε την θέση της μέσω ενός είδους πολιτικής με επίκεντρο την ΄΄αιμομιξία’’ και την εμμονή με την εικόνα κάτι το οποίο έκανε αναπόφευκτο το μετέπειτα φιάσκο.

Οι Γερμανοί μπορεί να έχουν την φήμη ότι είναι ψυχροί και λογικοί αλλά οι μητέρες της χώρας έχουν έναν μεγάλο ρόλο στην πολιτική κουλτούρα της Γερμανίας, κάτι που εκπλήσσει. Για τους Ναζί η μητρότητα ήταν το μέγιστο το οποίο θα έλπιζε μια γυναίκα να πετύχει στην ζωή της. Έκαναν την Ημέρα της Μητέρας εθνική αργία στην Γερμανία και βράβευσαν υποδειγματικές μητέρες με τον ‘’Mutterkreuz’’ ή ΄΄Σταυρό της Μητέρας’’. Παρ΄ όλα αυτά οι μητέρες ήταν ίσως ακόμη πιο απαραίτητες για το γερμανικό κράτος στην μεταπολεμική περίοδο όταν η ανοικοδόμηση της Γερμανίας έγινε σε μεγάλο βαθμό από τις λεγόμενες Trümmerfrauen, γυναίκες που πήραν αυτήν την ονομασία από τους σωρούς από μπάζα που βοήθησαν να μαζευτούν και να επαναχρησιμοποιηθούν ενώ οι σύζυγοι και οι πατέρες τους περίμεναν να απελευθερωθούν από στρατόπεδα κράτησης αιχμαλώτων πολέμου. Με βάση αυτό το πλαίσιο δεν πρέπει να εκπλήσσει κάποιον το γεγονός ότι γυναίκες με δύναμη στα χέρια τους είναι μητέρες στην Γερμανία. Η γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ ήταν μια χαρακτηριστική εξαίρεση αλλά μονάχα επειδή κατάφερε να ξεπεράσει τα εμπόδια – που είχαν την μορφή της δημόσιας κριτικής και του σκεπτικισμού των ΜΜΕ –που σχετίζονταν με το γεγονός ότι ήταν άτεκνη.

Η κατανόηση αυτής της δυναμικής από την Μέρκελ είναι ένας τρόπος να εξηγήσει κανείς την εμπιστοσύνη που έδειξε σε μία τοπική πολιτικό που δεν είχε αποδεδειγμένο έργο στο ξεκίνημα της πορείας της στην καγκελαρία. Η φον ντερ Λάϊεν σίγουρα φαινόταν η τέλεια προσωποποίηση της μητρότητας: Με επτά δικά της παιδιά, είχε ήδη σκαρφαλώσει στα χαμηλά πόστα του πολιτικού κατεστημένου της Γερμανίας ενώ προωθούσε μια εικόνα για τον εαυτό της ως ένα είδος μιας σούπερ μητέρας, η οποία ετοίμαζε τάπερ με κολατσιό και φρόντιζε τα παιδιά της που έκλαιγαν καθώς αντιμετώπιζε διάφορα ζητήματα του κράτους.

JOCHEN LUEBKE/DDP/AFP VIA GETTY IMAGES

Στις μέρες μας, η εικόνα της δυνατής μάνας με μια μεγάλη δουλειά και με ένα πιο μεγάλο γένος έχει γίνει κάτι τετριμμένο στην διεθνή πολιτική, ειδικά στην δεξιά. Η Φράουκε Πέτρι, η πρώην ηγέτης του ακροδεξιού κόμματος της Γερμανίας ΄΄Εναλλακτική για την Γερμανία΄΄, χρησιμοποίησε με ιδιαίτερα εμφανή τρόπο τα έξη παιδιά της για το πολιτικό όφελός της , με τρόπους που μας φέρνουν στον νου την πρώην αμερικάνα κυβερνήτη Σάρα Πάλιν, η οποία εκμεταλλευόταν συνεχώς για πολιτικό κέρδος τα πέντε παιδιά της και το παρατσούκλι ΄΄γκριζλι μάνα’’ όταν ήταν σε αντιπαράθεση με τον τότε αμερικάνο γερουσιαστή Τζον Μακ Κέην.

Η Φον ντερ Λάϊεν, η οποία είχε λιγότερεςπαρορμήσεις λαϊκισμού από την Πέτρι, ή, την Πάλιν, βρήκε τρόπους να δώσει νέα υπόσταση στην πολιτική της μητρότητας στην Γερμανία. Τοποθετημένη από την Μέρκελ ως επικεφαλής τόσο στο υπουργείο οικογενειακών σχέσεων όσο και στο υπουργείο εργασίας σε διαδοχικές κυβερνήσεις, η φον ντερ Λάϊεν ήταν υπεύθυνη για την σύσταση νέων οδηγιών που σκόπευαν να φέρουν τις μητέρες πίσω στην αγορά εργασίας. Ανάμεσά τους ήταν η σύσταση του Elterngeld, ένα πρόγραμμα το οποίο αντικαθιστά ένα σημαντικό κομμάτι του μισθού των γονιών οι οποίοι παίρνουν γονική άδεια από τις δουλειές τους για να προσέχουν τα παιδιά τους και ένα πρόγραμμα το οποίο επέκτεινε τα προγράμματα των νηπιαγωγείων ώστε να είναι διαθέσιμα ακόμη και σε παιδιά 12 μηνών. Και τα δύο προγράμματα έχουν γίνει πλέον τόσο αναπόσπαστα κομμάτια της δημόσιας ζωής στην Γερμανία που είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πόσο αμφιλεγόμενα ήταν όταν είχε γίνει η αρχικήεφαρμογή τους, αλλά και τα δύο δέχτηκαν πυρά, ιδιαίτερα απότους συντηρητικούς οι οποίοι τα είδαν ως μια προσβολή προς τις παραδοσιακές οικογενειακές δομές και ως μια μη απαραίτητη επίθεση στην ιδιωτική ζωή.

Η Φον ντερ Λάϊεν, με τα επτά παιδιά της και τις δυνατές διασυνδέσεις που είχε μέσα στην Ένωση των Χριστιανοδημοκρατών ( CDU ), ήταν το τέλειο άτομο για να προωθήσει αυτές τις μεταρρυθμίσεις. Αποτέλεσε ένα ιδανικό παράδειγμά για την ικανότητα των γυναικών να φέρουν εις πέρας τα πάντα. Αλλά ένας άλλος καίριος παράγοντας παραβλέπεται εδώ: Η γενεαλογία της. Δεν πρέπει να εκπλήσσει το γεγονός ότι η φον ντερ Λάϊεν έχει γίνει ειδήμων στο να εκμεταλλεύεται εικόνες σχετικές με την νεολαία και την οικογένεια για πολιτικούς στόχους. Ήταν κάτι που το έμαθε στα χέρια των ειδικών στο ζήτημα.

IMAGO-IMAGES VIA REUTERS

Η Φον ντερ Λάϊεν ήταν και η ίδια ένα από τα επτά παιδιά στην οικογένειά της, αν και η αδερφή της η Μπενίτα Εύα σκοτώθηκε με τραγικό τρόπο στην παιδική της ηλικία. Γεννήθηκε στις Βρυξέλλες το 1958, κόρη του Έρνστ Άλμπρεχτ και της Χάϊντι Αντέλε Στρομέγιερ. Ήταν μια κολακευτική αν και δύσκολη στιγμή στην γερμανική ιστορία. Το οικονομικό θαύμα του Wirtschaftwunder έκανε την χώρα την οικονομική μηχανή της Ευρώπης και αυτό συνδυάστηκε με μια νέα σιγουριά για τον κεντρικό οικονομικό και αμυντικό ρόλο της Γερμανίας στην νέα τάξη πραγμάτων στον κόσμο. Η οικογένεια Άλμπρεχτ ήταν από τους πιο ενθουσιώδεις επωφελούμενους από το γοργά μεταβαλλόμενο πολιτικό τοπίο. Ο Άλμπρεχτ ήταν ένας από τους πρώτους δημόσιους υπαλλήλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ήταν μόλις 37 χρονών όταν τοποθετήθηκε στο υψηλότερο γραφειοκρατικό πόστο αυτό του Γενικού Διευθυντή Ανταγωνισμού, όπου επέβλεπε τις νεογέννητες αντιμονοπωλιακές αποστολές της ΕΕ.

Ο Άλμπρεχτ όμως δεν ήταν ικανοποιημένος από την ζωή στις Βρυξέλλες και επέστρεψε στο σπίτι των προγόνων του στο Αννόβερο στην Γερμανία. Σύντομα εκλέχθηκε εκεί στην θέση του υπουργικού προέδρου ( ή κυβερνήτη στην γλώσσα των ΗΠΑ ) του κρατιδίου της Κάτω Σαξονίας, ένα πόστο το οποίο κράτησε μεταξύ του 1976 και του 1990. Ο Άλμπρεχτ είχε την φήμη ενός πολιτικού του οποίου η επιρροή ξεπερνούσε το πόστο του, και ήταν για πολλά χρόνια μία από τις επιλογές του CDU για τον επόμενο Καγκελάριο. Παρόλο που ποτέ δεν τοποθετήθηκε σε κάποιο ανώτερο πόστο αυτός και η οικογένειά του ήταν διαρκώς στα φώτα της δημοσιότητας. Αυτό δεν είναι κάτι που εκπλήσσει. Τα παιδιά ήταν ξανθά, όμορφα και ταλαντούχα και η Στρομέγιερ έδειχνε κουλ και κυρίαρχη μπροστά στην κάμερα σαν τον άνδρα της.

Μάλιστα, είναι αρκετά αληθινό, ότι οι Γερμανοί αντιλαμβάνονται την φον ντερ Λάϊεν σαν το μικρό κορίτσι του Άλμπρεχτ. Ενώ η άτεκνη Μέρκελ απέκτησε το παρατσούκλι ‘’mutti’’,ή μητέρα, η φον ντερ Λάϊεν ακόμη έχει το παρατσούκλι που της είχε δώσει ο πατέρας της: ‘’Roschen’’ ,ή μικρή Ρόζι. Το να μειώσει κάποιος την φον ντερ Λάϊεν ως την κόρη του πατέρα της, όπως κάνει κάποιος όταν την αποκαλεί ‘’Roschen’’ ,έχει ως αποτέλεσμα να αφήσει απαρατήρητο το γεγονός ότι έχει ξεπεράσει κατά πολύ τα πολιτικά επιτεύγματα του πατέρα της. Είναι ένα τραγικό ψευδώνυμο. Ένα καλύτερο παρατσούκλι ίσως να ήταν το ‘’die hübsche’‘. Σημαίνει ‘’η ομορφούλα’’ στην καθομιλουμένη, οπότε δύσκολα μπορεί να φανεί ως μια πρόοδος όσον αφορά τον μισογυνισμό. Αλλά αυτός ο όρος έχει και μια άλλη ιστορία. Στο Ανόβερο οι ‘’hübsche Familien’‘, οι ‘’όμορφες οικογένειες’’ δηλαδή, ήταν ψευδοαριστοκρατικές οικογένειες οι οποίες είχαν πρόσβαση στην βασιλική Αυλή. Η οικογένεια Άλμπρεχτ έχει διατηρήσει αυτό το στάτους –και καίριες θέσεις στην γερμανική πολιτική – για περισσότερα από 500 χρόνια.

Η μοντέρνα Γερμανία δεν φαίνεται να είναι ένα μέρος όπου οι αριστοκρατικοί τίτλοι και οι γενεαλογίες των οικογενειών έχουν μεγάλη επιρροή – δημόσια οι γερμανοί έχουν βαθιά εμπιστοσύνη στην δημοκρατική κουλτούρα και δείχνουν το μίνιμουμ του ενδιαφέροντος για αυτά τα είδη των αριστοκρατικών παγίδων τα οποία φαίνεται να κατακτούν ακόμη και τώρα τις βρετανικές καρδιές. Παρόλα αυτά η γερμανική αριστοκρατία έχει καταφέρει να διατηρήσει πολλά παραπάνω τόσο από τα οικονομικά όσο και από τα πολιτικά της προνόμια από ότι είναι συνήθως αντιληπτό. Μάλιστα, η επιτροπή της νεολαίας του κόμματος των Σοσιαλδημοκρατών είχε κάνει την πρόταση να υπάρξει νομοθεσία που να απαγορεύει την υιοθέτηση αριστοκρατικών τίτλων ως μέρος των επωνύμων των γερμανών. Εάν η πρόταση τους ήταν επιτυχής η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα έπρεπε να αφαιρέσει τον τίτλο ευγένειας τον οποίο απέκτησε όταν παντρεύτηκε τον σύζυγό της και θα ονομαζόταν απλώς τώρα Ούρσουλα Λάϊεν. Η απαίτηση τους δεν ήταν χωρίς βάση. Πολλοί ευγενείς κινούνται σε έναν ελίτ κόσμο όπου οι τίτλοι έχουν μια πραγματική επίδραση στις πιθανότητες που έχει ένα άτομο για να έχει μια επιτυχή καριέρα και όπου οι αριστοκρατικές ρίζες εξακολουθούν να υπερισχύουν των επιτευγμάτων ως ένα μέτρο της αξίας ενός ατόμου. Παρόλο που θα ήταν παράτολμο να σκεφτεί κανείς ότι η φον ντερ Λάϊεν πέτυχε ότι έχει πετύχει ως τώρα χωρίς ένα δικό της πολιτικό ταλέντο, είναι επίσης σημαντικό να αναγνωρίσει κανείς ότι πάντα της παραχωρούνταν ένα είδος προνομίου το οποίο ξεπερνά κατά πολύ τα περιορισμέναπρονόμια που έχει ένας μέσος Γερμανός. Στο οικογενειακό δέντρο της φον ντερ Λάϊεν εντοπίζει κανείς μια κληρονομιά εξουσίας και βαρβαρότητας, που ενσωματώνει όχι μόνο κάποιους από τους πιο σημαντικούς Ναζί της Γερμανίας αλλά, επίσης, μερικούς από τους μεγαλύτερους δουλέμπορους της Βρετανίας και μέσω του γάμου της μερικούς από τους μεγαλύτερους ιδιοκτήτες σκλάβων στις ΗΠΑ. Η Φον ντερ Λάϊεν κατάγεται κατ ευθείαν από τον Τζέημς Λάντσον, ο οποίος είχε στην ιδιοκτησία του πάνω από 200 σκλάβους όταν ξεκίνησε ο εμφύλιος πόλεμος της Αμερικής.

Μπορεί να φαίνεται ως μια μικρότητα να κατηγορείται κάποιος για τους προγόνους του: Στην τελική,τα αμαρτήματα του πατέρα δεν πρέπει να ακολουθούν τον γιο του – ή, στην περιπτώση αυτή, την κόρη του. Αλλά η ίδια η φον ντερ Λάϊεν επικαλέστηκε τους προπάτορες αυτούς χωρίς να δίνει λογαριασμό και χωρίς να σκέπτεται. Όταν η φον ντερ Λάϊεν ήταν στο κολέγιο και ένα γκρουπ ριζοσπαστικών, αριστερών τρομοκρατών με την ονομασία Ερυθρές Ταξιαρχίες ( RAF) εξαπέλυσαν ένα βίαιο κύμα δολοφονιών, ο Άλμπρεχτ, ανησυχώντας ότι η οικογένειά του θα γίνει στόχος της RAF ικέτευσε την πολυαγαπημένη του Röschen να σπουδάσει στο εξωτερικό. Η φον ντερ Λάϊεν γράφτηκε στο London School of Economics με το όνομα Ρόζι Λάντσον. Λίγοι άνθρωποι τότε ήταν τόσο συνειδητοποιημένοι όσο είναι σήμερα για τις παρατεταμένες κληρονομιές της σκλαβιάς αλλά η επιλογή της να υιοθετήσει το όνομα των προγόνων της που ήταν ιδιοκτήτες σκλάβων ήταν παρ’ όλα αυτά ένα σημάδι για την άνεση που είχε με τα στιβαρά και κληρονομικά πρόνομια.

SEAN GALLUP/GETTY IMAGES

Ακόμη και αν η φον ντερ Λάϊεν είχε λίγο περισσότερες δεύτερες σκέψεις για την γενεαλογία της, θα ήταν απαραίτητο να τονίσει κανείς ότι οι άρχουσες τάξεις οι οποίες εμφανίστηκαν πριν από αιώνες συνεχίζουν, τουλάχιστον σε ορισμένες περιπτώσεις, να έχουν μια καταχρηστική επιρροή στην ευρωπαϊκή πολιτική. Τα είδη των οικογενειακών δέντρων τα οποία φαίνεται να έχουν στις τάξεις τους έναν ντροπιαστικό αριθμό ηθικών παραβάσεων χαίρουν ακόμη του σεβασμού από ένα μεγάλο κομμάτι της ελίτ που εξουσιάζει στην ήπειρο. Δεν είναι τυχαίο ότι συχνά αναφέρεται ότι ο γάλλος Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν πρότεινε αρχικά την φον ντερ Λάϊεν για την ηγετική θέση, αναφερόμενος στα τέλεια γαλλικά της – τα γαλλικά τα οποία έμαθε ως παιδί όταν ο πατέρας της ήταν στις Βρυξέλλες – ως ένδειξη της κοσμοπολίτικης κουλτούρας της. Αλλά υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός Ευρωπαίων οι οποίοι μιλάνε τέλεια γαλλικά και ο Μακρόν έδωσε ένα κοπλιμέντο που ήταν κάτι παραπάνω για το γεγονός της προφοράς της στα γαλλικά. Σε μια συνέντευξη Τύπου ο Μακρόν εξύμνησε την ‘’βαθιά ευρωπαϊκή της κουλτούρα’’ πριν να συνεχίσει λέγοντας ότι ‘’’έχει το DNA της Ευρωπαϊκής κοινότητας, αναφερόμενος συγκεκριμένα στον σημαντικό ρόλο του πατέρα της στον γραφειοκρατικό μηχανισμό της Ευρώπης 40 χρόνια νωρίτερα.

Παρ όλα αυτά δεν είναι μόνο το γεγονός ότι το όνομα και τα κονέ της φον ντερ Λάϊεν της παρείχαν ένα είδος αριστοκρατικής λαμπρότητας. Η οικογένεια κατείχε πάντα καίρια θέση στην πολιτική της τροχιά. Εκτοξεύτηκε μέσω των βαθμίδων της τοπικής κυβέρνησης της Κάτω Σαξονίας σε μεγάλο βαθμό γιατί μπορούσε να καλέσει για υποστήριξη τους πρώην συμμάχους του πατέρα της που ήταν στην υπηρεσία του Κρίστιαν Βούλφ, τον υπουργικό πρόεδρο της Κάτω Σαξονίας όταν η φον ντερ Λάϊεν ξεκίνησε την πολιτική της καριέρα εκεί στην ηλικία των 45. Αυτά τα κονέ και το περιβάλλον μέσα στο οποίο ιδρύθηκαν ήταν η προυπόθεση για την πολιτική μητρότητα της φον ντερ Λάϊεν. Μάλιστα, η δύναμη των διασυνδέσεων της είναι εμφανής στην ιστορία πίσω από το πως κέρδισε την πρώτη περιφερειακή της έδρα.

Το ίδιο της το σπίτι στο μικροσκοπικό προάστιο του Ιλτεν στο Ανόβερο εκπροσωπείτο από τον περιφερειακό ηγέτη του CDU τον Γιούργκεν Γκάνζοϊερ, και έτσι αποφάσισε να παίξει το πολιτικό της παιχνίδι στην κωμόπολη του Μπούργτκντορφ όπου είχε μεγαλώσει, παρόλο που την έδρα εκεί την κατείχε για σχεδόν 15 χρόνια ένας πολιτικός του CDU με το όνομα Λούτζ φον ντερ Χάϊντε. Ο πρώτος γύρος των προκριματικών εκλογών, τον οποίο κέρδισε μονάχα με μία ψήφο, ακυρώθηκε για ένα τεχνικό ζήτημα. Ο πατέρας της ανέλαβε δράση τότε, και μαζί με τον Βίλφριντ Χάζελμαν, ο οποίος ήταν τότε ο τιμητικός πρόεδρος του CDU στο Ανόβερο, ξεκίνησε μια εκστρατεία γοητείας για την κόρη του. Εν τω μεταξύ, η τοπική έκδοση της παντοδύναμης ταμπλόϊντ εφημερίδας Bild ξεκίνησε μια εκστρατεία συκοφάντησης ενάντια στον φον ντερ Χάϊντε. Παρόλο που ο φον ντερ Χάϊντε κατείχε την έδρα αυτή για πάνω από μια δεκαετία και ήταν κοινά αποδεκτό ότι ήταν ένας ικανός πολιτικός, η φον ντερ Λάϊεν κέρδισε με τα δύο τρίτα των ψήφων.

Αυτός ο συνδυασμός υψηλών πολιτικών διασυνδέσεων και μικροπρεπών συκοφαντιών είναι το τυπικό πολιτικό στυλ της οικογένειάς της. Ο Άλμπρεχτ, με την φωτογενή οικογένειά του και τις συντηρητικές του αξίες, ήταν πάντοτε ο εκλεκτός της εφημερίδας Bild. Η φον ντερ Λάϊεν τον ξεπέρασε και σε αυτό. Για μια σειρά ετών έγραφε μια στήλη στην ταμπλόϊντ εφημερίδα που είναι με άνεση η πιο ισχυρή εφημερίδα στην Γερμανία. Οι πολιτικές της πεποιθήσεις έπαιζαν δευτερεύοντα ρόλο. Μάλιστα, πολλά από τα άρθρα της φαινόντουσαν σαν να είναι πληρωμένες καταχωρήσεις σε κάποιον παράξενο γερμανό ξάδερφο του περιοδικού ρούχων καταλόγου J.Crew – οι εικόνες της οικογένειας να χαλαρώνει, να καβαλάει άλογα και τα μέλη της να παίζουν μουσική όλα μαζί ήταν τόσο προσεχτικά στημένες λες και η οικογένεια έκανε μόντελινγκ για τα υφάσματα seersucker και chambray του J.Crrew αντί να συνηγορούν για το συγκεκριμένο brand της πολιτικής τους.

SEAN GALLUP/GETTY IMAGES

Δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι οι επιτυχίες της φον ντερ Λάϊεν στα υπουργεία εργασίας και οικογένειας την έκαναν για κάμποσο καιρό ως την φυσική διάδοχο της Μέρκελ στην ηγεσία του CDU. Οι πολιτικές της – παρόλα τα κάποια παράπονα για αδικίες σε όλες τις κοινωνικές τάξεις – ήταν εξαιρετικά δημοφιλείς στην γερμανική αριστερά ενώ συνάμα η ίδια η φον ντερ Λάϊεν ήταν εξαιρετικά δημοφιλής ανάμεσα στους κεντρώους Γερμανούς. Το επόμενο πόστο της, ως Υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, θα ήταν το φυσικό επόμενο βήμα για να φθάσει στην Καγκελαρία. Ο Χέλμουτ Σμίτ είχε ήδη πάει από αυτό το πόστο στην γερμανική Καγκελαρία τις προηγούμενες δεκαετίες. Όταν η φον ντερ Λάϊεν εισήλθε στην κυβέρνηση το 2013 η Μέρκελ ήταν ήδη για οκτώ χρόνια Καγκελάριος και φαινόταν πιθανό ότι η φον ντερ Λάϊεν μετά από μια θητεία όπου θα ηγείτο του γερμανικού στρατού, θα την αντικαθιστούσε.

Αλλά η καριέρα της φον ντερ Λάϊεν άρχισε να παραπαίει στο υπουργείο Αμύνης με τρόπους οι οποίοι προεικόνιζαν τις μετέπειτα αποτυχίες της στις Βρυξέλλες-και οι οποίες ήταν απολύτως σύμφωνες με τις προηγούμενες επιτυχίες της. Τα υπουργεία οικογένειας και εργασίας είναι σημαντικές τοποθεσίες ανάπτυξης πολιτικών προγραμμάτων και έδωσαν την ευκαιρία στην φον ντερ Λάϊεν να επιδείξει με καμάρι την σημαντική δεξιότητά της στην αναδιανομή των χρημάτων από την φορολογία με τρόπους οι οποίοι αντιπροσώπευαν τις ανάγκες των γερμανικών οικογενειών.

Αλλά οι προκλήσεις που έχουν να κάνουν με το μάνατζμεντ στο υπουργείο άμυνας είναι σε ένα εντελώς άλλο επίπεδο. Δεν ήταν μόνο το γεγονός ότι η φον ντερ Λάϊεν δεν είχε δείξει ποτέ πριν κάποιο ενδιαφέρον στην πολιτική της ασφάλειας. Στα πρώτα της πόστα η φον ντερ Λάϊεν ηγείτο κατά κανόνα μικρών ομάδων πιστών βουλευτών. Στο υπουργείο Άμυνας έγινε ξαφνικά το αφεντικό εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων και είχε την ευθύνη ενός ετήσιου μπάτζετ που ξεπερνούσε τα 48 δισεκατομμύρια ευρώ. Στις πολλές πρώϊμες επιτυχίες της, δεν επέδειξε ποτέ κάποια ιδιαίτερη ικανότητα για να επιβλέπει το είδος των τεράστιων προβλημάτων με τα logistics που ένας στρατός αυτονόητα αντιμετωπίζει κάθε μέρα-ή ακόμη και να μπορεί να πλοηγηθεί στην δυναμική του εσωτερικού πολύπλοκων οργανισμών σαν αυτόν του Bundeswehr, τις ένοπλες δυνάμεις της Γερμανίας.

Δεν ξενίζει, ίσως, το γεγονός ότι μία από τις πρώτες μεταρρυθμίσεις της στο υπουργείο αμύνης είχε να κάνει με την δημιουργία στρατιωτικών παιδικών σταθμών ( οι λεγόμενοι Kita στα γερμανικά). Εδώ, και πάλι, το είδος της δουλειάς που είχε να κάνει με την φροντίδα και το οποίο υποστήριζε η φον ντερ Λάϊεν είχαν καίρια σημασία, τόσο κοινωνικά όσο και στρατιωτικά μιλώντας. Η Γερμανία εγκατέλειψε την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία μερικά χρόνια πριν το ξεκίνημα της φον ντερ Λάϊεν στο υπουργείο άμυνας και ο στρατός βρισκόταν εν μέσω μιας διαδικασίας προσαρμογής στο νέο και ολοκληρωτικά επαγγελματικό στάτους του. Οι Kitas ήταν μονάχα ένα από τα διάφορα μέτρα που εισήγαγε η φον ντερ Λάϊεν για να κάνει τον στρατό πιο φιλικό προς την οικογένεια. Προσπάθησε,επίσης, να συνδέσει τις άδειες των στρατιωτών με τις σχολικές διακοπές, να δώσει το δικαίωμα στους στρατιώτες να εργάζονται σε δουλειές μερικής απασχόλησης ενώ ακόμη προόδευαν στην στρατιωτική τους καριέρα και να περιορίσει τον αριθμό των μετεγκαταστάσεων/μεταθέσεων των στρατιωτών και των οικογενειών τους. Δεν πρέπει να υποτιμά κάποιος την σημασία αυτών των μέτρων. Όχι μόνο έπαιξαν καίριο ρόλο στην διατήρηση ενός μόνιμου στρατού αλλά υπάρχουν λόγοι να πιστεύει κανείς ότι ένας στρατός που είναι πιο φιλικός προς τις οικογένειες είναι και λιγότερο επιρρεπής στον ακροδεξιό εξτρεμισμό σε σχέση με έναν στρατό ο οποίος στηρίζεται σε ένα πιο παραδοσιακό μοντέλο για την οικογένεια.

Αλλά αν οι ισχυρές διασυνδέσεις της φον ντερ Λάϊεν, η αριστοκρατική της συμπεριφορά και το μιντιακό της τσαγανό ήταν αρκετά για να την κρατήσουν σε θητείες όπου ηγείτο στα υπουργεία Εργασίας και Οικογένειας της Γερμανίας, όλα αυτά απέτυχαν να την βοηθήσουν στον ρόλο της ως επικεφαλής του στρατού της Γερμανίας. Προκαλεί, άραγε, έκπληξη το γεγονός ότι ένα άτομο το οποίο δεν είχε ούτε κάποια προηγούμενη εμπειρία στην πολιτική, ή , την στρατηγική του αμυντικού τομέα ούτε επαρκή εμπειρία στο μάνατζμεντ μεγάλων οργανισμών του ιδιωτικού ή του δημόσιου τομέα απέτυχε σε έναν τέτοιο πολύπλοκο και ποικίλο ρόλο;

FABIAN BIMMER/REUTERS

Η Φον ντερ Λάϊεν κράτησε το πόστο της υπουργού Άμυνας από το 2013 ως το 2019, ένα αξιοσημείωτο χρονικό διάστημα αν λάβει κανείς υπ όψιν του την απειρία της. Αλλά όταν τα πράγματα άρχισαν να γκρεμίζονται, γκρεμίστηκαν με ταχείς ρυθμούς και έβγαλαν στην φόρα έναν μεγάλο αριθμό περιστατικών κακού μάνατζμεντ, ανικανότητας και ενδεχόμενης διαφθοράς. Το σκάνδαλο αποκαλείται συνήθως ‘’η υπόθεση των συμβούλων’’ λόγω των ανυπολόγιστων εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων τα οποία η φον ντερ Λάϊεν και η επικεφαλής αναπληρώτρια υπουργός της η Κάτριν Σούντερ, πλήρωσαν σε συμβούλους οι οποίοι ήταν υπεύθυνοι για να καθορίσουν πως ο στρατός πρέπει να ξοδέψει τον σεβαστό προυπολογισμό του για τους εξοπλισμούς. Στην πραγματικότητα όμως ήταν τα προβλήματα με τις προμήθειες που οδήγησαν στην πολιτική πτώση της φον ντερ Λάϊεν στην Γερμανία. Και δεν είναι τυχαίο ότι ως υπουργός άμυνας η φον ντερ Λάϊεν είχε θέματα με προμήθειες. Είναι η πολυπλοκότητα των εξόδων του ομοσπονδιακούστρατού της Γερμανίας- και οι πανταχού παρόντες λομπίστες-που εδώ και καιρό έχουν μετατρέψει το ισχυρό αυτό πόστο σε μια παγίδα. Τα υπουργεία εργασίας και οικογένειας στην Γερμανία έχουν πάρε δώσε με έναν σχετικά μικρό αριθμό πωλητών, και παιρνάνε ένα μεγάλο κομμάτι του χρόνου τους να προμηθεύουν αντικείμενα που έχουν να κάνουν με την καθημερινή ζωή. Υπάρχουν φυσικά πιο πολύπλοκες προκλήσεις και στα δύο αυτά υπουργεία αλλά τίποτα που να πλησιάζει την δυσκολία του να προμηθεύσει κανείς έναν μοντέρνο στρατό. Η Φον ντερ Λάϊεν απέτυχε σε αυτό με έναν πραγματικά εντυπωσιακό τρόπο.

Το Gorch Fock, ένα ιστιοφόροπλοίο-με πανιά!- που χρησιμοποιούσετο γερμανικό ναυτικό για την εκπαίδευση του προσωπικού του, ελλιμενίστηκε για επισκευές το 2015, λίγο πριν να αναλάβει το πόστο της η φον ντερ Λάϊεν. Το κόστος των επισκευών του πλοίου είχε υπολογιστεί στα 11.6 εκατομμύρια δολάρια. Όταν η υπουργός έφυγε από την θέση της το 2019 το κόστος των επισκευών του εκπαιδευτικού σκάφους είχε ανέλθει στα 163 εκατομμύρια δολάρια. Τα πολύ σημαντικά για τις αποστολές εξαρτήματα των εξοπλιστικών δαπανών της φον ντερ Λάϊεν πήραν ακόμη χειρότερη τροπή. Το 2017, σύμφωνα με το N-TV, 97 καινούργια οπλικά συστήματα παραδόθηκαν στον γερμανικό στρατό. Μόνο 38 από αυτά λειτουργούσαν.

Επί πλέον, η φον ντερ Λάϊεν και η Σούντερ έσβησαν δεδομένα από τα κινητά τηλέφωνά τουςκαι επέβαλλαν λογοκρισία σε ντοκουμέντα με τρόπους οι οποίοι κίνησαν τις υποψίες των ειδικών. Οι υπεκφυγές τους ήταν τόσο ακραίες που ο Τομπίας Λίντνερ, ο οποίος είναι ο ειδικός σε αμυντικά θέματα του κόμματος των Πράσινων, ζήτησε από τους εισαγγελείς να ερευνήσουν την φον ντερ Λάϊεν για πιθανή εγκληματική αδικοπραγία. ‘’Αυτό ξεπερνάει μια πολιτική διαμάχη’’ δήλωνε ο Λίντνερ στην εφημερίδα Süddeutsche Zeitung το 2019. ‘’Η φον ντερ Λάϊεν έκανε πάρα πολύ δύσκολο να ξεκαθαριστεί η υπόθεση και μπορεί να έχει ποινικές ευθύνες.’’

FRANCISCO SECO/POOL/AFP VIA GETTY IMAGES

Όλοι ήταν διατεθειμένοι να παραβλέψουν την θεμελιώδη απειροτεχνία της φον ντερ Λάϊεν όταν συνηγορούσε για περισσότερη κοινωνική υποστήριξη των εργαζόμενων μητέρων. Και παραμένει μια αξιόλογη μαρτυρία στις εμπειρίες που μοιράστηκαν οι μητέρες σε διαφορετικές καταστάσεις -όπως επίσης και στην αλληλεγγύη της φον ντερ Λάϊεν με άλλες γερμανίδες μητέρες-ότι οι μεταρρυθμίσεις που εισήγαγε για να βοηθήσει τις γυναίκες να ισορροπήσουν την καριέρα με την οικογένειά τους ήταν τόσο εξαιρετικά επιτυχημένες. Είναι λυπηρό παρ’ όλα αυτά ότι ο Μακρόν και οι υπόλοιποι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έμειναν τόσο έκθαμβοι από την εξωπραγματική ενσάρκωση της ‘’Ευρωπαϊκής κουλτούρας’’ από την φον ντερ Λάϊεν που αρνήθηκαν να ακούσουν τις προειδοποιήσεις των Γερμανών οι οποίοι γνώριζαν πόσο άσχημα τα θαλάσσωσε στην τελευταία προσπάθειά της που είχε να κάνει με σημαντικές προμήθειες. Μάλιστα, οι γερμανοί ήταν τόσο δύσπιστοι απέναντί της που η τοποθέτησή της στην ηγεσία της Ευρωπαϊκής ένωσης έγινε σε μεγάλο βαθμό αποδεκτή με σκεπτικισμό στην χώρα, παρόλο που είναι η πρώτη Γερμανίδα που ανέλαβε το πόστο αυτό από τότε που το κατείχε ο Βάλτερ Χαλστάϊν το 1958.

Αυτό που είναι αξιοσημείωτο δεν είναι το γεγονός ότι απέτυχε τόσο άσχημα στην θέση αυτή. Αν μη τι άλλο αναδείχτηκε στην θέση αυτή παίζοντας με τις διασυνδέσεις της οικογένειάς της. Αυτό που είναι αξιοσημείωτο είναι ότι απέτυχε σχεδόν με ακριβώς τον ίδιο τρόπο που είχε αποτύχει στα δύο προηγούμενα πόστα της. Όταν διήυθυνε τον στρατό, εμπιστεύτηκε τις προσπάθειες για τις προμήθειες του οργανισμού στην λογική της νεοφιλελεύθερης αγοράς που ασπάζονταν οι σύμβουλοι του μάνατζμεντ και τα πράγματα κύλησαν άσχημα. Μερικά χρόνια αργότερα όταν ήταν υπεύθυνη για τις προσπάθειες της Ευρώπης να προμηθευτεί εμβόλια, ήρθε αντιμέτωπη με την κριτική που έλεγε ότι έδειξε πολύ μεγάλη εμπιστοσύνη στην ελεύθερη αγορά, αποτυγχάνοντας να επιμείνει στον κεντρικό έλεγχο της παραγωγής και της διανομής των εμβολίων μέσα στην Ευρωπαϊκή ένωση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ανθρώποι να πεθαίνουν.

Για οποιονδήποτε άλλον πολιτικό, κάποιος υποψιάζεται ότι αυτό θα ήταν ένα λαθος που θα έθετε το τέλος στην καριέρα του. Αλλά ο κόσμος λειτουργεί διαφορετικά για την φον ντερ Λάϊεν και ο Τύπος στην πλειοψηφία του έχει ήδη αφήσει πίσω του την καταστροφική κακοδιαχείριση της προμήθευσης της Ευρώπης με εμβόλια.

Είναι μία από τους hübsche, τους λίγους προνομιούχους της Γερμανίας.

Πηγή:

The Aristocratic Ineptitude of Ursula Von Der Leyen

ΒΕΡΟΛΙΝΟ, ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΜΙΚΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ:

ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΙΣ ‘’ΚΑΛΠΕΣ’’ ΤΟΥ KREUZBERG

Ρεπορτάζ/Φωτορεπορτάζ:

Σπύρος Χατζηγιάννης, Βερολίνο, 15.06.2023

Η ΄΄Μικρή Κωνσταντινούπολη΄΄ της Γερμανίας βρίσκεται στα σπλάχνα της ΄΄Αθήνας του ποταμού Σπρε΄΄. Οι Πρώσσοι βάφτισαν το Βερολίνο΄΄Spreeathen΄΄ τον 18ο αιώνα (ο Έρντμαν Βίρκερ ήταν ο πατέρας της νέας λέξης που γεννήθηκε στο μυαλό του το 1706), όρος μέσω του οποίου Πρώσσοι συγγραφείς, ποιητές και τραγουδοποιοί εξυμνούσαν την όμορφη παραποτάμια Αθήνα της Πρωσσίας ενώ η άφιξη χιλιάδων Τούρκων εργατών Gastarbeiter στο δυτικό τμήμα της γερμανικής πόλης από την δεκαετία του ‘50 και έπειτα με επίκεντρο την περιοχή του Κρόϊτσμπεργκ, όπου ζει και αναπνέει ως τις μέρες μας το μεγαλύτερο κομμάτι της Τουρκικής και τουρκογερμανικής κοινότητας στην πόλη, έδωσαν στην περιοχή με το βαθιά εναλλακτικό, αριστερό και πολυπολιτισμικό DNA το προσωνύμιο ‘’Μικρή Κωνσταντινούπολη’’.

Πέρα από την τεράστια τουρκική κοινότητα το Κρόιτσμπεργκ φιλοξένησε ως τα τέλη του ΄80 και αρκετούς έλληνες Gastarbeiter οι περισσότεροι εκ των οποίων επέστρεψαν στην Ελλάδα την δεκαετία του ΄90. Η ελληνική οικονομική κρίση όμως άναψε το φυτίλι μιας νέας μικρής έκρηξης στις αφίξεις ακάλεστων αυτή την φορά ελλήνων στο Βερολίνο και στο Κρόιτσμπεργκ οι οποίοι πήραν την σκυτάλη από τους παλιούς έλληνες της πόλης και της περιοχής.

”Klein Istanbul” το παρατσούκλι του Κρόϊτσμπεργκ στα γερμανικά. Η τούρκικη κουλτούρα και παράδοση είναι αδιάσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των κατοίκων της περιοχής.

Βγήκαμε στους γεμάτους ζωή δρόμους της Μικρής Κωνσταντινούπολης μια βδομάδα μετά τις πρώτες εκλογές στην Ελλάδα και λίγο πριν και λίγο μετά τις δεύτερες εκλογές στην Τουρκία και μιλήσαμε με Τούρκους και Έλληνες που άφησαν την Κωνσταντινούπολη και την Αθήνα, για την Μικρή Κωνσταντινούπολη και την Αθήνα του ποταμού Σπρε.

Οι τουρκικές και οι ελληνικές εκλογές μας έδωσαν την ευκαιρία όχι μόνο να καταγράψουμε τον ιδιαίτερο πολιτικό παλμό ελλήνων και τούρκων του Κρόιτσμπεργκ εν μέσω δύο εκλογικών διαδικασιών σε Ελλάδα και Τουρκία αλλά να νιώσουμε επίσης την βαθύτερη φύση των σχέσεων των δύο κοινοτήτων του Βερολίνου και του Κρόιτσμπεργκ.

Οι ιστορίες, οι εμπειρίες και οι ιδέες ελλήνων και τούρκων του Κρόιτσμπεργκ δείχνουν ότι εκτός των συνόρων των χωρών τους και εκτός της ελληνικής μητσοτακικής οικογενειοκρατίας και της τουρκικής αυταρχικής Ερντογανοκρατίας και μέσα στον πολυπολιτισμικό δοκιμαστικό αστικό σωλήνα του Κρόιτσμπεργκ στην Αθήνα του ποταμού Σπρέ φαίνεται να έχουν τελικά πολύ λίγα που να τους χωρίζουν. Βέβαια, οι κινήσεις των ηγετών των δύο χωρών θέλουν να αποδείξουν το αντίθετο βασιζόμενοι στην φιλοσοφία του ΄΄διαίρει και βασίλευε΄΄. Η Μικρή Κωνσταντινούπολη έχει άλλη γνώμη.

Το νέο κύμα των κατοίκων της Μικρής Κωνσταντινούπολης έχει λεφτά, κοσμοπολιτισμό, αγάπη για τις ψηφιακές τεχνολογίες και την μουσική. Ένα τούρκικο κεμπάπ είναι και αυτό όμως στο μενού των επιλογών τους. Η πρώτη γεύση, κυριολεκτικά, της τουρκικής κουλτούρας για πολλούς.

Η επίσημη και ανεπίσημη ψήφος του Κρόιτσμπεργκ για έλληνες και τούρκους δείχνει επίσης ότι τα πολιτικοκοινωνικά οικοσύστηματα Κωνσταντινούπολης και Αθήνας συναντιούνται πολιτικά και πολιτισμικά, κυριολεκτικά και μεταφορικά, στους δρόμους, τα κτήρια, τα καφέ, τα μπαρ, τα πάρκα και τα εστιατόρια του Κρόιτσμπεργκ με έναν μοναδικό τρόπο.

Η Αθήνα του ποταμού Σπρε και η Μικρή Κωνσταντινούπολη δίνουν την δικιά τους ψήφο και φιλοσοφία οι οποίες, όπως θα δούμε, κρύβουν αρκετές εκπλήξεις.

Τα ταξιδιωτικά γραφεία συνδέουν τους Τούρκους του Κρόϊτσμπεργκ με την πατρίδα τους και όχι μόνο. Το εικονιζόμενο βρίσκεται στην Οράνιεν στράσσε και υιοθετεί την μανία της περιοχής για γκραφίτι.

Το Κρόϊτσμπεργκ υποδέχτηκε για πρώτη φορά τον Ταγίπ Ερντογάν στις 9 Ιανουαρίου του 2004. Σε ένα ταξίδι αστραπή στην γερμανική πρωτεύουσα που διήρκησε 24 ώρες ο τούρκος πρόεδρος φρόντισε να βρει χρόνο για να επισκεφθεί την περιοχή που αποτελεί την ανεπίσημη πρωτεύουσα της τουρκικής και τουρκογερμανικής κοινότητας του Βερολίνου. Για τον πρώην δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης η παρουσία του στην Μικρή Κωνσταντινούπολη ήταν κάθε άλλο παρά συμβολική. Δέκα χρόνια έπειτα με ειδική νομοθεσία θα δώσει το δικαίωμα στους Τούρκους της διασποράς, της Γερμανίας και του Κρόϊτσμπεργκ το δικαίωμα να ψηφίζουν στις εθνικές εκλογές της Τουρκίας. Οι ψήφοι και η επιρροή της Μικρής Κωνσταντινούπολης ήταν κάθε άλλο παρά αμελητέες για το όραμα του Ταγίπ να θέσει ακόμη πιο στέρεες βάσεις στην δύναμή του εντός και εκτός των συνόρων της χώρας του.

Το τούρκικο εστιατόριο Hasir στην καρδιά του Κρόϊτσμπεργκ. Οι σχέσεις που εικάζεται ότι έχει με τον Ερντογάν και το βαθύ κράτος της Τουρκίας είναι άγνωστες για τους περισσότερους που απολαμβάνουν το γεύμα τους εκεί.

Ταυτόχρονα το παρασκηνιακό πολιτικό πόκερ του Ερντογάν στο Κρόιτσμπεργκ παίχτηκε και στα τραπέζια του τούρκικου εστιατορίου Hasir, που βρίσκεται στην καρδιά του Κρόιτσμπεργκ στην γωνία των οδών Οράνιεν στρασσε και Άνταλμπερτ στράσσε, όπου ο Τούρκος πρόεδρος δείπνησε αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια. Σε κουβέντα μας πριν από μερικά χρόνια με τον ιδιοκτήτη του εναλλακτικού Cafe Kotti που βρίσκεται μερικά μέτρα παραπέρα από το εστιατόριο Hasir, (την περίοδο της μεγάλης προσφυγικής κρίσης το 2015 το Cafe Kotti είχε ιδρύσει ένα παράρτημα στα παράλια της Τουρκίας στο Αιγαίο βοηθώντας πρόσφυγες που έφθαναν εκεί από την Συρία και άλλες χώρες ) μας είχε επισημάνει ότι οι επισκέψεις του Ερντογάν ήταν πολύ σημαντικές για το δίκτυο επιρροής που έστηνε ο Τούρκος πρόεδρος στην πόλη. Οι μεγάλες εκλογικές επιτυχίες του κόμματος ΑΚΡ του Ερντογάν δείχνουν ότι το δίκτυο αυτό βοήθησε τις πολιτικές κινήσεις του Ταγίπ εντός και εκτός της Kucuk Istanbul όπως ονομάζεται η Μικρή Κωνσταντινούπολη στα τούρκικα. Και όπως έχει συμβεί με πολλές κινήσεις του Τούρκου προέδρου στην πολιτική σκακιέρα τα τελευταία χρόνια κάποιες ενδιαφέρουσες σκιές καλύπτουν την παρουσία του πολιτικού του δικτύου στους δρόμους του Κρόιτσμπεργκ.

Η Σμύρνη του Κρόϊτσμπεργκ στην Οράνιεν στράσσε ξυπνάει και Μικρασιάτικες μνήμες για τους έλληνες της Μικρής Κωνσταντινούπολης.

Συναντήσαμε τον 67χρονο Τούρκο επιχειρηματία, πρώην εκπαιδευτικό και κάτοικο του Κρόϊτσμπεργκ εδώ και 39 χρόνια Έρνταλ Γκιουλ στο καφέ Smyrna που βρίσκεται απέναντι και διαγώνια και δεξιά από το Hasir στην Οράνιεν στράσσε. Ο Έρνταλ έχει αφήσει εδώ και χρόνια την σφραγίδα του στην τουρκική κοινότητα και στην νυχτερινή ζωή του Κρόιτσμπεργκ. Αρχικά ως εκπαιδευτικός που συμβούλευε παιδιά και έφηβους οικογενειών Τούρκων στην περιοχή και έπειτα ως ιδιοκτήτης του καλτ club Cake Club στην Οράνιενστρασσε ( και αυτό απέναντι και διαγώνια αλλά στα αριστερά από το Hasir ), και του Cake bar στην Σλίσισε στράσσε ( και τα δύο έκλεισαν πριν λίγα χρόνια λόγω του gentrification και των εξωφρενικών νέων ενοικίων που ζητούσαν οι ιδιοκτήτες των χώρων) ενώ τα τελευταία χρόνια τρέχει το νέο Cake bar στην Μαριάνεν στράσσε του Κρόιτσμπεργκ. Η νυχτερινή ζωή και η πολιτική τρέχουν στο αίμα του Έρνταλ ο οποίος ξέρει ανθρώπους και καταστάσεις στο Κρόϊτσμπεργκ όσο λίγοι Τούρκοι. Ο ίδιος έφυγε από την Άγκυρα για το Βερολίνο και το Κρόιτσμπεργκ το 1984 εξ αιτίας του πραξικοπήματος του Κενάν Εβρέν τότε. Ένας Τούρκος πολιτικός μετανάστης στο Κρόιτσμπεργκ με όλη την σημασία των δύο λέξεων.

Ο πασατέμπος πρωταγωνιστεί στα τραπέζια της Βερολινέζικης Σμύρνης. Έλληνες και Τούρκοι είναι οι μάστερ της κατανάλωσης του αλλά πολλοί μη έλληνες και μη τούρκοι του Κρόϊτσμπεργκ απολαμβάνουν και αυτοί πλέον αυτή την ελληνοτουρκική γευστική συνήθεια.

Στα τραπέζια στο πεζοδρόμιο γύρω μας ο κόσμος πίνει καφέ, ή, τούρκικο τσάι στα χαρακτηριστικά μικρά καμπυλωτά ποτήρια των Τούρκων και τρώει πασατέμπο και ηλιόσπορους, πετώντας τα τσόφλια στις μεταλλικές γαβάθες που προσφέρει το μαγαζί. Το όνομα του μαγαζιού και οι διατροφικές συνήθειες των θαμώνων του μέρους μας κάνουν να νιώθουμε σαν στο σπίτι μας. Άλλωστε πόσοι άλλοι ευρωπαϊκοί λαοί έχουν την μανία να τρώνε πασατέμπο και ηλιόσπορους με τον τρόπο που κάνουν οι έλληνες και οι τούρκοι σε καφέ, γήπεδα, πλατείες και στα σπίτια τους;

Αφήνουμε όμως τον πασατέμπο να ανασάνει για λίγο στο τραπέζι και παιρνάμε στο ψητό.

Μια γωνία της ”Klein Istanbul” που κρύβει πολλές ιστορίες.

Επισημαίνουμε στον Έρνταλ την παρουσία του Ερντογάν στο Hasir και τον ρωτάμε πόσο σημαντικές ήταν αυτές οι επισκέψεις για την πολιτική δύναμη του ΑΚΡ στο Κρόιτσμπεργκ.

΄΄Κοίτα αυτό που λέγεται και εικάζεται εδώ και χρόνια στην κοινότητα μας εδώ είναι ότι η μαφία παίζει παιχνίδι μέσω του Hasir. Πχ ο πρώτος ιδιοκτήτης λίγα χρόνια αφότου άνοιξε το Hasir επένδυσε πάρα πολλά χρήματα στην αλυσίδα ξενοδοχείων Titanic που κατασκεύασε και που έχουμε στην Γερμανία, στην Τουρκία και σε κάποιες άλλες χώρες. Αυτό που λέγεται και είναι κοινό μυστικό στην τουρκική κοινότητα του Κρόιτσμπεργκ είναι ότι διάφοροι μαφιόζοι ξεπλένουν χρήμα μέσω των Hasir και Titanic και μια ομάδα των ατόμων αυτών ελέγχεται από τον υπουργό εσωτερικών της Τουρκίας. Θυμίσου αυτό που είχε πει ο πρώην πρωθυπουργός Μεσούτ Γιλμάζ το 2011 όταν τον είχαν ρωτήσει τι κάνει το τουρκικό κράτος με βρώμικο χρήμα σαν αυτό που ανακυκλώνεται μέσω του Κρόιτσμπεργκ και είχε απαντήσει τότε ‘’ότι τα δίνουμε σε ανθρώπους μας για να βάζουν φωτιές σε ελληνικά νησιά’’.

Χιτζάμπ και σμάρτφον δείχνουν πόσο εύκολα συγκατοικούν μαζί οι θρησκευτικές παραδόσεις και η ψηφιακή τεχνολογία στο σώμα και το μυαλό των γυναικών από την Τουρκία στο Κρόϊτσμπεργκ.

Εν τω μεταξύ πολλές γυναίκες μπαινοβγαίνουν στο μαγαζί φορώντας μαντίλες, ή, χιτζάμπ ενώ τα τελευταία χρόνια έχουμε παρατηρήσει όλο και περισσότερες τουρκάλες του Κρόιτσμπεργκ να έχουν υιοθετήσει τον αγαπημενο θηλυκό ενδυματολογικό κώδικα των ισλαμολάγνων του Ταγίπ, της συζύγου του και του ΑΚΡ. Ρωτάμε τον Έρνταλ πόσο δυνατό είναι το δίκτυο και η επιρροή του Ερντογάν στα τζαμιά του Κρόιτσμπεργκ. ‘’Είναι πολύ σοβαρή η επιρροή του Ερντογάν στα τούρκικα τζαμιά του Κρόιτσμπεργκ. Το τζαμί με την την μεγαλύτερη επιρροή βρίσκεται στην οδό Wiener strasse απέναντι από τον σταθμό της πυροσβεστικής εκεί. Ο Ερντογάν τους χρηματοδοτεί και όλοι εκεί μέσα είναι με το ΑΚΡ. Παλιά βέβαια το 90% των τζαμιών ήταν με το δίκτυο του Φετουλά Γκιουλέν.’’ Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη φαντασία εδώ για να σκεφτεί κανείς πως αυτό μεταφράζεται σε περισσότερες ψήφους για τον Ταγίπ και περισσότερες μαντίλες για τις οπαδούς του κόμματος του. Και όλα αυτά στην καρδιά του Κρόιτσμπεργκ που φημίζεται για τον αριστερό και εναλλακτικό του χαρακτήρα.

Είναι λοιπόν το ΑΚΡ ένας πολιτικός συντηρητικός δούρειος ίππος μέσα στο Κρόιτσμπεργκ; Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Όπως και με τόσες άλλες πτυχές της ταυτότητας των Τούρκων της Γερμανίας έτσι και και εδώ τίποτα δεν είναι άσπρο, ή, μαύρο.

Στο Κρόϊτσμπεργκ τα γκραφίτι και τα έργα των street artısts καλύπτουν σχεδόν τα πάντα. Εδώ ένα γκραφίτι στην βιτρίνα ενός γραφείου στοιχημάτων στην Οράνιεν στράσσε.

Πχ επισημαίνουμε στον Έρνταλ πόσο έντονος είναι ο αριστερός χαρακτήρας της περιοχής και πόσους αριστερούς Τούρκους έχουμε συναντήσει εδώ και χρόνια στην περιοχή και τον ρωτάμε αν όντως το Κρόιτσμπεργκ είναι πιο αριστερό για τους Τούρκους της Γερμανίας από ότι μια πόλη σαν το Ντόρτμουντ και αν αυτό φαίνεται και στις εκάστοτε Τουρκικές εκλογές σαν τις φετεινές στην Τουρκία; ΄΄Υπάρχει μια διπλή πολιτική ηθική σε λειτουργία για πολλούς Τούρκους του Κροίτσμπεργκ’’ μας λέει και συνεχίζει: ΄΄ Τί εννοώ; Πολλοί Τούρκοι στο Κρόϊτσμπεργκ, αλλά, και στην Γερμανία οι οποίοι έχουν το δικαίωμα να ψηφίσουν τόσο εδώ όσο και στην Τουρκία κάνουν το εξής: Στις εκλογές της Γερμανίας θα ψηφίσουν ένα σοσιαλιστικό/αριστερό κόμμα σαν τα SPD, Die Linke ή τους Πράσινους και στις εκλογές της Τουρκίας θα ψηφίσουν τον υπερσυντηρητικό και αυταρχικό Ερντογάν και το ΑΚΡ! Το παίζουν σοσιαλιστές εδώ στο Κρόιτσμπεργκ και στην Τουρκία είναι φασίστες! Τί να πω; Κάτι σαν μια πολιτική κλιματική αλλαγή ίσως’’. Αριστεροί στην Μικρή Κωνσταντινούπολη δηλαδή και σχεδόν φασίστες ερντογανικοί στην Κωνσταντινούπολη. Το τουρκικό πλοιάριο της Αθήνας του ποταμού Σπρε πλέει σε αχαρτογράφητα πολιτικά νερά μάλλον.

Επισημαίνουμε στον Έρνταλ τα λόγια του Γιάνη Βαρουφάκη μετά τον πρώτο γύρο των ελληνικών εκλογών ΄΄Αυτή είναι μια πλήρης Ερντογανοποίηση της Ελλάδας΄΄ και ρωτάμε τον Έρνταλ αν αυτή η 20% διαφορά ψήφων μεταξύ ΝΔ και Σύριζα θα ωθήσει την Ελλάδα να ακολουθήσει τα χνάρια του Ταγίπ και να γίνει ακόμη πιο συντηρητική, αυταρχική και διεφθαρμένη;

Το βλέμμα του πρώην εκπαιδευτικού και νυν επιχειρηματία Έρνταλ Γκιουλ κοιτά βαθιά μέσα στα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα των Τούρκων του Κρόϊτσμπεργκ. Ο παλμός της κοινωνίας και της πολιτικής των δρόμων της Μικρής Κωνσταντινούπολης κρύβεται στις λέξεις και στις ιστορίες του.

΄΄Την Ελλάδα την βλέπω με τα μάτια μου από το σπίτι που έχω στην Τουρκία και το οποίο είναι ακριβώς απέναντι από την Σύμη. Το ΑΚΡ και η ΝΔ μου φαίνονται ίδια. Έχουν πολύ όμοια ηθική. Και αυτή είναι η Oriental ηθική. Έχουμε εχθρούς από τους οποίους πρέπει να προφυλαχθούμε, και τους οποίους πρέπει να επιτηρούμε και να φυλαχθούμε από αυτούς Είναι εχθροί μας, είναι διαβολικοί άνθρωποι και ούτω καθεξής. Ο Ερντογάν και ο Μητσοτάκης είναι τα ίδια σκατά που γίνονται ολοένα και μεγαλύτερα. Τα συντηρητικά δίκτυα εντός και εκτός των δύο χωρών αλληλοβοηθιούνται. Και λόγω αυτού έχουν και περισσότερους ψηφοφόρους. Φυσικά και βλέπω τον Κιλιτσντάρογλου ως καλύτερο για τις σχέσεις των δύο χωρών. Και αυτή η Κυριακή είναι πολύ, πολύ σημαντική για εμάς. Είναι σαν ένα δημοψήφισμα για την δημοκρατία, ή, για την μοναρχία’’.

Ο Έρνταλ Γκιουλ μπροστά στο Cake bar στην Μαριάνεν στράσσε.

Αφήσαμε τον Έρνταλ στα ηλιόλουστα και πλούσια σε ιστορίες και πασατέμπο Σαββατιάτιτικα τραπέζια του Smyrna και περάσαμε στο απέναντι πεζοδρόμιο όπου εδώ και χρόνια στις βόλτες μας στην Οράνιεν στράσσε είχαμε παρατηρήσει ότι ένα Τούρκικο φαγάδικο με εκλεκτά εδέσματα της γείτονος χώρας έπαιζε συχνά πυκνά ρεμπέτικα τραγούδια από την χώρα μας. Ο ιδιοκτήτης του μέρους, ο 49χρονος Χάτζι ( δεν ήθελε να γράψουμε το επώνυμό του) καπνίζει ένα τσιγάρο στο πεζοδρόμιο έξω από το μαγαζί και του πιάνουμε την κουβέντα ξεκινώντας από τα ρεμπέτικα. Πώς και παίζει τόσο συχνά ρεμπέτικα; ‘’Μα είμαι μισός έλληνας, και μισός Τούρκος, πώς να μην λατρεύω τα ρεμπέτικα;΄΄ μας λέει προσθέτωντας ότι γεννήθηκε στην βόρεια Κύπρο από ελληνίδα μάνα και Τούρκο πατέρα και διαθέτει ελληνικό και γερμανικό διαβατήριο αλλά όχι Τούρκικο διαβατήριο. Δεν μπορεί να ψηφίσει στις Τουρκικές εκλογές αλλά τον ρωτήσαμε πως βλέπει την ψήφο τόσων πολλών Τούρκων που ζουν εκτός των συνόρων της Τουρκίας στις εθνικές εκλογές της χώρας τους, δικαίωμα και πολιτική φωνή που ο Ερντογάν τους έδωσε για πρώτη φορά το 2014:

΄΄Κατά την γνώμη μου είναι λάθος. 4.000.000 Τούρκοι οι οποίοι ζουν εκτός της Τουρκίας να μπορούν να ψηφίσουν. Έχουν τέσσερα εκατομμύρια φωνές. Κάποιος πρέπει να κάτσει και να σκεφτεί: Πώς μπορούν να αποφασίζουν όταν δεν ζουν εκεί; Αυτή είναι η γνώμη μου, υπάρχουν άλλοι βέβαια που το βλέπουν διαφορετικά.΄΄

΄΄Θέλουμε Δικαιοσύνη΄΄ το μήνυμα αυτού του πολιτικού γκραφίτι στα τούρκικα στους τοίχους της Μικρής Κωνσταντινούπολης.

Τον ρωτάμε για την σχέση Ελλάδας και Τουρκίας στην νοτιοανατολική Μεσόγειο αλλά και στην Μικρή Κωνσταντινούπολη όπου τρέχει εδώ και χρόνια την επιχείρηση του: ΄΄Λόγω του Ερντογάν ως ηγέτη της Τουρκίας δεν υπάρχει μια καλή γειτονιά στο σημείο αυτό της Μεσογείου. Η γειτονιά είναι κατεστραμμένη. Στην Τουρκία δεν υπάρχει ένα δημοκρατικό κοινοβούλιο. Γιατί μόνο ένας αποφασίζει και αυτό δεν είναι δημοκρατικό. Οι έλληνες και οι τούρκοι έχουμε την ίδια νοοτροπία και κουλτούρα, μόνο η γλώσσα και η θρησκεία διαφέρουν. Εδώ στο Κρόϊτσμπεργκ έχω πολλούς έλληνες φίλους και επικοινωνούμε τέλεια μεταξύ μας. Είμαστε μια οικογένεια οι έλληνες και οι τούρκοι και αυτή την οικογένεια πρέπει να την διαχειριζόμαστε με αγάπη και όχι με πολιτική. Τα πολιτικά ζητήματα είναι επικίνδυνα και για τις δύο πλευρές. Το Κρόιτσμπεργκ είναι μια Μικρή Κωνσταντινούπολη και οι σχέσεις Τούρκων και Ελλήνων εδώ αποτελούν μια γέφυρα που ενώνει τις δύο χώρες. Λοιπόν, συγγνώμη φίλε, ήρθαν πελάτες πρέπει να πάω μέσα στο μαγαζί’’ μας λέει αφήνοντας τις άλλες ερωτήσεις που είχαμε για τον Χάτζι να αιωρούνται πάνω από την Οράνιεν στράσσε.

Το Βερολίνο και το Κρόϊτσμπεργκ δεν συμπαθούν ιδιαίτερα τους τελειομανείς και αλαζόνες Βαυαρούς. Την τελευταία αγωνιστική της Μπουντεσλίγκα οι ποδοσφαιρόφιλοι της περιοχής υποστήριζαν την Μπορούσια Ντόρτμουντ και όχι το βαυαρικό μονοπώλιο της Μπάγιερν Μονάχου σε ένα τούρκικο καφέ/μπάρ.

Περπατήσαμε προς το ανατολικό τέρμα της οδού, στρίψαμε αριστερά στην Σκάλιτζερ στράσσε και χαζέψαμε για λίγο στις οθόνες ενός Τούρκικου μπαρ και καφέ που έδειχνε σε μεγαλοοθόνες τα τελευταία ματς της Μπουντεσλίγκα των Μπορούσια Ντόρτμουντ και Μπάγιερν Μονάχου. Τα πεζοδρόμια φίσκα έξω απο το μαγαζί, ο κόσμος να μπλοκάρει τους ποδηλάτες, όλοι με μια μπύρα στο χέρι και με κασκόλ και μπλούζες της Μπορούσια. Το Κρόιτσμπεργκ υποστηρίζει και πάλι ένα αουτσάιντερ. Ξαφνικά η Μπάγερν ισοφαρίζεται, πανζουρλισμός μέσα και έξω από το μπαρ αλλά πέντε λεπτά μετά το 1 – 2 της αυτοκράτειρας του Μονάχου ρίχνει σκοτάδι στην διάθεση των εχθρών της Μπάγιερν στο Κρόιτσμπεργκ αλλά όχι και τόσο σε αυτή του τούρκου ιδιοκτήτη του μπαρ που όπως και τόσοι άλλοι συμπατριώτες του κάνει χρυσές δουλειές στην περιοχή εδώ και χρόνια ανεξαρτήτως καιρού ή ποδοσφαιρικού αποτελέσματος.

Αντιρατσιστικές ρίμες από τους πiτσιρικάδες ράπερ του Κρόϊτσμπεργκ στο Γκόρλιτζερ Πάρκ για το παιδικό σκέλος του ετήσιου πολυπολιτισμικού φεστιβάλ Carnival of Cultures της περιοχής.

Ανηφορίζουμε προς το πάρκο Γκόρλιτζερ Παρκ που σήμερα έχει την τιμητική του καθώς εκεί γιορτάζεται το παιδικό σκέλος της ετήσιας πολυπολιτισμικής γιορτής της Μικρής Κωνσταντινούπολης με την ονομασία Carnival of Cultures. Το μάτι μας παίρνει στα γρήγορα στην σκηνή δύο ταλαντούχους πιτσιρικάδες ράπερ να ξεσηκώνουν τα πλήθη των μαμάδων και των μπαμπάδων ενώ σύννεφα σκόνης σηκώνονται γύρω μας.

Ήλιος, παιδική χαρά και μπύρα. Το καλοκαίρι είναι εποχή για γενικότερη χαλάρωση στο Κρόιτσμπεργκ μετά από έναν ακόμη μακρύ, κρύο και σκοτεινό χειμώνα. Ειδικά αν είσαι έλληνας όπως ο Φίλιππος και ο Βασίλης.

Κατευθυνόμαστε προς την παιδική χαρά του πάρκου σήματος κατατεθέντος της cool κουλτούρας του Κρόιτσμπεργκ για να συναντηθούμε με δύο έλληνες μπαμπάδες, και κάτοικους του Κρόιτσμπεργκ που αντιπροσωπεύουν και το νέο κύμα ελλήνων που έφθασαν στην πόλη λόγω της ελληνικής οικονομικής κρίσης. Παιδάκια όλων των εθνικοτήτων τρέχουν στην άμμο, παίζουν μπουγέλο, γελάνε, κλαίνε. Γύρω γύρω σύννεφα καπνού σηκώνονται από τα κοψίδια στις ψησταριές των τούρκικων οικογενειών. Μεσήλικες γυναίκες με μαντίλες, παρέα με νεαρούς με σικ ρούχα και εμφανίσιμες κοπέλες με, ή, χωρίς μαντήλες, έχουν στήσει πηγαδάκια μιλώντας εναλάξ στα τούρκικα και στα γερμανικά. Αρκετοί έχουν φέρει μαζί τους πλαστικές καρέκλες και τραπέζια. Στον δημόσιο χώρο των πάρκων του Κρόϊτσμπεργκ οι τούρκοι δηλώνουν δυναμικά παρόντες.

Ο Φίλιππος Δενδρινός με φόντο μια τουρκική ψησταριά στο Γκόρλιτζερ Παρκ της Μικρής Κωνσταντινούπολης.

Αφήνουμε την βαβούρα της παιδικής χαράς και βρίσκουμε μια καλή σκιά και ησυχία λίγο παραδίπλα. Ο Φίλιππος Δενδρινός είναι ένας 36χρονος έλληνας και Αθηναίος του Κρόιτσμπεργκ. Μετά τις σπουδές του και τις επαγγελματικές του περιπέτειες ως σερβιτόρος στα Κουφονήσια, σε ένα μπουζουκτσίδικο στο Μαρούσι και βοηθός κηπουρού μάζεψε τα μπογαλάκια του και ανέβηκε στο Βερολίνο για ένα καλύτερο μέλλον. Όπως και τόσοι άλλοι έλληνες. Δέκα χρόνια έπειτα έχει την δικιά του εταιρεία καθαρισμών στην Μικρή Κωνσταντινούπολη αφήνοντας πίσω του την επαγγελματική ρώσικη ρουλέτα της Αθήνας της κρίσης. Τον ρωτάμε πως του φάνηκαν τα εκλογικά αποτελέσματα σε Ελλάδα και Τουρκία και αν βλέπει κάποιες ομοιότητες μεταξύ Ερντογάν και Μητσοτάκη: ΄΄Δεν περίμενα αυτή την μεγάλη διαφορά μεταξύ ΝΔ και Σύριζα. Ξέρω επίσης ότι το εκλογικό αποτέλεσμα στην Τουρκία ήταν και αυτό απρόσμενο. Πιστεύω ότι επειδή αυτοί κινούν τα νήματα τόσα χρόνια σίγουρα θα υπήρχε μια παραπληροφόρηση από τα μίντια σε Ελλάδα και Τουρκία προς όφελος του κάθε ηγέτη΄΄.

Χρησιμοποίησε όμως ο ίδιος την ψήφο του ως έλληνας του εξωτερικού για να έχει λέγειν στο πολιτικό γίγνεσθαι της Ελλάδας; ΄΄Δεν ψήφισα. Δεν το έψαξα καν. Έχω την άποψη ότι αφού μένω εδώ και έχω σκοπό να μείνω, για ποιο λόγο να ψηφίσω αφού ζω στην Γερμανία; Τέσσερις, πέντε γνωστοί μου ψήφισαν μικρά κόμματα σαν το ΚΚΕ, Ανταρσύα κτλ.΄΄

Οικογενειακό τουρκικό πικνικ μπροστά στο συγκρότημα πολυκατοικιών όπου τούρκοι και έλληνες σαν τον Φίλιππο και τον Βασίλη ζουν δίπλα δίπλα. Γείτονες στην νοτιοανατολική Μεσόγειο, γείτονες και στο Κρόϊτσμπεργκ.

Ο Φίλιππος μένει με την ελληνογερμανίδα γυναίκα του και το παιδί τους σε ένα διαμέρισμα ενός τεράστιου συγκροτήματος πολυκατοικιών από μπετόν στην Γκίτσινερ στρασσε του Κρόιτσμπεργκ, χαρακτηριστικό παράδειγμα κτηρίων που έχτισαν οι γερμανοί το ΄50, το ΄60 και το ΄70 για να στεγάσουν τις ορδές των τούρκων Gastarbeiter που έφθασαν στο Κρόιτσμπεργκ ψάχνοντας και αυτοί, όπως και ο Φίλιππος, για ένα καλύτερο μέλλον. Οι ένοικοι της πολυκατοικίας είναι στην πλειοψήφία τους Τούρκοι, λίγοι γέροι πλέον γκασταρμπαιτερ, και τα παιδιά τους, ή, συγγενείς τους που πήραν τα διαμερίσματα των πατεράδων/συγγενών τους. Πώς είναι η επικοινωνία του με τους Τούρκους εντός και εκτός του κτηρίου; ΄΄Κοίτα οι περισσότεροι εδώ μέσα είναι 40άρηδες και 50άρηδες Τούρκοι. Μιλάμε αρκετά αλλά να σου πω την αληθεια αποφεύγουμε τα πολιτικά. Βέβαια έχουμε και έναν πολύ αντιπαθητικό Τούρκο στο κτήριο που έχει κρεμασμένη την σημαία της Τουρκίας στο παράθυρο του διαμερίσματος εδώ και μήνες. Αλλά πέρα από αυτόν τα βρίσκω μια χαρά με τους Τούρκους στο Κρόϊτσμπεργκ. Δεν υπάρχει κανένα θέμα. Μάλιστα όταν πάω στην λαϊκή των Τούρκων στην Μάϊμπαχούφερ όταν λέω στους πωλητές ότι είμαι έλληνας χαίρονται και μου λένε και λίγες λέξεις στα ελληνικά.΄΄

Ο Βασίλης Δενδρινός, ή, BillyOnAir, μας εξηγεί το όλο πακέτο του Τούρκου που παρατηρεί εδώ και χρόνια στο Κρόϊτσμπεργκ.

Ο 39χρονος Βασίλης Δενδρινός είναι ο μεγαλύτερος αδερφός του Φίλιπου και κάτοικος Βερολίνου, Κρόϊτσμπεργκ και της τουρκοκρατούμενης γκασταρμπάιτερ πολυκατοικίας στην Γκίτσινερ στράσσε από το 2011. Σε αντίθεση με τον Φίλιππο ο Βασίλης ήρθε στην Γερμανία αρχικά στην Βρέμη λόγω έρωτα που γρήγορα εξαερώθηκε και ο φαστ τρακ χωρισμός τον έφερε στην αγκαλιά της Μικρής Κωνσταντινούπολης. Όπως μας λέει: ΄΄Αντί να πάω στην Αθήνα στην μάνα μου, γιατί σπούδαζα Αθήνα πιο πριν και δεν είχα ζήσει την ανεξάρτητη φοιτητική ζωή, λέω ωωωωωπ, πάω Βερολίνο και Κρόϊτσμπεργκ. Μουσική, πάρτυ, κόσμος ξέρεις…΄΄. Ο Βασίλης, ή, BillyOnAir όπως είναι το παρατσούκλι του στο Facebook είναι ο συνδετικός κρίκος ενός πολύ μεγάλου κομματιού της εναλλακτικής ελληνικής και πολυεθνικής κοινότητας του Βερολίνου και του Κρόιτσμπεργκ καθώς τα γκριλ που διοργανώνει στο Γκόρλιτζερ Παρκ και άλλα μέρη στο Κρόϊτσμπεργκ με κοψίδια, τέκνο μουσική και άφθονο αλκοόλ και κουβέντα συγκεντρώνουν συχνά 70 – 100 άτομα από όλες τις γωνιές της Ελλάδας και του πλανήτη. Στα υπαίθρια αυτά συμπόσια ακούει κανείς στα διάφορα πηγαδάκια παρέες να μιλάνε στα ελληνικά, στα αγγλικά, στα γερμανικά, στα ισπανικά, στα ιταλικά. Οι Τούρκικες οικογένειες μπορεί να έχουν μεγάλα γκριλ στελεχωμένα από τα διάφορα μέλη των μεγάλων οικογενειών τους, αλλά ενώ ο Βασίλης έχει μόνο την σύζυγο του από την Αργεντινή και τα δύο τους παιδιά και τον αδερφό του εδώ στο Κρόιτσμπεργκ, τα γκριλ του BillyOnAir νικάνε κατά κράτος αυτά των Τούρκων σε νούμερα, κοσμοπολιτισμό, πολυεθνικά πηγαδάκια. Η οικογένεια των γκριλ του Βασίλη είναι ένας μίνι ΟΗΕ με έδρα το Κρόιτσμπεργκ, στην δικιά του περίπτωση βέβαια με περισσότερη κάπνα, τέκνο μουσική και διασκέδαση.

Η τελευταία αλλά και η προτελευταία λέξη της μόδας βγαίνουν καθημερινά στην πασαρέλα των δρόμων του Κρόϊτσμπεργκ. Οι χίπστερ μαντίλες και όχι μόνο κάνουν έντονο κοντράστ με τις μαντίλες πολλών γυναικών της περιοχής από την Τουρκία.

Πώς βλέπει λοιπόν τις ελληνικές εκλογές ένας υπερκοινωνικός και ανοιχτός στον κόσμο και τους ανθρώπους του έλληνας της Μικρής Κωνσταντινούπολης; ΄΄Το περίμενα το εκλογικό αποτέλεσμα. Στην Ελλάδα έχουμε τα κομματόσκυλα οι οποίοι είναι ένας στρατός. Ψηφίζουν για την πάρτυ τους και όχι για το κοινωνικό σύνολο. Δεν πάς εύκολα κόντρα σε αυτούς.΄΄

Του επισημαίνουμε πως και οι Τούρκοι ψηφοφόροι του ΑΚΡ έχουν και αυτοί την φήμη αυτού που λέμε ΄΄κομματόσκυλο΄΄ στην χώρα μας και τον ρωτάμε για τους Τούρκους στην πολυκατοικία του και την σχέση τους με τον Ερντογάν. ‘’Ξέρεις, μετά το το τότε πραξικόπημα εναντίον του Ερντογάν στην Τουρκία άρχισα να μιλάω για πολιτικά με τους Τούρκους γείτονες. Μίλησα με πολλούς, οικογενειάρχες όλοι τους. Και μου λέγανε όλοι τότε είμαστε φουλ με τον Ερντογάν. Και το 70% των ενοίκων στην πολυκατοικία μας είναι Τούρκοι.΄΄

Ένα αυτοκόλλητο των οπαδών του Ερντογάν κάνει την προπαγάνδα του ενάντια στον ηγέτη του CHP Κεμάλ Κιλιτσνταρόγλου. Οι τοίχοι του Κρόϊτσμπεργκ φιλοξενούν και τουρκικές πολιτικές επικοινωνιακές μάχες.

Λόγω ομοιότητων μεταξύ ελληνικών και τουρκικών κομματόσκυλων που ξέρουν να γαβγίζουν με πίστη και φανατισμό υπέρ του ηγέτη τους ρωτάω τον Βασίλη τι άλλες ομοιότητες παρατηρεί μεταξύ ελλήνων και τούρκων στο Κρόϊτσμπεργκ και αν τελικά η περιοχή μας φέρνει ως λαούς πιο κοντά. ‘’Κοίτα η φάση πολλών τούρκων εδώ μου θυμίζει την Ελλάδα μετά το ΄90 όταν ξεκίνησε όλος αυτός ο νεοπλουτισμός. Δες ας πούμε τον χώρο δίπλα σε ένα τζαμί στο Κρόιτσμπεργκ όπου κάνουν τους γάμους τους. Μιλάμε για σούπερ καρακιτσαριό. Όλα λουξ και κατάλευκα, τραπεζοκαθίσματα, τραπεζομάντιλα. Πολλές νέες τουρκάλες έχουν πλαστικά χείλη, ψεύτικα στήθη. Το έχεις δει τι χαμός γίνεται με τους γάμους και όχι μόνο στην περιοχή με πανάκριβα αμάξια να μαρσάρουν στους δρόμους κορνάροντας ασταμάτητα. Έχουν την μανία των νεόπλουτων για επίδειξη με κάθε μέσο και τρόπο. Όπως είμασταν και εμείς πριν την κρίση. Το Κρόιτσμπεργκ είναι όντως μια γέφυρα που μας φέρνει κοντά. Γιατί βοηθάει να έχεις μια τριβή και επαφή με τον κάθε λαό εδώ όχι μόνο με τους Τούρκους. Όχι απαραίτητα θετική. Και αρνητική και τα πάντα. Δηλαδή βλέπεις όλο το πακέτο του αλλουνού, έτσι δεν είναι;΄΄

Τα παιδιά των λουλουδιών του ΄70 υποδέχτηκαν στο Κρόϊτσμπεργκ με ανοιχτά χέρια και μυαλά, έλληνες και τούρκους και κάθε άλλο πολίτη αυτού του πλανήτη. Κάποιος καλλιτέχνης του δρόμου ποτίζει με την σκέψη του αυτό το γκραφίτι της Μικρής Κωνσταντινούπολης.

Με το ερώτημα αυτό να πλανάται στο μυαλό μας και κάμποσες ώρες μετά και αφού το σκοτάδι έχει σκεπάσει την πόλη και το Κρόϊτσμπεργκ κατευθυνόμαστε στην γειτονιά γύρω από τον σταθμό τρένων Σλίσισε Τορ. Σκεφτόμαστε αυτό το ΄΄όλο πακέτο του αλλουνού΄΄ ενώ η κατάσταση γύρω μας θυμίζει ελληνικό νησί σε φουλ σεζόν, με ορδές τουριστών και μη να μπαινοβγαίνουν στα γύρω μπαρ και φαγάδικα η να έχουν στήσει πηγαδάκια στα πεζοδρόμια. Ντίλερ να κάνουν ζικ ζακ ανάμεσα στον κόσμο αναζητώντας πελάτες, άγγλοι να φωνάζουν ντίρλα, άστεγοι να ζητιανεύουν, μεσήλικοι τούρκοι να πινουν τσάι καπνίζοντας φουριόζοι στα τραπέζια στο πεζοδρόμιο έξω από τον φούρνο Salut της περιοχής που είναι ανοιχτός σε εικοσιτετράωρη βάση. Το ρεπορτάζ ξενυχτάει μαζί με το Κρόιτσμπεργκ.

Το διαμέρισμα της Σοφίας και του Μουράτ είναι εδώ στην ξεχειλισμένη από Σαββατιάτικο κόσμο γειτονιά, ή, Kiez στα γερμανικά. H 38χρονη Σοφία εργάζεται ως μεταφράστρια και ήρθε πριν 15 χρόνια στο Βερολίνο από την Αθήνα. Ο σύζυγός της έφθασε πριν από πέντε χρόνια στην πόλη από την Πόλη.

Μια ελληνίδα και ένας τούρκος συναντήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη πριν από χρόνια, ερωτεύθηκαν, παντρεύτηκαν, έκαναν ένα παιδί. Και εγκαταστάθηκαν έπειτα στην Μικρή Κωνσταντινούπολη. Ακούγεται σαν τουρκική τηλεοπτική σαπουνόπερα αλλά είναι μια Made in Kreuzberg πραγματικότητα.

Πεζοδρόμιο, τραπέζι, καφές, τσιγάρο, πολιτική κουβέντα. Σε αυτό το τούρκικο καφέ στην Wiener strasse του Kreuzberg οι τούρκοι έχουν πολιτικές αψιμαχίες μια μέρα πριν τον δεύτερο γύρο των τουρκικών εκλογών.

Το οικογενειακό πακέτο στην σχέση τους, αυτό το ΄΄πακέτο του αλλουνού΄΄ που επισήμανε ο Βασίλης νωρίτερα, το έφαγε πρώτος ο Μουράτ από την οικογένεια της Σοφίας ‘’Όταν το είπα στους γονείς μου και στην οικογένεια μου ότι βγαίνω με έναν τούρκο αρχικά σοκαρίστηκαν’’ μας λέει η Σοφία. ΄΄Νόμιζαν ότι όλοι οι τούρκοι είναι φανατικοί μουσουλμάνοι. Ξέρεις…Με τον καιρό βέβαια συνειδητοποίησαν πόσο λάθος ήταν αυτό. Δεν ήξεραν ότι το 50% σχεδόν των Τούρκων είναι κοσμικοί τούρκοι όπως και ο Μουράτ.’’ Από την πλευρά της οικογένειας του Μουράτ το νέο της ελληνίδας συντρόφου δεν είχε ανάλογη οικογενειακή αντίδραση. Τους ρωτάω την άποψη τους για τα αποτελέσματα των ελληνικών και των τουρκικών εκλογών και τις όποιες ομοιότητες μεταξύ Μητσοτάκη και Ερντογάν. Η Σοφία δεν ψήφισε για τις ελληνικές εκλογές σε αντίθεση με τον σύζυγό της που ψήφισε κανονικά. ‘’Να σου πω την αλήθεια΄΄ μας λέει η Σοφία ΄΄δεν παρακολούθησα πολύ τις ελληνικές εκλογές. Αντίθετα παρακολούθησα με μανία την πορεία των αποτελεσμάτων στις τουρκικές εκλογές. Κάθε λεπτό ανανέωνα την σχετική ιστοσελίδα του CNN στο διαδίκτυο.’’

Εν τω μεταξύ η Σοφία φέρνει ένα πιάτο με πασατέμπο στο τραπέζι της κουζίνας, ο Μουράτ αρχίζει να τσιμπολογάει και μου λέει ταυτόχρονα: ‘’Ξέρεις για μένα οι Ερντογάν και Μητσοτάκης έχουν πολλές ομοιότητες. Κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος. Λατρεύουν τον νεοφιλελευθερισμό. Ελέγχουν τα μίντια, συνδέονται με μεγάλες οικογένειες στον κόσμο των επιχειρήσεων. Με αυτή την έννοια νομίζω ότι τα βρίσκουν μια χαρά μεταξύ τους κατά κάποιον τρόπο. Μπορεί ανά διαστήματα να κάνουν κάποιες επιθετικές δηλώσεις ο ένας προς τον άλλο αλλά αυτές είναι για εσωτερική κατανάλωση για τους οπαδούς τους.’’

Άλλη μία σύναξη μιας οικογένειας Τούρκων του Κρόιτσμπεργκ στο Γκόρλιτζερ Πάρκ. Τα γερμανικά και τα τουρκικά αναμιγνύονται με την κάπνα και την τσίκνα των τουρκικών γκριλ στον καλοκαιρινό αέρα του πάρκου.

Ο Μουράτ είναι κοινωνικός λειτουργός στο Βερολίνο. Έχει ενδιαφέρον η άποψή του για τους τούρκους του Βερολίνου και πως αυτοί γίνονται αντιληπτοί από τους Τούρκους που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Τουρκία και οι οποίοι ήρθαν πρόσφατα στην πόλη, όπως ο ίδιος πριν πέντε χρόνια. ΄΄Ξέρεις όταν έρχονται στην Κωνσταντινούπολη τούρκοι της Γερμανίας τους καταλαβαίνουμε αμέσως από το ντύσιμό τους, τον τρόπο που μιλάνε, ακόμη και από το μέηκ απ των γυναικών. Και έχουμε επίσης πολλά αστεία και ανέκδοτα για αυτούς μέσω των οποίων ο Κωνσταντινουπολίτης τούρκος σπάει πλάκα μαζί τους. Στο Βερολίνο και στο Κρόϊτσμπεργκ βλέπω τούρκους όλων των παρατάξεων και πολιτικών πεποιθήσεων δίπλα δίπλα. Δηλαδή το μαγαζί ενός οπαδού του ΑΚΡ είναι δίπλα σε αυτό ενός οπαδού του CHP ή σε ένα μαγαζί Κούρδων.΄΄ Πώς αισθάνεται όμως για τις αυριανές εκλογές στην Τουρκία και την μεγάλη πιθανότητα ο Ερντογάν να είναι και πάλι στα ηνία της χώρας; ΄΄Κοίτα. Η ιστορία της Τουρκίας δεν ξεκίνησε με τον Ερντογάν. Είχαμε διάφορους ηγέτες με μεγάλη δύναμη και επιρροή αλλά η διαφορά με τον Ερντογάν βέβαια είναι ότι αυτοί δεν κατάφεραν να έχουν τόση δύναμη για τόσο καιρό στα χέρια τους.

Αλλά το πιο μεγάλο πρόβλημα τώρα στην Τουρκία είναι το ότι η τουρκική οικονομία είναι σε μια πάρα πολύ δυσμενή θέση. Όποιος εκλεχθεί θα έρθει αντιμέτωπος με αυτό το οικονομικό πρόβλημα. Κάτι το οποίο θα είναι μια πάρα πολύ μεγάλη πρόκληση.’’

Οι οπαδοί του ΑΚΡ και του CHP τρώγονται σαν τα ποντίκια όπως σε αυτό το γκραφίτι στο Κρόϊτσμπεργκ εν μέσω μιας τουρκικής πολιτικής πόλωσης που θυμίζει τις ελληνικές εκλογές του 2015 και την τότε πόλωση των οπαδών του Σύριζα και της ΝΔ.

΄΄Μπορώ να σας διακόψω;΄΄ μας λέει η Σοφία και το μικρόφωνο πάει σε αυτήν: ΄΄Πριν από δέκα χρόνια στην Ελλάδα είχαμε μια τεράστια πόλωση μεταξύ των οπαδών των κομμάτων της Νέας Δημοκρατίας και του Σύριζα. Το ίδιο συμβαίνει στην Τουρκία τώρα με το ΑΚΡ και το CHP γιατί βιώνουν και αυτοί μια πολύ μεγάλη οικονομική κρίση. Νιώθω ότι η Τουρκία είναι τώρα όπως η Ελλάδα πριν από δέκα χρόνια. Και ακριβώς επειδή στην Ελλάδα δεν παίζει πλέον αυτή η πόλωση για αυτό μάλλον στην χώρα μας ο κόσμος ψήφισε πολλά μικρά κόμματα.’’

Ένα παιδί της μικρής Κωνσταντινούπολης σκέφτεται αν θα επιλέξει την τουρκική ΄΄Κισίρ΄΄ κους κους σαλάτα ή μια πολύχρωμή σαλάτα φρούτων σε έναν πάγκο Τούρκων μικροπωλητών δίπλα στο Γκόρλιτζερ Πάρκ.

Το παιδί ενός Τούρκου και μιας ελληνίδας στο Κρόϊτσμπεργκ τί είδους ταυτότητα σχηματίζει όμως;

΄΄Ο μικρός΄΄ μας λέει η Σοφία ΄΄δεν αισθάνεται τώρα ως ένα πεντάχρονο αγόρι ούτε Τούρκος, ούτε έλληνας αλλά περισσότερο Γερμανός. Πάει και σε έναν μικρό Kita ( σσ ο παιδικός σταθμός στα γερμανικά ) όπου είναι μόνο παιδιά ας πούμε λευκών γερμανών. Δεν έχει παιδιά Τούρκων. Γιατί; Γιατί στα μικρά Kita δεν πάνε οι τούρκοι τα παιδιά τους, προτιμάνε τα μεγάλα όπου θα συναντήσουν πολλά άλλα παιδιά τούρκων και θα συναναστραφούν μεταξύ τους. Έχω μια γερμανίδα φίλη που έστειλε το παιδί της σε έναν τέτοιο μεγάλο παιδικό σταθμό με πολλά παιδιά τούρκων και το παιδί τώρα δεν έχει φίλους καθώς τα παρεάκια των παιδιών των τούρκων μιλάνε τούρκικα και κάνουν παρέα μονάχα μεταξύ τους!’’

Στην Ουλάουερ στράσσε του Κρόϊτσμπεργκ μπορεί να αγοράσει κανείς φρέσκα μπουρέκια και φρέσκο φύλλο για πίτες που ετοιμάζουν με μεράκι οι Τούρκοι ιδιοκτήτες του καταστήματος.

Οι ίδιοι που όπως μας είπαν αισθάνονται κοσμοπολίτες συναντήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη αλλά τους ρωτάω αν όντως το πολυπολιτισμικό και ανοιχτόμυαλο DNA του Βερολίνου γενικά σε συνδυασμό με την καθημερινότητα μιας περιοχής όπως το Κρόιτσμπεργκ όπου έλληνες και τούρκοι κινούνται δίπλα δίπλα στην κυριολεξία μας φέρνει κοντά με έναν βαθύτερο τρόπο με τους γείτονες μας. Η Σοφία μας λέει ότι ΄΄Ξέρω τέσσερα, ή, πέντε μικτά ζευγάρια ελλήνων και τούρκων σαν εμάς εδώ στο Βερολίνο. Στα τριάντα, ή, τα σαράντα τους.΄΄ Την ρωτάμε αν ξέρει που γνωρίστηκαν. ‘’΄Σε αντίθεση με εμάς όλοι συναντήθηκαν και γνωρίστηκαν εδώ στο Βερολίνο. Και οι περισσότεροι τούρκοι και έλληνες που γνωρίζουμε συναντήθηκαν εδώ στο Βερολίνο και στο Κρόϊτσμπεργκ. Τελικά υπάρχει μια σχέση με αυτό που μας ρώτησες. Δεν το είχα σκεφτεί πιο πριν.’’

Συνεχίζουμε την κουβέντα όπου η Σοφία μας λέει για το γέλιο που είχαν ρίξει με τον πατέρα της που προσπαθούσε να εξηγήσει στον Μουράτ τι σημαίνει η λέξη μπακάλικο χωρίς να συνειδητοποιεί ότι προέρχεται από την Τουρκική λέξη ΄΄Bakkal΄΄ αλλά είναι καιρός να καληνυχτήσουμε τους οικοδεσπότες μας καθώς το ρολόι δείχνει πλέον 1:30 πμ και η μέρα στην Μικρή Κωνσταντινούπολη ήταν πολύ γεμάτη από περπάτημα και ιστορίες για εμάς.

Την επόμενη μέρα ο Ερντογάν θα νικήσει και πάλι στις δεύτερες εκλογές στην Τουρκία και με αυτά τα κακά τουρκικά μαντάτα πάμε την Δευτέρα το πρωί για καφέ στην Wrangel strasse του Κρόϊτσμπεργκ, σε μια γειτονιά όπου το 2016 το τούρκικο μπακάλικο Bizim Bakkal είχε γίνει σημαία της γειτονιάς και της περιοχής ενάντια στο gentrification του Kreuzberg, μια ιστορία που είχε καλυφθεί τότε εκτενώς στα γερμανικά ΜΜΕ. Πελάτης του μπακάλικου και κάτοικος της γειτονιάς στο παρελθόν και ο υπογράφων που εκτιμούσε πάντα τον χαμογελαστό, ευγενικό και ομιλητικό ιδιοκτήτη και την οικογένειά του και βεβαίως και τα ποιοτικά ζαρζαβατικά του μπακάλικου.

Μια οικογένεια Τούρκων βολτάρει στο πεζοδρόμιο δίπλα από το καφέ Μπαρέτο της Νέτς Εντσέ.

Καθόμαστε στο Cafe Baretto και ο ιταλικός καφές είναι όπως πάντα τέλειος και η γειτονιά όπως πάντα πολύχρωμη και ζωντανή, με τα γερμανικά, τα τουρκικά και τα αγγλικά να ακούγονται συχνά πυκνά από τους περαστικούς και τους θαμώνες. Δεν είχαμε κάποιο πλάνο για συνέντευξη αλλά τότε βλέπουμε την νέα ιδιοκτήτρια του καφέ να φθάνει, ξέραμε ότι είναι μια νέα τουρκάλα επιχειρηματίας στην γειτονιά, το νέο τουρκικό αίμα που αντικαθιστά τους παλιούς σαν τον ιδιοκτήτη του Bizim Bakkal, φαινόταν ενδιαφέρουσα προσωπικότητα και συν τοις άλλοις δεν είχαμε ακούσει και κάποια γυναικεία τουρκική φωνή για το όλο θέμα. Την ρωτήσαμε αν έχει χρόνο για κουβέντα. Με ένα πλατύ χαμόγελο ακούγοντας ότι είμαστε έλληνες μας έδωσε το ΟΚ και μας βοήθησε να σκεφτούμε και κάποια άλλα πράγματα για τις τουρκάλες γυναίκες του Κρόιτσμπεργκ και ψηφοφόρους του Ερντογάν.

Η Νετς Εντσέ είναι 51 χρονών, πρώην στέλεχος μεγάλης εταιρείας στον χώρο της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας και κόρη Τούρκων Gastarbeiter. ΄΄Ο πατέρας μου ήρθε πρώτος στην Γερμανία το 1969. Και οι δυο γονείς μου κατάγονται από την Ανατόλια. Σε αντίθεση με τους περισσότερους Τούρκους της περιοχής αυτής ο πατεράς μου ήταν πάντα ανοιχτόμυαλος και κοσμοπολίτης, με βοήθησε στις σπουδές μου και σε όλα τα βήματα της ζωής μου χωρίς ποτέ να με περιορίσει ή να μου βάλει εμπόδια’’. Πριν δύο χρόνια δεν άντεχα να δουλεύω σε γραφείο πλέον και αποφάσισα να αλλάξω επαγγελματική πορεία και να αγοράσω αυτό εδώ το καφέ το οποίο τρέχω μόνη μου από τότε.΄΄ Την ρωτάμε πως της φαίνεται το αποτέλεσμα των τουρκικών εκλογών που θα δώσει άλλα πέντε χρόνια στον Ερντογάν να κάνει σχεδόν ότι θέλει στην χώρα. ΄΄Κοίτα εχω γεννηθεί εδώ και είμαι από τις Τουρκάλες που ενώ μπορούν να ψηφίσουν δεν το έκαναν γιατί δεν ζω εκεί και είμαι της άποψης ότι δεν έχω το δικαίωμα να επηρεάζω τα εσωτερικά ζητήματα της Τουρκίας γιατί είναι μια χώρα στην οποία δεν ζω. Είναι πολύ λυπηρό το εκλογικό αποτέλεσμα. Υπήρχε μια ελπίδα ότι κάτι θα άλλαζε αυτή την φορά. Ήμουν χθες στο κεντρικό Βερολίνο στην Κούνταμ και είδα κόσμο με Τούρκικες σημαίες να πανηγυρίζει. Δεν είναι σωστό. Δεν ζούμε στην Τουρκία. Στην Τουρκία δεν μπορείς να βγεις στον δρόμο να πανηγυρίσεις με την γερμανική σημαία.

Το δυνατό τούρκικο τσάϊ συνοδεύει με το έντονο άρωμα και γεύση του τις τουρκικές συζητήσεις στα τραπέζια του Κρόϊτσμπεργκ.

Παλιότερα δεν πολυασχολιούμουν με την πολιτική στην Τουρκία. Δούλευα και σε μια πολυεθνική με προσωπικό από όλον τον κόσμο αλλά με κανέναν άλλο Τούρκο εκτός από εμένα. Τα τελευταία χρόνια όμως λόγω του Ερντογάν και του κλίματος στην Τουρκία πολλοί φίλοι και γνωστοί μου από την Σμύρνη ήρθαν να μείνουν στο Βερολίνο και στο Κρόιτσμπεργκ, άνθρωποι καλλιεργημένοι, με καλές δουλειές κτλ. Αυτό έκανε να ξυπνήσει το ενδιαφέρον μου για την πολιτική στην χώρα των γονιών μου. Οι ιστορίες των φίλων και γνωστών με έβαλαν βαθιά μέσα στην πολτική πραγματικότητα εκεί.΄΄

Καθώς μιλάμε στο πεζοδρόμιο έξω από το καφέ, περνάνε ανά διαστήματα πολλές τουρκάλες που φοράνε χιτζάμπ, μαντίλες και παραδοσιακές ενδυμασίες. Η Νετς φοράει μια κοντή φούστα, κοντά τακούνια και ένα σικ πουκάμισο. Πώς της φαίνεται η επιρροή του Ερντογάν στην ζωή των γυναικών της Τουρκίας στην Τουρκία και στο Βερολίνο; ΄΄Ξέρουμε ότι τα χρήματα στα τζαμιά του Βερολίνου και του Κρόιτσμπεργκ δίνονται από τον Ερντογάν. Και τα τζαμιά παίζουν σημαντικό ρόλο στην συντηρητικοποίηση των γυναικών από την Τουρκία εδώ. Πιστεύω ότι η γερμανική κυβέρνηση πρέπει να κάνει κάτι για αυτό.

Οι τουρκικές μαντίλες υιοθετούν κάθε χρώμα και ανταύγεια του ουράνιου τόξου. Δίνουν χρώμα σε μια κατά τα άλλα σκοτεινή ενδυματολογική παράδοση για την χειραφέτηση των γυναικών της Τουρκίας στο Κρόϊτσμπεργκ.

Και το θέμα είναι, επίσης, ότι η πλειοψηφία των γυναικών από την Τουρκία στην Γερμανία ψηφίζουν τον Ερντογάν ενώ ο ίδιος εδώ και είκοσι χρόνια περιορίζει τα δικαιώματά τους, ίσως όχι επίσημα αλλά σίγουρα στον χώρο των τούρκικων οικογενειών. Είναι απίστευτο το νούμερο των γυναικών που πέφτουν θύματα δολοφονιών τιμής στην Τουρκία. Είναι κάτι που δεν μπορώ να το αποδεχτώ. Και όχι επειδή είμαι γυναίκα, αλλά, επειδή είμαι άνθρωπος. Η έλλειψη παιδείας πολλών γυναικών ίσως να παίζει ρόλο που ψηφίζουν τον Ερντογάν.΄΄ Η Νέτς μας επιβεβαίωσε και η ίδια το φαινόμενο της διπλής πολιτικής ηθικής Τούρκων του κύκλου της, που ενώ ψηφίζουν για τον Ερντογάν στην Τουρκία στις γερμανικές εκλογές ψηφίζουν ένα κόμμα σαν το SPD ή τους Πράσινους.

Την ρωτάμε πως βλέπει τις σχέσεις ελλήνων και τούρκων μέσα από περιβάλλον του καφέ της στην καρδιά του Κρόιτσμπεργκ: ΄΄Έχω πολλούς έλληνες πελάτες εδώ και αυτό που παρατηρώ είναι ότι έχουμε την ίδια νοοτροπία. Ξεκίνησα να φτιάχνω και φραπέ στο μαγαζί, τον είχα μάθει ως καφέ στην Θεσσαλονίκη όπου έχω φίλους και που έχω επισκεφθεί πολλές φορές και εκεί είδα και πως φτιάχνεται σωστά.

Η νοοτροπία του καφέ μου είναι ανοιχτή προς τον κόσμο και τους ανθρώπους του και αυτό ήθελα να αντανακλάται και στο προσωπικό εδώ: Έχω υπάλληλους από διαφορετικές χώρες του κόσμου σε αντίθεση με άλλους τούρκους επιχειρηματίες που απασχολούν μόνο άτομα της οικογένειάς τους και άλλους τούρκους.

Ένα γκραφίτι για την Αθήνα και κάποιους Αθηναίους στους τοίχους της Μικρής Κωνσταντινούπολης.

Την ρωτάμε ποιο θα είναι το μέλλον των δύο χωρών με ηγέτες τον Ερντογάν και τον Μητσοτάκη:

΄΄Πιστεύω ότι επειδή είναι σχεδόν ίδιοι στον τρόπο σκέψης τους, δηλαδή ελέγχουν τα μίντια, θέλουν να είναι παντοδύναμοι ηγέτες κτλ., θα κατανοήσουν ο ένας τον άλλο καλύτερα.’’

Την ρωτάμε αν αυτό θα είναι κάτι καλό για τον μέσο έλληνα και τον μέσο τούρκο πολίτη.

΄΄ Όχι. Δεν το νομίζω. Και οι δύο φαίνονται πολύ αυταρχικοί και όταν κάτι οδεύει προς τον αυταρχισμό αυτό οδηγεί στην αποδυνάμωση της δημοκρατίας.΄΄

Οι λαϊκές των Τούρκων στο Βερολίνο σαν αυτή στην Μάϊμπαχούφερ στράσσε του Κρόϊτσμπεργκ κάνουν τον κάθε τούρκο αλλά και έλληνα να αισθάνεται σαν στο σπίτι του. Τα ελληνικά καρπούζια πρωταγωνιστούν το καλοκαίρι στους πάγκους των φωνακλάδων τούρκων πωλητών.

Ξημερώνει η Τρίτη στο Βερολίνο και την μέρα αυτή είναι ανοιχτή η φημισμένη τουρκική λαϊκή του Κρόϊτσμπεργκ στην Μάϊμπαχούφερ στράσσε δίπλα στο κανάλι της περιοχής. Έχουμε ξεμείνει από φρούτα και λαχανικά αλλά και από τις απόψεις των οπαδών του Ερντογάν για τις τουρκικές και τις ελληνικές εκλογές για το ρεπορτάζ οπότε συνδυάζουμε υγιεινά και φθηνά ψώνια με συνέντευξη. Αρχίζουμε να ρωτάμε τούρκους πωλητές αν τυχαίνει να είναι ψηφοφόροι του Ερντογάν. ΄΄Τί λες ρε φίλε; Ποτέ μου δεν θα τον ψηφίσω τον τύπο. Ψάξε αλλού.΄΄ μας λέει μπαρουτιασμένος ένας τούρκος πωλητής λες και τον προσβάλλαμε πάνω από φρέσκα κεράσια Τουρκίας ( 2.99 ευρώ το κιλό). Ψελλίζει και κάτι στα τούρκικα που μάλλον είναι …γαλλικά. Ρωτάμε και πάλι στην πιάτσα και ένας άλλος λιγότερο μπαρουτιασμένος πωλητής μας λέει να πάμε να βρούμε τον Χασάν στον τάδε πάγκο, είναι βαμμένος οπαδός του Ερντογάν.

Ο τούρκος πωλητής αυτών των κερασιών Τουρκίας μας κέρασε κάποια …γαλλικά όταν τον ρωτήσαμε αν είναι οπαδός του Ερντογάν. Αγοράσαμε πιο μετά ένα κιλό από τα γευστικότατα φρούτα των γειτόνων.

Όντως είναι και ξεκινάμε την κουβέντα με τον αρχικά καχύποπτο προς εμάς Χασάν, δίπλα στα τελάρα των φρούτων του πάγκου του που είναι πίσω από τον πάγκο και πάνω στον πετρόστρωτο δρόμο. Είναι 51 χρονών, το 1974 ήρθε στο Κρόϊτσμπεργκ από την Κόνια της κεντρικής Τουρκίας, τριάντα χρόνια πουλάει φρούτα και λαχανικά στην λαϊκή του Κρόιτσμπεργκ. Πώς του φάνηκε η νίκη του Ερντογάν; ΄΄Εδώ και τρεις εβδομάδες έλεγα ότι ο Ερντογάν πρέπει να νικήσει. Έχει κάνει τόσα πράγματα για την Τουρκία. Έχει φτιάξει δρόμους, αεροδρόμια, γέφυρες, και όχι μόνο. Να σου πω πχ και κάτι άλλο που δεν ξέρω αν το λένε στην Ελλάδα. Για πολλά χρόνια αν ήσουν Τούρκος στην Γερμανία δεν είχες δικαίωμα σύνταξης στην Τουρκία. Ο Ερντογάν το άλλαξε αυτό τα τελευταία χρόνια και τώρα ως τούρκος της Γερμανίας μπορείς να έχεις και σύνταξη στην χώρα μας.’’ Ο Μουράτ μας είχε πει λίγες μέρες πριν ότι ο Ερντογάν μιλά με τρόπο που αγγίζει τον απλό τούρκο, ξέρει την γλώσσα των δρόμων και οι βρισιές είναι βασικό πιάτο μέσα στο λεκτικό μενού που προσφέρει ο Ταγίπ. Ρωτάμε τον Χασάν για το επικοινωνιακό χάρισμα του Ερντογάν και πως αυτό βρίσκει ή όχι ανταπόκριση στους τούρκους του Κρόιτσμπεργκ. ΄΄Θα σου πω ένα πράγμα΄΄ μας λέει. ‘’Τριάντα χρόνια είμαι πωλητής εδώ, ο Ερντογάν θα έκανε θραύση και θα είχε τεράστια επιτυχία ως πωλητής στην λαϊκή μας. Ξέρει να μιλάει και να πιάνει τον παλμό μας.’’.

Σε πολλά κτήρια του Κρόϊτσμπεργκ και ιδιαίτερα στις μεγάλες εργατικές πολυκατοικίες βλέπει κανείς το επώνυμο Ερντογάν γραμμένο στα κουδούνια των διαμερισμάτων. Έχει και συγγενείς του Ταγίπ η Μικρή Κωνσταντινούπολη;

Ο αρχικά καχύποπτος Χασάν αρχίζει και ενθουσιάζεται μιλώντας για τον Ερντογάν και αρχίζει να μας λέει για το τάδε μη επανδρωμένο αεροσκάφος που φτιάχνει ο Ερντογάν τώρα στην Τουρκία, ΄΄καλύτερο από τα Ραφάλ φίλε΄΄, μας λέει, ενώ προσθέτει ότι ΄΄οι ΗΠΑ θα έδιναν και 300.000.000 δολάρια κάτω από το τραπέζι στο CHP αν νικούσε’’ και επίσης ότι ‘’ο Ερντογάν ξεκίνησε την εκμετάλλευση του νέου κοιτάσματος φυσικού αερίου στην Μαύρη Θάλασσα αλλά εκεί γύρω μένουν και όλοι αυτοί οι τρομοκράτες΄΄. ΄΄Μήπως τα διάβασες όλα αυτά και σε τουρκικές εφημερίδες σαν την Χούριετ και την Σαμπάχ;΄΄ τον ρωτάμε και μας επιβεβαίωσε ότι τις πληροφορίες αυτές τις άντλησε από αυτές και άλλες φιλοκυβερνητικές εφημερίδες της Τουρκίας που πωλούνται σε διάφορα σημεία της περιοχής και που δεσπόζουν σχεδόν πάντα στα τραπέζια των τούρκικων φούρνων του Κρόϊτσμπεργκ.

Οι τουρκικές εφημερίδες πουλάνε ακόμη αρκετά φύλλα στο Κρόϊτσμπεργκ. Τις βλέπει κανείς παντού στην περιοχή.

Και ποια είναι η γνώμη ενός οπαδού του ΑΚΡ για τον Μητσοτάκη, την Ελλάδα και τους έλληνες του Βερολίνου και του Κρόιτσμπεργκ; ΄΄Γνωρίζω κάποιους έλληνες στο Κρόϊτσμπεργκ, κάποιες φορές πίνουμε καφέ παρέα.

Αυτός που δημιουργεί τα προβλήματα είναι αυτός ο τύπος στην Ελλάδα, ο Μητσοτάκης. Η γνώμη μου είναι ότι αυτός ο τύπος πρέπει να φύγει όσο πιο γρήγορα γίνεται. Δεν μπορεί να σκεφτεί μοναχός ή από μόνος του. Ο πατέρας του δούλευε με την Αμερική, είναι μια μεγάλη πολιτική οικογένεια.

Οι ΄΄μεγάλοι΄΄ βλέπουν ότι οι έλληνες και οι τούρκοι δουλεύουν πολύ καλά μαζί αλλά ταυτόχρονα δεν θέλουν να το δουν. Είμαι Τούρκος αλλά αγαπώ τους έλληνες. Έχουμε την ίδια νοοτροπία και τον ίδιο μπακλαβά, έτσι δεν είναι;΄΄.

Οι πολλές βελανιδιές και τα υπόλοιπα δένδρα του Γκόρλιτζερ Πάρκ είναι ακόμη καταπράσινα αλλά μια μίνι ξηρασία κιτρίνισε το χορτάρι στον κρατήρα του πολυπολιτισμικού πάρκου του Κρόϊτσμπεργκ.

Η περιήγησή μας στην λαϊκή θα μας φορτώσει με περισσότερες ιδέες και σακούλες γεμάτες φρούτα και λαχανικά. Πάμε στο Γκόρλιτζερ Παρκ για να ανασάνουμε από τον σαματά της λαϊκής. Καθώς περπατάμε στην Wiener strasse στο νότιο τμήμα του πάρκου βλέπουμε μια γριά τουρκάλα κυρία να περπατάει δίπλα από ενά αναρχικό γκραφίτι στα ελληνικά ψεκασμένο πάνω στον τοίχο μιας Gastarbeiter πολυκατοικίας σαν αυτή όπου μένουν ο Βασίλης και ο Φίλιππος: ΄΄ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΘΑ ΤΟ ΚΑΨΟΥΜΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΑ΄΄. Σκεφτόμαστε αν αυτή η εικόνα θα είναι η κατακλείδα του ρεπορτάζ μας καθώς καθόμαστε έπειτα σε ενα παγκάκι γύρω από τον κρατήρα του πάρκου από το οποίο παλαιότερα περνούσε μια σιδηροδρομική γραμμή.

Ελληνική αναρχία και τουρκικός συντηρητισμός συναντιούνται στους τοίχους και στα πεζοδρόμια της Wiener strasse του Κρόϊτσμπεργκ.

Ανάβουμε ένα τσιγάρο και βλέπουμε τον κόσμο γύρω μας να απολαμβάνει την λιακάδα, τα σκυλιά να τρέχουν ελεύθερα από τα λουριά των αφεντικών τους, το πλούσιο πράσινο του ευρύχωρου πάρκου, την ελευθερία της περιοχής σε όλο της το καθημερινό μεγαλείο. Για κάποιο λόγο το τρένο της σκέψης μας μας οδηγεί στον κόσμο που έτρωγε πασατέμπο στην Σμύρνη της Οράνιενστράσσε, στον πασατέμπο που μας πρόσφεραν η Σοφία και ο Μουράτ στο τραπέζι του σπιτιού τους στην Μικρή Κωνσταντινούπολη και στην προγιαγιά και στον προπάππου του υπογράφοντος που έτρωγαν και αυτοί μάλλον τον πασατέμπο τους μαζί με τους Τούρκους φίλους και γειτονές τους στην ίδια γειτονιά στο Τσεζμέ και στα παράλια της σημερινής τουρκικής Θράκης, μαζί με καφέ και τσάϊ και πολλές ιστορίες έως ότου ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1921 χώρισε τις παρέες ελλήνων και τούρκων με τον προπάππου και την προγιαγιά να παίρνουν τον δρόμο της προσφυγιάς για την Κρήτη όπου με την σειρά τους Τούρκοι του νησιού μάζευαν και αυτοί τα μπογαλάκια τους για να πάρουν και αυτοί τον δικό τους δρόμο της προσφυγιάς.

Στην Μικρή Κωνσταντινούπολη του 2023 και εν μέσω τουρκικών και ελληνικών εκλογικών αποτελεσμάτων όπου ελλήνες και τούρκοι ψηφοφόροι ρίχνουν μαζικά την ψήφο τους υπέρ αυταρχικών, διεφθαρμένων και πλούσιων σε χρήμα και σκάνδαλα πολιτικών που σπέρνουν την διχόνοια μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για το δικό τους μακιαβελικό πολιτικό και οικονομικό όφελος γίναμε μάρτυρες ενός διαφορετικού πολιτικού και πολυτισμικού μέλλοντος, αν προτιμάτε ενός διαφορετικού εναλλακτικού μέλλοντος για τους Έλληνες και τους Τούρκους. Το Κρόϊτσμπεργκ δεν είναι απλά μια γέφυρα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας άλλα ένα παράδειγμα προς μίμηση και για τους δύο λαούς.

Ένας γκραφιτάς στην Ράϊσενμπέργκερ στράσσε του Κρόϊτσμπεργκ αποτύπωσε με τα σπρέϊ του την πολύχρωμη πολυπολιτισμική οικογένεια των γυναικών του Κρόϊτσμπεργκ.

Είχαμε ρωτήσει πχ τον Έρνταλ, τον Χάτσι, τον Φίλιππο, τον Βασίλη, την Σοφία, τον Μουράτ, την Νετς και τον Χασάν αν η πιο έξυπνη και λογική και προς όφελος και για τους δύο λαούς κίνηση θα ήταν μια Μεσογειακή Ένωση με την Ελλάδα και την Τουρκία να πρωταγωνιστούν σε αυτή ως δύο κράτη οι πολίτες των οποίων διέπονται από την ίδια νοοτροπία, την ίδια κουλτούρα, τον ίδιο τρόπο σκέψης, την ίδια μουσική, το ίδιο χιούμορ, πολλές ίδιες λέξεις και ναι ακόμη και τα ίδια φαγητά. Όλοι τους συμφώνησαν ότι αυτό θα ήταν μια εξαιρετική ιδέα. Όλοι τους όμως κατοικούν εκτός των συνόρων της χώρας τους. Η καθημερινότητά τους και οι ιδέες τους και οι εμπειρίες που έχουν πλάθονται άμεσα, ή, έμμεσα από το Κρόϊτσμπεργκ και το Βερολίνο.

Η ψήφος της σκέψης της Μικρής Κωνσταντινούπολης φαίνεται να κατευθύνεται σε μια επιστροφή σε ένα ελληνοτουρκικό μέλλον που περνά σήμερα μέσα από τους δρόμους, τα καφενεία, τα πάρκα, τα μαγαζιά, τους φούρνους και τις γειτονιές του Κρόϊτσμπεργκ όπως περνούσε πριν από εκατό χρόνια από τα ίδια μέρη στην Κωνσταντινούπολη, την Σμύρνη, το Τσεζμέ, την Θεσσαλονίκη, τα Χανιά.

Στο χέρι ελλήνων και τούρκων του Κρόιτσμπεργκ είναι να δείξουν στους συμπατριώτες τους πως να μιμηθούν την οικογένεια αυτή της νοτιοανατολικής Μεσογείου που λάμπει στις μέρες μας στην Μικρή Κωνσταντινούπολη και στην Αθήνα του ποταμού Σπρε.

Το σκοτάδι δεν μας αρμόζει και δεν μας αξίζει.

ΒΟΛΟΝΤIΜΙΡ ΖΕΛΕΝΣΚΙ: Ο ΥΠΗΡΕΤΗΣ ΤΟΥ ΟΛΙΓΑΡΧΗ;

Αριστερά ο Ίχορ Κολομοίσκι και δεξιά ο Βολόντιμιρ Ζελένσκι.

Κείμενο: Σπύρος Χατζηγιάννης, Βερολίνο 12.04.2022

ΒΟΛΟΝΤIΜΙΡ ΖΕΛEΝΣΚΙ: Ο ΥΠΗΡΕΤΗΣ ΤΟΥ ΟΛΙΓΑΡΧΗ;

Το βράδυ της 19ης Μαρτίου του 2015 ένας Ουκρανός ολιγάρχης παρέα με μια ομάδα ένοπλων ανδρών καταλαμβάνει με την απειλή όπλων τα γραφεία της κρατικής εταιρείας πετρελαιοειδών UkrTransNafta της Ουκρανίας. Ο όμιλος επιχειρήσεων PrivatGroup κατείχε το 42% των μετοχών της κρατικής ουκρανικής εταιρείας και η κυβέρνηση είχε μόλις αποφασίσει να αποκαθηλώσει τον πρόεδρο της UkrTransNafta Ολεξάντρ Ζαλόνκο. Ο Ζαλόνκο ήταν ο άνθρωπος του Ουκρανού ολιγάρχη με το όνομα Ίχορ Κολομοίσκι (πρόεδρος ο ίδιος του PrivatGroup) που έκανε αφηνιασμένος ντου με τους παραστρατιωτικούς μπράβους του στα γραφεία της εταιρείας για να επιβάλλει τον δικό του νόμο και την δικιά του τάξη και να βάλει τα πράγματα στην θέση τους.

Τα ξημερώματα της 20ης Μαρτίου μια ομάδα δημοσιογράφων περίμενε τον Κολομοίσκι στην είσοδο του κτηρίου για να δώσει εξηγήσεις στον Ουκρανικό Τύπο. Ο δημοσιογράφος Σεργκέϊ Αντρούσκο του ουκρανικού σταθμού Radio Svoboda τον ρώτησε γιατί πέρασε έξη ώρες στην έδρα της κρατικής εταιρείας παρέα με μια ομάδα ένοπλων ανδρών. Ο Κολομοίσκι του απάντησε να πάει να ψάξει για Ρώσους σαμποτέρ αντί να ελέγχει τις κινήσεις του και στην συνέχεια άρχισε να επιτίθεται με έντονο ύφος και να βρίζει για ένα λεπτό μπροστά στις κάμερες τους παρευρισκόμενους δημοσιογράφους που δέχτηκαν έναν καταιγισμό από …γαλλικά από τον οξύθυμο ουκρανό ολιγάρχη. (1)

Τρία χρόνια έπειτα στις 31 Δεκεμβρίου του 2018 ο τηλεοπτικός σταθμός 1+1 της Ουκρανίας καθυστερεί να παρουσιάσει το καθιερωμένο τηλεοπτικό μήνυμα κάθε Ουκρανού προέδρου παραμονή Πρωτοχρονιάς. Προς έκπληξη όλων παρουσιάζει ένα αναπάντεχο τηλεοπτικό διάγγελμα του πιο δημοφιλούς κωμικού της χώρας ο οποίος έγινε γνωστός στην Ουκρανία μέσω της κωμικής σειράς του, που έγινε έπειτα και ταινία, που παρουσίαζε επί σειρά ετών το κανάλι 1+1.

Ο τότε Ουκρανός πρόεδρος Ποροσένκο μπήκε λοιπόν στην άκρη και ο Βολοντομίρ Ζελίνσκι ανακοίνωνε στους φαν του ότι θα διεκδικήσει την προεδρία της χώρας στις επερχόμενες εκλογές του Μαρτίου του 2019. Το κόμμα του θα είχε το όνομα της τηλεοπτικής κωμικής σειράς μέσω της οποίας έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό της Ουκρανίας και είχε την ονομασία “Υπηρέτης του Λαού”.

Ιδιοκτήτης του τηλεοπτικού σταθμού ήταν και είναι ο Ίχoρ Κολομοίσκι. Το περίεργο παιχνίδι μεταξύ του Κολομοίσκι, του Ζελίνσκι και του ουκρανικού λαού είχε μόλις ξεκινήσει για τους μη ειδήμονες. Για τους ειδήμονες βέβαια είχε ξεκινήσει χρόνια πριν. Με την Κύπρο να παίζει έναν καίριο ρόλο στις κινήσεις αυτών των μιντιακών, πολιτικών, και επιχειρηματικών παικτών από την Ουκρανία.

Και όπως θα δούμε κάτι που αρχικά έμοιαζε με μία φάρσα, ή, κωμικό σκέτς, κατέληξε να γίνει μια στιβαρή και λίαν σοβαρή γεωπολιτική και πολιτικοοικονομική πραγματικότητα για όλους τους εμπλεκόμενους εντός αλλά και εκτός Ουκρανίας καθώς εδώ και βδομάδες τα στρατεύματα και οι βόμβες του Πούτιν επιτίθενται στις πόλεις και στον λαό της Ουκρανίας.

Επιτίθενται όμως και στον υπηρέτη του ουκρανικού λαού, ή, αντιθέτως, στον υπηρέτη ενός ουκρανού ολιγάρχη;

Η ΤΡΑΠΕΖΑ ΦΑΤΑΟΥΛΑΣ, ΟΙ ΗΠΑ ΚΑΙ Η ΚΥΠΡΟΣ

Οι πρώτες δυνατές φωνές στην διεθνή πολιτική και μιντιακή σκηνή για τις στενές σχέσεις ουκρανικού τύπου μεταξύ του Ζελένσκι και του ολιγάρχη Κολομοίσκι ήρθαν από τις ΗΠΑ. Στις 13.11.2019 οι Τάϊμς της Νέας Υόρκης ανέφεραν ότι: ‘’η Φιόνα Χίλ η οποία ήταν η πρώην σύμβουλος του Λευκού Οίκου για την Ευρώπη και την Ρωσία δήλωσε στους αμερικάνους νομοθέτες ότι ήταν ‘’πολύ ανήσυχη’’ για την επιρροή του κύριου Κολομοίσκι στον κύριο Ζελένσκι.’’προσθέτωντας λίγο παρακάτω στο ρεπορτάζ ότι ‘’ο τωρινός πρέσβης των ΗΠΑ στην Ουκρανία ο Γουίλιαμ Τέηλορ είπε ότι είχε προειδοποιήσει τον κύριο Ζελένσκι: ‘’Αυτός, ο κύριος Κολομοίσκι, αυξάνει την επιρροή του στην κυβέρνησή σας, κάτι που θα οδηγήσει στην πτώση σας’’. (2)

Οι φωνές των αμερικάνων για τους στενούς δεσμούς μεταξύ Ζελένσκι και Κολομοίσκι και για τον σκοτεινό ρόλο του ουκρανού ολιγάρχη δεν ήταν τυχαίες. Έναν χρόνο έπειτα από το ρεπορτάζ των NYT το ομοσπονδιακό δικαστήριο της Φλόριδας και το FBI ερεύνησαν το ξέπλυμα χρήματος που εικάζεται ότι έκανε για χρόνια ο Κολομοίσκι με επενδύσεις σε επιχειρήσεις και στην μεσιτική αγορά των ΗΠΑ, βρώμικο χρήμα που, σύμφωνα με τις κατηγορίες εναντίον του, άρπαζε από την μεγαλύτερη τράπεζα της Ουκρανίας, την PrivatBank, και το οποίο ξέπλενε έπειτα μέσω shell companies όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά και στην Κύπρο. Ο Κολομοίσκι ήταν ο μεγαλομέτοχος της PrıvatBank, της μεγαλύτερης τότε ιδιωτικής τράπεζας της Ουκρανίας που μεταξύ 2003 – 2016 κατείχε το 25% της τραπεζικής αγοράς της χώρας, τράπεζα η οποία πρόσφερε τα υψηλότερα επιτόκια στους Ουκρανούς καταθέτες οι οποίοι έδιναν αμέριμνοι τα χρήματα τους στα χέρια του Κολομοίσκι ο οποίος εικάζεται ότι τα έτρωγε έπειτα δίχως αιδώ.

Ο Ουκρανός ολιγάρχης Ίχορ Κολομοίσκι.

Η τράπεζα εθνικοποιήθηκε από τον πρώην πρόεδρο της Ουκρανίας Ποροσένκο στις 19 Δεκεμβρίου του 2016 και ενδιαφέρον έχει εδώ η ανάλυση του ερευνητή του FBI Μάθιου Χόουκ για τον Κολομοίσκι και τα παιχνίδια του με την PrivatBank στην έκθεση που υπέγραψε και έδωσε στο δικαστήριο της Φλόριδα στις 6 Αυγούστου του 2020. Σύμφωνα με τον Χόουκ λοιπόν η PrivatBank ‘’διέθετε κεφάλαια/καταθέσεις που ξεπερνούσαν τα 6 δισεκατομμύρια δολάρια που αποτελούσαν το 33% περίπου των καταθέσεων ιδιωτών σε τράπεζες στην Ουκρανία. Οι εκτενείς έρευνες της Εθνικής Τράπεζας της Ουκρανίας (NBU) to 2016 αποκάλυψαν ένα σχέδιο από τους ιδιοκτήτες της τράπεζας να κλέψουν πάνω από 5 δισεκατομμύρια δολάρια από την τράπεζα μέσω της έκδοσης/παροχής ψεύτικων δανείων. Ως αποτέλεσμα της τεράστιας κλοπής και απάτης η PrıvatBank εθνικοποιήθηκε…’’.

Μια πινακίδα της PrivatBank στα ουκρανικά.

Για να καταλάβει κανείς το μέγεθος της τραπεζικής απάτης που έστησε ο Κολομοίσκι παρέα με τον συνεταιρό του Μποχολιούμποφ αρκεί να αναφέρουμε και το παρακάτω κομμάτι της έκθεσης του Χόουκ: ‘’Όταν η τράπεζα εθνικοποιήθηκε το 2016, το 97% περίπου των δανείων της προς επιχειρήσεις ήταν προς επιχειρήσεις οι οποίες ανήκαν ή ήταν υπό τον έλεγχο του Κολομοίσκι και του Μποχολιούμποφ.’’ Μόνο το 3% των δανείων της PrıvatBank ήταν νόμιμα/κανονικά δάνεια. (3)

Σε αυτή την τραπεζική πλεκτάνη καίριο ρόλο έπαιξε και η Κύπρος και όχι μόνο επειδή η PrıvatBank είχε παράρτημα και στην Κύπρο (όπως και στην Λετονία, επίσης) αλλά και επειδή ένας Κύπριος με σημαντική επιρροή στο νομικό, επιχειρηματικό και ποδοσφαιρικό οικοσύστημα του νησιού φαίνεται ότι έκανε μπίζνες με τον Κολομοίσκι. Η έρευνα του FBI έδειξε ότι μια Κυπριακή διεύθυνση μπορούσε να φιλοξενήσει δεκάδες σκιώδεις και ανύπαρκτες εταιρείες μέσω των οποίων ο Κολομοίσκι εικάζεται ότι έβαζε στο πλυντήριο το χρήμα που ρουφούσε από τις τσέπες των Ουκρανών πολιτών. Όπως αναφέρει ο Χόουκ: ‘’Πολλές από τις shell companies χρησιμοποιούσαν την ίδια διεύθυνση. Για παράδειγμα, στα ‘’Μάθε τον Πελάτη Σου’’ αρχεία τα οποία δόθηκαν στην PrivatBank φαινόταν ότι τουλάχιστον 56 διαφορετικές entities είχαν ως έδρα τους την Λεωφόρο Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στο νούμερο 159 του Proteas House στην Λεμεσό της Κύπρου’’. Τυχαίο μάλλον εδώ ότι στο νούμερο 155 του Proteas House στεγάζεται η νομική συμβουλευτική εταιρεία Andreas M. Sofokleous & CO LLC την οποία διευθύνει ο πρώην πρόεδρος του ΑΕΛ Λεμεσού, ο δικηγόρος και επιχειρηματίας Ανδρέας Σοφοκλέους ο οποίος ήταν μπιζνες πάρτνερ του Κολομοίσκι και στον οποίο ανήκει ένα κομμάτι του παρακλαδιού της PrivatBank στην Λετονία στην τράπεζα AS Privat Bank. Στο παρελθόν μάλιστα ο Σοφοκλέους διετέλεσε και δικηγόρος ενός άλλου σκοτεινού Ουκρανού ολιγάρχη, του Ολεξάντρ Ονισένκο (το όνομα του οποίου εμπλέκεται στις σχέσεις που εικάζεται ότι είχε η Ουκρανική εταιρεία φυσικού αερίου Burisma με τον Joe Biden και τον γιο του που είχε γίνει νομικός διευθυντής της εταιρείας (4) ) βοηθώντας τον να ιδρύσει όφσορ εταιρείες στην Κύπρο.

Ο Ανδρέας Σοφοκλέους.

Η εταιρεία του Σοφοκλέους μάλιστα δηλώνει παρούσα και στο Κίεβο της Ουκρανίας στην διεύθυνση 36-D Saksagavsgov Str., Office 2, Kiev 01033 όπως βλέπουμε στο σάιτ της εταιρείας του Κύπριου συνεργάτη του Κολομοίσκι. (5)

Η Κύπρος έδωσε όμως χείρα όφσορ βοηθείας όχι μόνο στον Ίχορ Κολομοίσκι αλλά και στον Βολόντιμιρ Ζελένσκι. Η δημοσίευση των Pandora Papers τον Οκτώβριο του 2021, μια τεράστια έρευνα δημοσιογράφων από διάφορους διεθνείς δημοσιογραφικούς οργανισμούς αποκάλυψε ότι ο Ζελένσκι, ο νούμερο ένα συνεργάτης του Σέρχι Σέφιρ και ο Ιβάν Μπακάνοφ από το 2012 είχαν στα χέρια τους και διαχειρίζονταν ένα δίκτυο οφσορ εταιρειών στην Κύπρο, στο Μπελιζέ και στα British Virgin Islands. (6)

ΤΟ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΟ ΚΑΝΑΛΙ, Ο ΘΙΑΣΟΣ+ Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ, ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΩΝ ΖΕΛΕΝΣΚΙ – ΚΟΛΟΜΟΙΣΚΙ

Ποιος είναι όμως ο Ιβάν Μπακάνοφ και πώς βρέθηκε να είναι ο επικεφαλής των ουκρανικών μυστικών υπηρεσιών; Η απάντηση, όπως θα δούμε, μας δίνει μια πρόγευση του τηλεοπτικού επιχειρηματικού και πολιτικού παιχνιδιού που από ότι φαίνεται ενορχήστρωσε με μαεστρία ο Κολομοίσκι με παρτενέρ του τον Ζελένσκι. Το τηλεοπτικό κανάλι 1+1 του ουκρανού ολιγάρχη και ο θίασος/εταιρεία παραγωγής και το πολιτικό κόμμα του πρώην κωμικού/τηλεοπτικού σταρ και νυν προέδρου της Ουκρανίας φαίνεται ότι ήταν και είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Ο διεθνής οργανισμός που ερευνά υποθέσεις οργανωμένου εγκλήματος και διαφθοράς, ο OCCRP ( Organized Crime and Corruption Reporting Project ) ανέφερε στο ρεπορτάζ του για τα Pandora Papers και την παρουσία του Ζελένσκι σε αυτά ότι ο Ιβάν Μπακάνοφ ήταν μέλος της εταιρείας παραγωγής Kvartal95 του Ζελένσκι πριν να χρισθεί επικεφαλής της Ουκρανικής ΕΥΠ. Και ήταν, επίσης, συνεργάτης του Ουκρανού προέδρου από το 2012 στα οφσορ παιχνίδια τους στην Κύπρο, όπως είδαμε παραπάνω. Τυχαίνει να είναι, επίσης, παιδικός φίλοςτου Ουκρανού Προέδρου. Ένα άτομο λοιπόν του πολύ στενού κύκλου του Ζελένσκι, που έχαιρε της άκρας εμπιστοσύνης του πήρε τα ηνία των μυστικών υπηρεσιών της χώρας. Το ερώτημα εδώ βέβαια είναι τί άλλου είδους ικανότητες είχε για το πόστο αυτό; Και, επίσης, πόσο αξιόπιστος είναι ένας άνθρωπος για ένα τόσο σημαντικό δημόσιο πόστο όταν είναι μπλεγμένος για χρόνια σε όφσορ παιχνίδια; Ένα χαρακτηριστικό δείγμα γραφής της δουλειάς του κολλητού του Ζελένσκι στις μυστικές υπηρεσίες της Ουκρανίας (την SBU) επισημαίνεται στις 2 Ιουνίου του 2020 σε άρθρο του Χάλϊα Κόϊνας για το ‘’Γκρουπ Προστασίας Ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Κχάρκιβ’’ όπου ο δικηγόρος ανθρώπινων δικαιωμάτων του Κέντρου για τις Πολιτικές Ελευθερίες, Βολόντομιρ Γιανόρβσκι σχολιάζοντας τότε τις δύο προτεινόμενες νομοθετικές αλλαγές για την μεταρρύθμιση του SBU που επιδίωκε ο Ζελένσκι και ο κολλητός του επισήμανε ότι ‘’δίνουν ουσιαστικά απεριόριστη και μη ελεγχόμενη δύναμη στην SBU κάτι το οποίο δεν είναι τυπικό για δημοκρατικές χώρες.’’ (16)

Ο Ιβάν Μπακάνοφ.

Ο Μπακάνοφ όμως ήταν έμμεσα σχετιζόμενος με το τηλεοπτικό κανάλι του Κολομοίσκι. Δεν ισχύει το ίδιο για τον βουλευτή του κόμματος ‘’Υπηρέτης του Λαού’’ Ολεξάντρ Θατσένκο. Όπως αναφέρεται σε ρεπορτάζ της ουκρανικής εφημερίδας Kyiv Post στις 20.12.2019 ‘’…ο Ολεξάντρ Θατσένκο παραμένει ο επίτιμος πρόεδρος του μιντιακού γκρουπ ‘’1+1 Media’’. Ο τίτλος του άρθρου είναι μάλιστα: ‘’Ο Κολομοίσκι θα ηγείται του εποπτικού συμβουλίου του τηλεοπτικού καναλιού 1+1’’ (7).

Ο Ολεξάντρ Θατσένκο.

Ο Θατσένκο δεν είναι το μόνο μέλος του κόμματος, ή, αξιωματούχος της κυβέρνησης του Ζελένσκι που διαθέτει βαρύ βιογραφικό με το τηλεοπτικό κανάλι του Ουκρανού ολιγάρχη. Ο Ολεξάντρ Ντουμπίνσκι ήταν παρουσιαστής και παραγωγός ενός τηλεοπτικού προγράμματος ερευνητικής δημοσιογραφίας με τίτλο ‘’Ukrainian Scoops’’ στο κανάλι 1+1 του Κολομοίσκι. Και όπως επισημαίνεται σε μια πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα για το Ινστιτούτου Ρόιτερς και το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης από τον Αύγουστο του 2020 για τον ρόλο των παραδοσιακών και ψηφιακών ΜΜΕ και των κοινωνικών μέσων δικτύωσης στην εκλογή του Ζελένσκι στην προεδρία της χώρας: ‘’Πριν από τις εκλογές (σσ του Μαρτίου του 2019 στην Ουκρανία) το σόου του ήταν υπεύθυνο για την διασπορά μιας από τις πιο σκοτεινές εικασίες της προεκλογικής εκστρατείας: υποστήριξε ότι ο Πρόεδρος Ποροσένκο σχετιζόταν με τον θάνατο του μεγαλύτερου αδερφού του, ο οποίος είχε σκοτωθεί σε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα το 1997. Στο YouTube, το 2020, το βίντεο είχε 1.6 εκατομμύρια views. Αυτή η θεωρία συνωμοσίας πρωτοεμφανίστηκε στα ρωσικά ΜΜΕ το 2017 και αναζωπυρώθηκε και πάλι μετά το πρόγραμμα του 1+1’’. (8) Τί κάνει στις μέρες μας αυτός ο Ουκρανός …Ευαγγελάτος; Είναι μέλος του κοινοβουλίου της Ουκρανίας με το κόμμα του Ζελένσκι και είναι αντιπρόεδρος της επιτροπής τραπεζικών και τελωνειακών ζητημάτων. Στην ίδια έρευνα τονίζεται: ‘’Ως δημοσιογράφος του τηλεοπτικού καναλιού 1+1 ο Ντουμπίνσκι έκανε ρεπορτάζ προς όφελος του ιδιοκτήτη του καναλιού Ίχορ Κολομοίσκι, ειδικότερα όσον αφορά την εθνικοποίηση της τράπεζας PrivatBank. Ο Ντουμπίνσκι αρνείται ότι έχει στενές σχέσεις με τον δισεκατομμυριούχο και προσπέρασε τις ερωτήσεις για το πως είναι δυνατόν η οικογένειά του να κατέχει μια πλειάδα ακινήτων και ακριβών αυτοκινήτων, συμπεριλαμβανομένων επτά Μερσεντές και μίας Μαζεράτι. Η απόκριση του Ντουμπίνσκι – ‘’Η ταχύτητα αρέσει στην μαμά μου’’ – έχει γίνει meme στην Ουκρανία.’’

Ο Ολεξάντρ Ντουμπίνσκι.

Ο Ζελένσκι δεν σταμάτησε εκεί, δηλαδή, στην στελέχωση της κυβέρνησής του με άτομα της εταιρείας παραγωγής του και του τηλεοπτικού καναλιού που τον έκανε σταρ και από ότι φαίνεται και πρόεδρο στην χώρα του. Με το που εκλέχθηκε τοποθέτησε σε θέση κλειδί της νέας κυβέρνησης τον Αντρέι Μπόχνταν. Ποιος ήταν ο Μπόχνταν; Ένας από τους πιο σημαντικούς δικηγόρους του Ιχόρ Κολομοίσκι ο οποίος στέφθηκε με την θέση του επικεφαλή της Προεδρικής Διοίκησης της Ουκρανίας ενώ διέτελεσε και νομικός σύμβουλος του Ζελένσκι ως τον Φεβρουάριο του 2020 όταν ο Ζελένσκι τον αντικατέστησε με τον Αντρέϊ Γιέρμακ.

Ο Ζελένσκι με τον Αντρέι Μπόχνταν δεξιά του.

Ο Κονσταντίν Σόρκιν τώρα του thinktank Carnegie Moscow Center επισήμαινε σε άρθρο του στην ιστοσελίδα του thinktank στις 6 Μαρτίου του 2020 ότι μετά τον τότε ανασχηματισμό που έκανε στην κυβέρνησή του ο Ζελένσκι δύο ακόμη άνθρωποι του Κολομοίσκι δήλωναν παρόντες στην κυβέρνησή του: ‘’…ο υπουργός περιφερειακής ανάπτυξης Ολεκσέϊ Τσερνίσοφ πήρε αυτή την θέση μέσω λόμπινγκ του Κολομοίσκι. Και ένας υπουργός ο οποίος επιβίωσε από τον ανασχηματισμό και είναι και πάλι μέλος στο νέο υπουργικό συμβούλιο – ο υπουργός εσωτερικών Αρσέν Αβάκοφ – είναι ένας άλλος σύμμαχος του Κολομοίσκι’’. (11)

Σε ρεπορτάζ του Politico τον Απρίλιο του 2019 τίθεται και το ερώτημα στον τίτλο του άρθρου: ‘’Θα είναι ένας κροίσος των μίντια, της βιομηχανίας μεταλλευμάτων και της αεροπλοίας ο μεγάλος νικητής των εκλογών στην Ουκρανία;’’, μιλώντας για τον Κολομοίσκι φυσικά ενώ λίγο παρακάτω τονίζεται μια ακόμη σημαντική λεπτομέρεια για τον ομφάλιο λώρο που συνδέει τους Ζελένσκι, Κολομοίσκι, το πολιτικό κόμμα του πρώτου και το κανάλι και το δίκτυο των μπράβων του δεύτερου: ‘’Ο μιντιακός οργανισμός του Κολομοίσκι παρέχει, επίσης, υπηρεσίες σεκιούριτι και logistics στην προεκλογική εκστρατεία του κωμικού’’. (9) Και το παιχνίδι των Ζελένσκι, Κολομοίσκι δεν σταμάτησε εδώ. Όπως θα δούμε παρακάτω το δημιουργικό κρεσέντο του ντουέτου αυτού έπαιξε …σχεδόν όλα τα λεφτά του στην έξυπνα αντιφατική και κατακερματισμένη προεκλογική εικόνα του πρώτου με τον δεύτερο να σιγοντάρει εξ αποστάσεως και μέσω του καναλιού του τις σκακιστικές PR κινήσεις του ταλαντούχου ανθρώπου του ουκρανικού θεάματος.

ΜΙΑ ΑΝΤΙΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ, ΤΑ ΣΟΣΙΑΛ ΜΙΝΤΙΑ ΤΟΥ ΚΩΜΙΚΟΥ, Ο ΤΡΑΜΠ ΚΑΙ Ο ΡΙΓΚΑΝ

Δύο μέρες πριν τον δεύτερο γύρο των ουκρανικών εκλογών του 2019 που έφεραν τον Ζελένσκι στην εξουσία το γερμανικό συμβούλιο εξωτερικών υποθέσεων (DGAP) έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου για τον Ζελένσκι, τις μεθόδους του για να εκλεγεί πρόεδρος και την σχέση του με τον ολιγάρχη Κολομοίσκι και το κανάλι του.

Η δόκτωρ Ιρίνα Σολονένκο.

Στις 19 Απριλίου του έτους αυτού λοιπόν η Δόκτωρ Ιρίνα Σολονένκο του DGAP, η οποία συνεργάζεται για χρόνια με το πανεπιστήμιο Viadrina στην πόλη Φρανκφούρτη-Όντερ της ανατολικής Γερμανίας μελετώντας τις σχέσεις κράτους και επιχειρήσεων σε υβριδικά καθεστώτα επικεντρώνοντας την προσοχή της στον ρόλο των Ουκρανών ολιγαρχών στην πολιτική της χώρας, σε άρθρο της καταπέλτη στην ιστοσελίδα του DGAP με τίτλο ‘’Το Μυστήριο του Βολοντιμίρ Ζελένσκι’’ επισήμανε αρχικά τον πολιτικοτηλεοπτικό Δούρειο Ίππο των Ζελένσκι/Κολομοίσκι που δεν ήταν άλλος από την τηλεοπτική σειρά με τον τίτλο ‘’Υπηρέτης του Λαού’’ μέσω του οποίου κατέκτησε τις καρδιές και τις ψήφους της κοινής γνώμης της Ουκρανίας. Όπως τονίζει η Σολονένκο: ‘’Μερικοί αναλυτές πιστεύουν ότι η σειρά ‘’Υπηρέτης του Λαού’’ έβαλε τα θεμέλια για την μελλοντική προεδρική προεκλογική εκστρατεία του πρωταγωνιστή της. Ειδικότερα, μπορεί να δει κανείς το κεντρικό θέμα της τηλεοπτικής σειράς ως ένα είδος ‘’Ουκρανικού ονείρου’’ το οποίο ήταν ελκυστικό για πολλούς ουκρανούς πολίτες οι οποίοι ήταν απογοητευμένοι με το παραδοσιακό πολιτικό κατεστημένο’’.

Παράλληλα οι πολιτικές θέσεις του Ζελένσκι ήταν κάθε άλλο παρά ξεκάθαρες πέρα από την υπόσχεσή του, η οποία ήταν και το κύριο θέμα της τηλεοπτικής σειράς του, ότι θα βάλει τέρμα στην διαφθορά της πολιτικής ελίτ και των …ολιγαρχών της χώρας κάτι ιδιαίτερα ειρωνικό καθώς εργαζόταν και η σειρά του παρουσιαζόταν στο τηλεοπτικό κανάλι ενός από τους πιο σκιώδεις ουκρανούς ολιγάρχες σαν τον Κολομοίσκι ο οποίος ήταν και ορκισμένος εχθρός του τότε προέδρου της Ουκρανίας Ποροσένκο ο οποίος όχι μόνο εθνικοποίησε την τράπεζά του ολιγάρχη αλλά και σταμάτησε την επιρροή του στην εταιρεία ενέργειας UkrTranNafta στην οποία ο Κολομοίσκι ήταν μεγαλομέτοχος και στην οποία, όπως είδαμε στην αρχή του άρθρου μας, είχε κάνει ντου με τους ένοπλους μπράβους του ο ολιγάρχης.

Για αυτό η Σολονένκο επισημαίνει δεικτικά ότι ‘’Εάν θέλουμε να κατανοήσουμε ποιος είναι ο Ζελένσκι ως πολιτικός, δεν αρκεί να διαβάσουμε το πολιτικό του πρόγραμμα. Είναι σημαντικό να λάβουμε υπ’ όψιν μας τον χαρακτήρα της προεκλογικής του εκστρατείας, τις δημόσιες εμφανίσεις του και την επικοινωνία του με τα μίντια’’.

Εντύπωση προκαλεί εδώ η αποστροφή του Ζελένσκι για τα μίντια και τους δημοσιογράφους. Όπως αναφέρει η Σολονένκο ‘’Είναι ανησυχητικό ότι ο Ζελένσκι απέφυγε να μιλήσει ζωντανά στους δημοσιογράφους και να συμμετάσχει σε τηλεοπτικό ντιμπέϊτ με τον Ποροσένκο.’’ προσθέτωντας ότι ‘’Δεν μπήκε στον κόπο να δώσει συνεντεύξεις και να εξηγήσει τις πολιτικές του θέσεις στον λαό της Ουκρανίας’’ ενώ ταυτόχρονα ‘’σπάνια αναφέρεται σε facts’’. Η απέχθεια του Ζελένσκι για τους δημοσιογράφους συνεχίστηκε και μετά την εκλογή του. Στην εξαιρετική έκθεση της Μαριάνας Ντράχ τον Μάρτιο του 2020 για το Ινστιτούτο Ρόιτερς και το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης με τίτλο ‘’Πως τα σόσιαλ μίντια καθόρισαν την νίκη του Ζελένσκι στην Ουκρανία’’ η Ντράχ τονίζει ότι ‘’Και αυτό που ακολούθησε από το στρατόπεδο του Ζελένσκι ήταν μια ξεκάθαρη αντιμιντιακή ρητορική. Μιλώντας στον ουκρανικό σταθμό RFE/RL λίγους μήνες μετά την νίκη του Ζελένσκι, ο νέος επικεφαλής του πολιτικού του προσωπικού, ο Αντρέϊ Μπόχνταν, απέρριψε τον ρόλο των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης. ‘’Όπως απέδειξε η προεκλογική μας εκστρατεία, επικοινωνούμε με μια κοινωνία δίχως μεσάζοντες, δίχως δημοσιογράφους’’ δήλωσε, ενώ απέρριψε έπειτα περαιτέρω ερωτήσεις.’’ (8)

Το εμπάργκο στους δημοσιογράφους της ομάδας του Ζελένσκι ήταν φαίνεται απαραίτητο ώστε να πει ότι θέλει, όπως θέλει και με όποιον τρόπο θέλει στους ουκρανούς ψηφοφόρους τόσο στην τηλεόραση ως ο δάσκαλος που γίνεται Πρόεδρος όσο και στα σόσιαλ μίντια παίζοντας μπάλα εκεί με την δημοτικότητα και την ευχέρεια ενός ανθρώπου του θεάματος θολώνοντας έτσι τα νερά μέσα στα οποία έπλεαν οι όποιες πολιτικές του θέσεις και αποφεύγοντας τις δύσκολες ερωτήσεις ενός από τους πυλώνες της δημοκρατίας σαν την δημοσιογραφία. Η εικόνα του Ζελένσκι λοιπόν πλασαρίστηκε με μαεστρία στους Ουκρανούς αναλόγως με τα πιστεύω τους, ικανοποιώντας δηλαδή όλα τα …γούστα.

Πίσω στην Σολονένκο εδώ που τόνιζε σχετικά: ‘’Η Νατάλια Ζούμπαρ, η Πρόεδρος του Maidan Monitoring Information Center στην Ουκρανία ανέλυσε τις εικόνες που προωθούσαν τον Ζελένσκι και αποκάλυψε ότι διαφέρουν ανάλογα με το γκρουπ στο οποίο στόχευαν. Με άλλα λόγια, το ίδιο προϊόν πωλείται σε διαφορετικές συσκευασίες. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τι είδους πολιτικές θα υιοθετήσει στην πραγματικότητα ένας υποψήφιος που έκανε μια τέτοια προεκλογική εκστρατεία και με μια τέτοια βάση ψηφοφόρων.’’

Αριστερά ο κωμικός Ζελένσκι ως ο δάσκαλος που έγινε πρόεδρος στην τηλεοπτική σειρά ”Ο Υπηρέτης του Λαού” και δεξιά ο Ζελένσκι ως πολιτικός της Ουκρανίας λίγο πριν να γίνει Πρόεδρος στην πραγματικότητα.

Αρκεί να αναφέρουμε εδώ ότι η προεκλογική εκστρατεία του Ζελένσκι ήταν η περιοδεία που συνέχισε να κάνει με τον κωμικό του θίασο στην Ουκρανία μοιράζοντας γέλιο αλλά και μηδέν ξεκάθαρες πολιτικές θέσεις στους συμπολίτες του, κάτι που μας φέρνει στον νου μια Ντεμπωριανή πολιτική κοινωνία του θεάματος ουκρανικού τύπου. Καμία προεκλογική συγκέντρωση, καμιά συνέντευξη με δημοσιογράφους, ή, ντιμπέϊτ με τον κύριο αντίπαλό του.

Ποιος νοιάζεται για τις θέσεις του Ζελένσκι όταν ο ταλαντούχος κωμικός προσφέρει θέαμα, απύθμενο γέλιο και εύκολη πολιτική κριτική επιπέδου ελληνικής επιθεώρησης χωρίς αντίπαλο στην αρένα του θεάματος; Η εύκολη απόδραση από την σκληρή πραγματικότητα της φτώχειας (σημείωση εδώ οτι η Ουκρανία είναι η δεύτερη πιο φτωχή χώρα της Ευρώπης μετά την Μολδαβία) που πρόσφερε ο Ζελένσκι έβαλε στην άκρη τα καυτά ερωτήματα που είχαν να κάνουν με την ΕΕ, το ΝΑΤΟ και την Ρωσία. Η Σολονένκο αναφέρεται σε μια δημοσκόπηση της χώρας που διεξήχθη τον Μάρτιο του 2019 πριν από τον πρώτο γύρο των εκλογών στην χώρα: ‘’Δεν πρέπει ίσως να μας εκπλήσσει ότι σύμφωνα με μια δημοσκόπηση που έγινε τον Μάρτιο, μόνο περίπου το 20% των οπαδών του Ζελένσκι γνωρίζουν την θέσεις του ίδιου, ή, του πολιτικού του προγράμματος σε καίρια ζητήματα όπως είναι η σχέση της Ουκρανίας με την ΕΕ, το ΝΑΤΟ και την Ρωσία.’’

Ο ρόλος του Κολομοίσκι στην πολιτική καριέρα του Ζελένσκι πέρασε στα ψιλά για τους Ουκρανούς ψηφοφόρους ενώ οι πολίτες της Δύσης δεν έδειξαν την απαραίτητη προσοχή στα πολιτικά τεκταινόμενα της χώρας. Μεγάλο λάθος και από τις δύο μεριές καθώς η Ντράχ στην έκθεση της επισημαίνει κάτι πολύ σημαντικό για το βάρος των πολιτικών εξελίξεων στην Ουκρανία εντός αλλά και εκτός των συνόρων της χώρας όπου ο πόλεμος της Ρωσίας και του Πούτιν εντός των συνόρων της Ουκρανίας και η ενεργειακή και διατροφική κρίση που απειλεί την Ευρώπη εκτός των συνόρων της θέτουν πολύ δυνατά και τραγικά και πάλι επί τάπητος: ‘’Παραφράζοντας το Τουίτερ θρέντ του αμερικάνου ιστορικού Τίμοθι Σνάϊντερ από τον Ιανουάριο του 2020: ότι συμβαίνει στην Ουκρανία έχει σημασία για τον υπόλοιπο κόσμο διότι λειτουργεί ως ‘’ένα σινιάλο των πολιτικών τρεντ που έρχονται’’. Είναι, επίσης, στο κέντρο δύο κύριων προκλήσεων στην τωρινή πολιτική σκηνή: ‘’της ολιγαρχίας και της ψηφιοποίησης’’.

Η Ντράχ συνεχίζει στην εξαιρετική έκθεση της δείχνοντας την άψογη χρήση του Ίνσταγκραμ από τον Ζελένσκι για την προώθηση της πολιτικής του εικόνας προεκλογικά στην Ουκρανία, και για την επίσης πανέξυπνη προεκλογική στρατηγική του στο Facebook. Για παράδειγμα η Ντράχ αναφέρει ότι ‘’Αντί να ανεβάσει ένα μανιφέστο το οποίο θα εξηγεί τα κύρια σημεία των πολιτικών του μετά την ανακοινωση για την υποψηφιότητα του την παραμονή της πρωτοχρονιάς του 2019,ο Ζελένσκι ανέβασε ένα βίντεο στο Facebook ζητώντας από τους Ουκρανούς να τον βοηθήσουν να φτιάξει τι νομίζουν οι ίδιοι ότι το μανιφέστο του πρέπει να περιέχει. ‘’Έχω την εντύπωση ότι οι παλιοί πολιτικοί καθορίζουν την ζωή τους από μια απλή αρχή: μην ρωτάς κανέναν τίποτα, υποσχέσου πολλά. Εγώ θα πράξω το αντίθετο’’ ανέφερε στους Ουκρανούς. ‘’Θα γράφω το πρόγραμμά μου μαζί σας.’’ ‘’ Το βίντεο του Ζελένσκι είχε μόνο στο Facebook 1.200.000 views και 10.000 χρήστες έκαναν σχετικά σχόλια κυρίως για τον πόλεμο, τους χαμηλούς μισθούς και την διαφθορά.

Ο Ντόναλντ Τράμπ αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για την προεκλογική εκστρατεία του Ζελένσκι στα σόσιαλ μίντια (Official White House photo by Shealah Craighead)

Αυτό που επίσης κάνει εντύπωση εδώ και το οποίο έχει ξεχαστεί πλέον στα περισσότερα δυτικά ΜΜΕ είναι ότι η στρατηγική του Ζελένσκι στα σόσιαλ μίντια και ειδικότερα στο Facebook είχε ως Μούσα του τον …Τράμπ. Η Ντράχ παρέχει επίσης την ανάλυση του Κέντρου Ανάλυσης Περιεχομένου στο Κίεβο στην οποία ο Βολοντομίρ Γιερμολένκο, ένας εκ των συγγραφέων της ανάλυσης τόνιζε: ‘’Το ίνσταγκραμ για τον Ζελένσκι ήταν σαν το Τουίτερ για τον Τράμπ. Ένας τρόπος για να παρακάμψει τα παραδοσιακά ΜΜΕ στην επικοινωνία του με το κοινό.’’ Και με την ολοένα και αυξανόμενα θολή διαχωριστική γραμμή μεταξύ του χώρου του θεάματος και της πολιτικής, δήλωσε, η οπτική φύση του Ίνσταγκραμ ‘’ήταν απαραίτητη’’ για την προεκλογική του εκστρατεία.

Οι σχέσεις Τράμπ – Ζελένσκι ήταν ιδιαίτερα θερμές και επικοινωνιακά εποικοδομητικές όπως μαρτυρούν τα λόγια του δεύτερου ως Προέδρου της Ουκρανίας πλέον προς τον πρώτο το 2019 τα οποία αναφέρονται στην εξαιρετική έκθεση της Ντραχ: ‘’Κατά την διάρκεια ενός τηλεφωνήματος με τον Τράμπ ο Ζελένσκι είπε στον αμερικάνο ομόλογό του ότι έμαθε πολλά από αυτόν. Ο Λευκός Οίκος δημοσίευσε ένα αντίγραφο της συνομιλίας των δύο ανδρών τον Ιούλιο του 2019 στην διάρκεια της impeachment inquiry (σσ ενάντια στον Τράμπ) ‘’Χρησιμοποιήσαμε αρκετά πράγματα από τις ικανότητες και τις γνώσεις σας και είμασταν ικανοί να τα χρησιμοποιήσουμε ως παράδειγμα για τις εκλογές μας’’ είχε πει ο Ζελένσκι στον Τράμπ’’ όπως ανέφερε η Ντραχ.

Παρ’ όλα αυτά η τηλεόραση και το τηλεοπτικό κανάλι του Κολομοίσκι έπαιξαν πιο καθοριστικό ρόλο από τα σόσιαλ μίντια στην εκλογή του Ζελένσκι. Το Κέντρο Ανάλυσης Περιεχομένου στο Κίεβο μελέτησε την συμπεριφορά στα σόσιαλ μίντια υποστηρικτών του Ποροσένκο και του Ζελένσκι. Και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η τηλεόραση και όχι τα σόσιαλ μίντια ήταν ο κύριος κινητήριος μοχλός στην προεκλογική εκστρατεία του 2019.

Το βλέμμα του πανίσχυρου ολιγάρχη.

Ο Κολομοίσκι είναι γνωστός ως ένας ολιγάρχης που δεν ακολουθεί την πεπατημένη και ο οποίος αδιαφορεί για τους νόμους. Κατ’ εικόνα και ομοίωση ήταν και οι πρακτικές του καναλιού του στην προώθηση του Ζελένσκι. Την μέρα πριν τις εκλογές και ενώ ο εκλογικός νόμος στην Ουκρανία απαγορεύει τα εκλογικά μηνύματα στα τηλεοπτικά κανάλια το 1+1 κανάλι του ολιγάρχη αγνόησε τον νόμο και έβγαλε στον αέρα προεκλογικά μηνύματα του ‘’Υπηρέτη του Λαού’’. Προχωρώντας μάλιστα ένα βήμα παραπάνω στο ξέπλυμα της εικόνας του Ζελένσκι ως φερέλπι πολιτικού και κωμικού μέσω του …Ρόναλντ Ρίγκαν. Η Ντράχ επισημαίνει το εξής σουρεαλιστικό που έλαβε χώρα μια μέρα πριν τις εκλογές του 2019 στην Ουκρανία: ‘’Στην διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας το τηλεοπτικό κανάλι 1+1 συνέχιζε να προωθεί το δημόσιο προφίλ του Ζελένσκι φθάνοντας ακόμη και στο σημείο να τον βάλει να αφηγηθεί ένα ντοκιμαντέρ για τον Ρόναλντ Ρίγκαν το οποίο έβγαλαν στον αέρα το βράδυ πριν την μέρα των εκλογών. ‘’Θέλουμε να παρουσιάσουμε πως ένας άνδρας από τον χώρο των σόου μπίζνες γίνεται Πρόεδρος’’ ανακοίνωσαν τότε οι παρουσιαστές του καναλιού.’’

ΟΛΟΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΚΩΝΙΣΜΕΝΟΙ ΑΔΙΑΦΘΟΡΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ

Η πλαστή εικόνα που έπλασε ο Ζελένσκι πριν την εκλογή του μέσω του καναλιού του Κολομοίσκι και των σόσιαλ μίντια που διαχειριζόταν ο ίδιος και η επικοινωνιακή του ομάδα ήταν φυσικό να είναι ένας πολιτικός Ουκρανικός γίγαντας με πήλινα πόδια. Το 73% των ψήφων που πήρε ο Ζελένσκι στον δεύτερο γύρο των εκλογών του 2019 έσπασε όλα τα σχετικά κοντέρ στην ιστορία των Προεδρικών εκλογών της χώρας. Δύο χρόνια έπειτα όμως όπως αναφέρεται στην εξονυχιστική ανάλυση του Μικχαίλο Μινάκοφ, αρχισυντάκτη του δημοφιλούς ουκρανικού μπλογκ Focus Ukraine Blog, οι ουκρανοί πολίτες κατάλαβαν μάλλον καλά ότι ο Ζελένσκι τους πουλούσε πολιτικό αέρα κοπανιστό. Όπως τονίζει ο Μινάκοφ: ‘’Οι δημοσκοπήσεις του Οκτωβρίου του 2021 σόκαραν το προεδρικό τιμ. Σύμφωνα με το Διεθνές Κέντρο Κοινωνιολογίας του Κίεβου το ποσοστό αποδοχής του Ζελένσκι ως πρόεδρου της χώρας έπεσε από 33.3% τον Σεπτέμβριο στο 24.7% τον Οκτώβριο’’.

Δεν είναι τυχαίο εδώ ότι ο Ζελένσκι πέταξε έξω από την κυβέρνηση του δύο αδιάφθορες φιγούρες η μία εκ των οποίων, όπως θα δούμε, είχε το σθένος να τα βάλει με τον Κολομοίσκι και τα συμφέροντά του. Ο πρώτος που έφαγε πόρτα από τον Ζελένσκι ήταν ο Ντμίτρο Ραζούμκοφ ο οποίος ήταν ο Πρόεδρος της Verkhova Rada, της ουκρανικής Βουλής. Ο Μινάκοφ τονίζει ότι ‘’Το 2019 ο Ραζούμκοφ ήταν ένα από τα πρόσωπα κλειδιά τα οποία βοήθησαν τον Ζελένσκι και το κόμμα ‘’Υπηρέτης του Λαού’’ να καταλάβουν την εξουσία. Ο νεαρός σπιν ντοκτορ έγινε σύντομα ο επίσημος ηγέτης του κόμματος και νούμερο ένα στην εκλογική λίστα του κόμματος και έπειτα έγινε και ο Πρόεδρος της Βουλής.

Ο Ραζούμκοφ όρθωσε ανάστημα για να υπερασπίσει το Σύνταγμα – ακόμη και όταν αυτό σχετιζόταν με την μάχη ενάντια στους ολιγάρχες – και τις προεδρικές υποσχέσεις του 2019. Στις 7 Οκτωβρίου του 2019 ο Ραζούμκοφ καθαιρέθηκε από την θέση του ως ομιλητής της Βουλής από μια ασυνήθιστη συμμαχία η οποία αποτελείτο από ένα μεγάλο κομμάτι της φραξιάς του Προέδρου στο κοινοβούλιο, από την παράταξη Batkivshchyna της Γιούλια Τιμοσένκο και από διάφορα γκρουπ βουλευτών που ελέγχονται από ολιγάρχες.’’ Υπερασπιστής του Συντάγματος και πολέμιος των ολιγαρχών ο Ραζούμκοφ λοιπόν αλλά αυτό δεν αρκούσε για να τον κρατήσει στην θέση του ο Ζελένσκι.

Στα αριστερά του Ζελένσκι ο πρώην πρωθυπουργός της Ουκρανίας Ολεκσέϊ Χοντσάρουκ που τόλμησε να τα βάλει με τον Κολομοίσκι.

Τον δρόμο της εξόδου από την αρχική κυβέρνηση του Ζελένσκι ακολούθησε και ο νεαρός δικηγόρος Ολεκσέϊ Χοντσάρουκ που είχε στεφθεί πρωθυπουργός της Ουκρανίας. Σύμπτωση μάλλον το γεγονός ότι πριν να του δείξει την πόρτα της εξόδου ο Ζελένσκι ο νεαρός πρωθυπουργός πήγε να τα βάλει με τα συμφέροντα του Κολομοίσκι. Ο Κονσταντίν Σόρκιν τονίζει: ‘’Η κυβέρνηση του Χοντσάρουκ είχε την πρόθεση να είναι μια φιλοδυτική κυβέρνηση τεχνοκρατών, ικανή να καταπραύνει τους φόβους των ξένων πιστωτών και να προσελκύσει ξένους επενδυτές. Ο Χοντσάρουκ τα πήγε καλά στο εξωτερικό αλλά πίσω στην Ουκρανία συγκρούστηκε με έναν εχθρό με μεγάλη επιρροή: τον ολιγάρχη Ιχόρ Κολομοίσκι. Η κυβέρνηση κράτησε μια αυστηρή στάση ενάντια στην προσπάθεια αναστροφής της εθνικοποίησης της πρώην τράπεζας του Κολομοίσκι, της PrivatBank, και όπως ήταν φυσικό δέχθηκε έπειτα τα πυρά της μιντιακής αυτοκρατορίας του ολιγάρχη. Η απόρριψη του Χοντσάρουκ θα προκαλέσει σημαντική φθορά στην εικόνα του Ζελένσκι στην Δύση.’’

Και πώς να δράσει διαφορετικά ο Ζελένσκι όταν η εταιρεία παραγωγής του Kvartal95 είχε πάρε δώσε εκατομμυρίων δολαρίων με την PrivatBank του Κολομοίσκι στο ξεκίνημα της τηλεοπτικής τους συνεργασίας στο παρελθόν; Η Ντράχ σημειώνει την έρευνα του βουλευτή του Ποροσένκο Βολοντομίρ Άριεβ ο οποίος υποστήριξε ότι ‘’Από το 2012 εώς το 2016 41 εκατομμύρια δολάρια κατευθύνθηκαν από την τράπεζα μέσω μιας σειράς εταιρειών μεσαζόντων στους λογαριασμούς των εταιρειών του Ζελένσκι και των συνεργατών του.’’ Η Ντράχ προσθέτει ότι ‘’Ο Άριεβ υποστηρίζει ότι ο Κολομοίσκι χρησιμοποίησε τις εταιρείες του Ζελένσκι για ξέπλυμα χρήματος.’’ Η μελέτη του ρόλου που έπαιξε ο Ζελένσκι με τις εταιρείες του με την παρουσία τους στα Pandora Papers στο άρθρο της Έλενας Λογκίνοβα του οργανισμού OCCRP στις 3 Οκτωβρίου του 2021 με τίτλο ‘’Τα Pandora Papers αποκαλύπτουν τις οφσορ Επενδύσεις του Ουκρανού Προέδρου και του Εσωτερικού του Κύκλου’’ έδειξε ότι αυτό που επισήμανε η Ντράχ για την έρευνα του Άριεβ τον Απρίλιο του 2019 είχε μια σοβαρή βάση. Αρχικά η Λογκίνοβα επισημαίνει ότι ο Άριεβ δεν παρείχε στοιχεία για τις κατηγορίες του, κατηγορίες οι οποίες δεν έχουν αποδειχθεί. Αλλά αμέσως μετά προσθέτει: ‘’Αλλά τα Pandora Papers δείχνουν ότι τουλάχιστον κάποιες από τις λεπτομέρειες του υποτιθέμενου σχεδίου ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Τα ντοκουμέντα που βγήκαν στην φόρα παρουσιάζουν δέκα εταιρείες στο δίκτυο αυτό οι οποίες ταιριάζουν με τις δομές οι οποίες περιγράφονται στο σχεδιάγραμμα του Άριεβ. Τα νέα ντοκουμέντα δείχνουν ότι ένα τμήμα του δικτύου ήταν διαχειριζόμενο με την βοήθεια της Fidelity Corporate Services, μια οφσορ συμβουλευτική εταιρεία ( σσ εδώ ότι η έδρα της είναι στα British Virgin Islands) η οποία ήταν μία από τις 14 εταιρείες των οποίων τα ντοκουμέντα αποτελούν ένα κομμάτι των Pandora Papers διαρροών. Τα ντοκουμέντα δείχνουν ότι ο Ζελένσκι και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν εταιρείες με βάση τους τα British Virgin Islands, το Μπελιζέ και την Κύπρο.’’ (18)

ΕΞΟΡΙΑ, ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ, ΚΑΡΧΑΡΙΕΣ, ΤΟ ΕΒΡΑΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΚΑΙ Η ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΝΕΟΝΑΖΙ

Τα ολιγαρχικά τερτίπια του Κολομοίσκι επί προεδρίας Ποροσένκο τον οδήγησαν στην αυτοεξορία το 2017 καθώς φοβόταν ότι θα πέσει στα χέρια της ουκρανικής δικαιοσύνης. Οι νέες έδρες του εκτός Ουκρανίας έγιναν η Ελβετία και το Ισραήλ και το γεγονός ότι διαθέτει δύο άλλα διαβατήρια πέρα από το ουκρανικό διαβατήριο, ένα Κυπριακό και ένα Ισραηλινό, ήταν μάννα εξ διπλωματικού ουρανού για το όπου φύγει φύγει του πολυμήχανου ολιγάρχη. Ο νόμος στην Ουκρανία απαγορεύει στους πολίτες της χώρας να έχουν δύο υπηκοότητες και όταν ρωτήθηκε ο Κολομοίσκι αν παραβαίνει τον νόμο η απάντηση του ήταν: ‘’Μα εγώ δεν έχω δύο υπηκοότητες, αλλά, τρεις’’. Η έλευση του Ζελένσκι στην εξουσία της Ουκρανίας άναψε το πράσινο φως για την επιστροφή του Κολομοίσκι στα πάτρια εδάφη, όπως και έγινε τον Μάιο του 2019, δύο μήνες μετά την νίκη του πουλέν του. Το αεροπλάνο του Κολομοίσκι έφυγε από το Ισραήλ στις 15 Μαίου του 2019 και προσγειώθηκε στο Κίεβο την ίδια μέρα και όπως επισημαίνει ο Άισα Κέχο Ντάουν σε άρθρο του για το θέμα στο OCCRP: ‘’Και ένας συνιδιοκτήτης της εταιρείας παραγωγής του Ζελένσκι ήταν στο αεροπλάνο του Κολομοίσκι όταν προσγειώθηκε.’’ (17)

Σημειωτέον εδώ, επίσης, ότι από τον Ιανουάριο ως τον Μάρτιο του 2019 ο Ζελένσκι επισκέφθηκε πέντε φορές το Τελ Αβίβ όπου διέμενε ο Κολομοίσκι και όταν ρωτήθηκε για τον σκοπό των ταξιδιών του εκεί, αρνήθηκε να απαντήσει, όπως επισημαίνει στο κείμενο της η Σολονονένκο.

Ο Ισραηλινός δημοσιογράφος Άνσελ Πφέφερ

Το δίδυμο Ζελένσκι – Κολομοίσκι διαθέτει και ένα άλλο κοινό στοιχείο. Είναι και οι δύο τους ουκρανοεβραίοι. Λογικό ίσως το γεγονός εδώ ότι το 2014 ένα Ισραηλινό έντυπο ξεκλείδωσε πληροφορίες για τον ουκρανοεβραίο Κολομοίσκι που δεν ήταν ευρέως γνωστές ως τότε εκτός της εβραϊκής κοινότητας της Ουκρανίας. Στο φανταστικό του ρεπορτάζ για τον Κολομοίσκι με τον τίτλο ‘’Είναι αυτός ο άνδρας ο πιο ισχυρός Εβραίος στον κόσμο;’’ ο δημοσιογράφος της ισραηλινής εφημερίδας Χάαρετζ Άνσελ Πφέφερ μας δείχνει με γλαφυρό τρόπο γιατί δεν παίζει εύκολα κανείς με τα σαγόνια του Κολομοίσκι. Όπως σημειώνει: ‘’Στο γραφείο του στο Ντνίπροπετροβσκ έχει μια τεράστια δεξαμενή με καρχαρίες. Στην διάρκεια των επιχειρηματικών του συναντήσεων, ο 51χρονος χαίρεται να πατάει ένα κουμπί στο γραφείο του το οποίο διοχετεύει ζωντανές γαρίδες στο νερό και έπειτα παρακολουθεί τις αντιδράσεις των επισκεπτών του μπροστά σε αυτό το εκτροφικό πανδαιμόνιο.’’

Ο Κολομοίσκι όμως δεν έτρεφε μόνο καρχαρίες στην γενέτειρά του αλλά και νεοναζί παραστρατιωτικούς καθώς ήταν ο κύριος χρηματοδότης τότε του τάγματος Αζόφ αλλά και άλλων ιδιωτικών μίνι στρατών που πολέμησαν με επιτυχία τους ανθρώπους των Ρώσων στο ανατολικό τμήμα της χώρας το 2014.

Η πόλη γενέτειρα του Ίχορ Κολομοίσκι, το Ντνίπροπετροβσκ με τον ουρανό της να χαράζεται από τα χρώματα της σημαίας της Ουκρανίας.

Διετέλεσε τότε και κυβερνήτης του Ντνίπροπετροβσκ για έναν χρόνο μεταξύ 2013 – 2014, τέλεσε και πρόεδρος μιας τοπικής ποδοσφαρικής ομάδας ενώ ήταν και ταυτόχρονα χρηματοδότης τοπικών πολιτικών κομμάτων ολόκληρου του πολιτικού φάσματος ώστε να τα έχει καλά με όλο το τοπικό πολιτικό δίκτυο της περιοχής. Ο Κολομοίσκι ξόδεψε πολλά εκατομμύρια δολάρια για την στήριξη ακροδεξιών παραστρατιωτικών μονάδων σαν το Τάγμα Άζοφ αλλά η πολυέξοδη εμπλοκή αυτή στις γεωπολιτικές κινήσεις των Ρώσων στην περιοχή μπορεί μεν να βοήθησε το ουκρανικό κράτος αλλά δεν έγινε με το αζημίωτο καθώς σημαντικές επενδύσεις του Κολομοίσκι φιλοξενούνται στην περιοχή. Στα πυρά των τοπικών συμμάχων των Ρώσων δεν έπεσαν μόνο οι μισθοφόροι του Κολομοίσκι αλλά και οι ίδιες οι σκιώδεις επιχειρήσεις του. Όπως αναφέρει ο Πφέφερ: ‘’Μερικοί παρατηρητές στην Ουκρανία υπολογίζουν τις επενδύσεις του Privat Group και του Κολομοίσκι προσωπικά για να επαναφέρουν την σταθερότητα στην επαρχία του Ντνίπροπετροβσκ σε πάνω από 50 εκατομμύρια δολάρια τους τελευταίους έξη μήνες. Ο επιχειρηματικός όμιλος χτυπήθηκε επίσης λόγω της απόφασης της ρωσικής κυβέρνησης να προχωρήσει σε προσωρινή κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων του παραρτήματος της τράπεζας Privat Bank στην Μόσχα. Οι τραπεζικές επενδύσεις του Κολομοίσκι στην προσαρτημένη από την Ρωσία Κριμαία βγήκαν σε πλειστηριασμό. Η κατάσχεση έγινε για να προστατευθούν φαινομενικά οι Ρώσοι καταθέτες, αλλά ελάχιστοι έχουν την οποιαδήποτε αμφιβολία ότι αυτό ήταν ένα πολιτικό αντίποινο του Κρεμλίνου. Η τράπεζα του Κολομοίσκι υπέστη περαιτέρω ζημιές όταν τα παραρτήματα της σε πόλεις υπό την κατοχή των αυτονομιστών καταστράφηκαν, ή, κάηκαν. Σε πόλεις σαν την Μαριούπολη όπου οι αυτονομιστές είχαν τον έλεγχο τα παραρτήματα της Privat Bank γέμισαν με γκραφίτι τα οποία έβριζαν τον Κολομοίσκι.’’.

Βλέπουμε εδώ λοιπόν μια άλλη πτυχή της χαοτικά πολύπλοκης σύγκρουσης Ρωσίας Ουκρανίας εκείνη την περίοδο: Οι Ρώσοι και οι ρωσόφιλοι συνεργάτες τους να καταστρέφουν την τράπεζα και τις επενδύσεις ενός Ουκρανοεβραίου ολιγάρχη ο οποίος εικάζεται ότι έκλεψε δισεκατομμύρια από τις καταθέσεις των Ουκρανών πολιτών στην τράπεζα αυτή ενώ ταυτόχρονα χρηματοδοτούσε με εκατομμύρια δολάρια ακροδεξιά, νεοναζιστικά τάγματα σαν αυτό των Αζόφ για να προστατέψει τα συμφέροντά του στην περιοχή βοηθώντας έως έναν βαθμό παράλληλα το ουκρανικό κράτος να διατηρήσεις μέρος της εδαφικής του κυριαρχίας. Ο Κολομοίσκι έδινε ζεστό χρήμα ως κίνητρο σε τάγματα σαν αυτό του Άζοφ καθώς ο Πφέρερ επισημαίνει ότι ο ολιγάρχης πρόσφερε ‘’χρηματικά έπαθλα στους ντόπιους μαχητές οι οποίοι απέτρεπαν επιθέσεις αυτονομιστών’’ ενώ, ταυτόχρονα, είχε καθιερώσει ένα σύστημα σπέσιαλ αμοιβών ‘’για όσους έφερναν όπλα τα οποία είχαν χρησιμοποιηθεί από τους φιλορώσους – 1000 δολάρια για ένα αυτόματο όπλο, 1500 δολάρια για ένα πιο βαρύ όπλο, 2000 δολάρια για έναν εκτοξευτή χειρομβοβίδων και 10000 δολάρια αν έφερναν έναν μαχητή των αντιπάλων που είχε πέσει στα χέρια τους.’’

Ακούγεται οξύμωρο να χρηματοδοτεί Ουκρανούς νεοναζί ένας εβραίος μιας χώρας στην οποία χιλιάδες εβραίοι εξοντώθηκαν φρικτά από τους Ναζί του Χίτλερ και τους ντόπιους συνεργάτες τους στην διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου; Πιθανόν, αλλά ποιος γνωρίζει τι ακριβώς σκέφτεται το μυαλό ενός ουκρανοεβραίου ολιγάρχη που ενώ χρηματοδοτούσε ουκρανούς νεοναζί έφτιαχνε ταυτόχρονα το μεγαλύτερο εβραϊκό κοινωνικό κέντρο στον κόσμο και ηγείτο ενός σημαντικού εβραϊκού οργανισμού; Ο Πφέφερ σημειώνει: ‘’Ο Κολομοίσκι υπηρετεί ως πρόεδρος ενός από τους μεγαλύτερους Εβραϊκούς οργανισμούς της Ουκρανίας και διατηρεί και Ισραηλινή υπηκοότητα. Παρ’ όλα αυτά φαίνεται να τον ευχαριστεί να φέρνει σε αμηχανία τα μέλη της ΟυκρανοΕβραϊκής κοινότητας, παιρνόντας προς τα έξω το μήνυμα ότι δεν έχει όρια στην πολιτική και ότι δεν θα έχει κανέναν ενδοιασμό να συμμαχήσει ακόμη και με αυτούς για τους οποίους πολλοί Εβραίοι πιστεύουν ότι είναι, το λιγότερο, μολυσμένοι με αντισημιτισμό’’.

Μετά την ομιλία του Ζελένσκι την περασμένη Πέμπτη στην ελληνική Βουλή όπου παρουσίασε έναν Ουκρανοέλληνα μέλος του τάγματος Αζόφ αναρωτιέται εδώ κανείς αν τα χαρακτηριστικά τα οποία αποδίδει ο Πφέφερ στον Κολομοίσκι δεν ταιριάζουν κουτί και με το πράττειν και πιστεύειν του κωμικού που ανέδειξε ως πρόεδρο της χώρας του.

Η κατακλείδα του ρεπορτάζ του ισραηλινού δημοσιογράφου, γραμμένη πέντε χρόνια πριν την εκλογή του Ζελένσκι στην προεδρία της Ουκρανίας, προφήτευε με ακρίβεια την παρασκηνιακή ανέλιξη του Κολομοίσκι στην πολιτική ζωή της Ουκρανίας. Ο Πφέφερ τόνιζε ότι: ‘’Ο ισχυρότερος Εβραίος στην Ουκρανία, ίσως και σε όλον τον κόσμο, μπορεί να έχει ήδη αποφασίσει ότι απολαμβάνει την πολιτική της πρώτης γραμμής και να παραμείνει ενεργός για να προσπαθήσει να γίνει η κύρια δύναμη πίσω από τα παρασκήνια στο μέλλον της Ουκρανίας.’’

Είναι ακραίο, λοιπόν, να τονίσουμε ότι σε αντίθεση με τον ουκρανικό λαό, ο υπηρέτης του ολιγάρχη γνωρίζει πολύ καλά τί και ποιον κρύβουν τα τωρινά παρασκήνια της πολιτικής σκηνής στην Ουκρανία;

Το τέλος του πολέμου στην χώρα και όσα θα βγούν στην φόρα έπειτα για την σχέση του Βολοντομίρ Ζελένσκι με τον Ίχορ Κολομοίσκι θα μας δώσουν, μάλλον, την απάντηση. Όπως και τα στοιχεία της κόντρας που έχει για χρόνια ο Κολομοίσκι με τον πρώην πράκτορα της Κα Γκε Μπε στην Δρέσδη και νυν Πρόεδρο της Ρωσίας.

Η ΒΕΝΤΕΤΑ ΠΟΥΤΙΝ – ΚΟΛΟΜΟΙΣΚΙ, ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΗΝ ΦΩΤΙΑ ΤΟΥ ΖΕΛΕΝΣΚΙ ΚΑΙ Η ΕΠΕΛΑΣΗ ΤΩΝ ΡΩΣΩΝ

Κρατάει χρόνια η κολώνια της επικής κόντρας του Ίχορ Κολομοίσκι με τον Βλάντιμιρ Πούτιν. Πριν από οκτώ χρόνια, όπως διαβάζουμε στο ρεπορτάζ του Πφέφερ για την Χάαρετζ ο ουκρανός ολιγάρχης ‘’έλεγε για τον Ρώσο Πρόεδρο ότι είναι ένας ‘’ψυχοπαθής’’, ‘’ ‘ένας σχιζοφρενής χαμηλού αναστήματος’’ ο οποίος είναι ‘’απολύτως ανεπαρκής, τελείως τρελός. Το μεσσιανικό του κίνητρο να ξαναδημιουργήσει την Ρωσική αυτοκρατορία του 2013, ή, την ΕΣΣΔ του 1991 μπορεί να οδηγήσει τον κόσμο στην καταστροφή’’.

Την αμέσως επόμενη μέρα ο Πούτιν έδωσε συνέντευξη Τύπου στην Μόσχα πετώντας τα δικά του βέλη στον Κολομοίσκι: ‘’αποκάλεσε τον Κολομοίσκι έναν ‘’μοναδικό απατεώνα’’ και διερωτήθηκε ποια ήταν τα κίνητρα της κυβέρνησης του Κίεβου να βάλει σε κυβερνητικό πόστο ‘’έναν τέτοιο αχρείο. Τώρα αυτός ο απατεώνας τοποθετήθηκε κυβερνήτης του Ντνίπροπετροβσκ. Δεν μας εκπλήσσει ότι οι πολίτες δεν είναι ικανοποιημένοι.’’ Προχωρώντας ακόμη παραπέρα ο Πούτιν έβαλε και τον Ρώσο ολιγάρχη Ρομάν Αμπράμοβιτς στο παιχνίδι δηλώνοντας τότε στους ρεπόρτερ ότι ο Κολομοίσκι εξαπάτησε ‘’τον ολιγάρχη μας’’ Ρομάν Αμπράμοβιτς σε ένα επιχειρηματικό ντιλ πολλών εκατομμυρίων δολαρίων.

Το λάδι στην φωτιά της πολυετούς και ηφαιστειακού τύπου βεντέτας μεταξύ Πούτιν και Κολομοίσκι το έριξε ο Ζελένσκι στις αρχές του 2021 με μια αμφιβόλου νομιμότητας κίνηση βάζοντας, παράλληλα, φωτιά στην γεωπολιτική σταθερότητα της Ουκρανίας και της Ευρώπης.

Ο Σάϊμον Σούστερ του αμερικάνικου περιοδικού Time σημείωνε εμφατικά στο ρεπορτάζ του στις 2 Μαρτίου της φετινής χρονιάς: ‘’Η κυβέρνηση της Ουκρανίας έστρεψε έπειτα την προσοχή της στις πολιτικές αψιμαχίες. Ο πρώτος μεγάλος στόχος της καταστολής ήταν ο κοντινός φίλος του Πούτιν ο Βίκτορ Μεντβέτσουκ, ο οποίος ηγείται του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης στην Βουλή της Ουκρανίας. Το κράτος κατάσχεσε τα περιουσιακά στοιχεία της οικογένειας του Μεντβένττσουκ και έπειτα τον έβαλε σε κατ’ οίκον περιορισμό. Ακόμη και κάποιοι από τους κοντινότερους συμμάχους του Ζελένσκι φοβήθηκαν από την απόφασή του. ‘’Σίγουρα, προκαλεί ερωτήματα για τους κανόνες δικαίου’’ μου είπε ο Ντμίτρο Ραζούμκοφ τον Οκτώβριο, ο οποίος είχε ηγηθεί της προεδρικής εκστρατείας του Ζελένσκι, λίγες ώρες πριν να αποκαθηλωθεί από την θέση του ομιλητή της Βουλής’’ τονίζει ο Σούστερ.

Προσθέτωντας λίγο παρακάτω την βόμβα που πέρασε απαρατήρητη από τα περισσότερα δυτικά ΜΜΕ και φυσικά και τα ελληνικά ΜΜΕ: ‘’Ο Πούτιν ήταν έξαλλος με την επίθεση ενάντια στον φίλο του Μεντβένττσουκ, αποκαλώντας την ‘’μια προφανή κάθαρση του πολιτικού πεδίου’’. Η απάντηση του ήταν να στείλει χιλιάδες Ρώσους στρατιώτες στα σύνορα με την Ουκρανία για μια σειρά μεγάλων στρατιωτικών ασκήσεων οι οποίες κράτησαν στο μεγαλύτερο κομμάτι του 2021’’.’’ Ήταν αυτό κάτι που έβαλε τα θεμέλια του πολέμου της Ρωσίας ενάντια στην Ουκρανία, ή, τουλάχιστον, η αφορμή που έψαχνε ο Πούτιν για να ρίξει ρωσική άγκυρα επί Ουκρανικού εδάφους; Η ιστορία και πάλι θα δείξει..

ΔΙΩΞΗ FBI, ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ IMF ΚΑΙ ΣΤΡΟΦΗ 360 ΜΟΙΡΩΝ ΓΙΑ ΡΩΣΙΑ

Πέρα από το μένος του Πούτιν εναντίον του ο Κολομοίσκι είχε να αντιμετωπίσει όπως είδαμε και την οργή του κράτους των ΗΠΑ. Τον Μάρτιο του 2021 η αμερικάνικη κυβέρνηση απαγόρεψε την είσοδο του Ουκρανού ολιγάρχη στις ΗΠΑ όπως ανέφερε το γαλλικό ειδησεογραφικό κανάλι France24 (15) με την κατηγορία της διαφθοράς και της υπόθαλψης της δημοκρατίας όπως ανακοίνωνε τότε ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν.

Ο Άντονι Μπλίνκεν.

Ο Μπλίνκεν πρόσθεσε έπειτα κάτι που βγάζει μάτι για τον ρόλο του Κολομοίσκι στην λειτουργία της δημοκρατίας και το παιχνίδι των ολιγαρχών με αυτήν στην Ουκρανία: ‘’Θέλω επίσης να εκφράσω την ανησυχία μου για τις τωρινές και συνεχιζόμενες προσπάθειες του Κολομοίσκι να υπονομεύσει τις δημοκρατικές διαδικασίες και τα δημοκρατικά ινστιτούτα, κάτι το οποίο αποτελεί μια σοβαρή απειλή για το μέλλον της Ουκρανίας. ’’Γιατί άραγε ο Ζελένσκι δεν έλαβε στα σοβαρά την προειδοποίηση αυτή των ΗΠΑ; Γιατί δεν τολμούσε και δεν τολμάει να αγγίξει τον Κολομοίσκι από τότε που έγινε πρόεδρος της χώρας του; Γιατί έριχνε λάδι στην φωτιά της κόντρας Πούτιν Κολομοίσκι αγνοώντας την νομοθεσία της χώρας του κυνηγώντας έναν πολιτικό που ήταν φίλος του Πούτιν και εχθρός του Κολομοίσκι; Υπάρχει άραγε άλλη εξήγηση πέρα από αυτή που μας λέει ότι ο Κολομοίσκι είχε και έχει μια τεράστια επιρροή επάνω στον Ζελένσκι, στις αποφάσεις του και στον τρόπο λειτουργίας της κυβέρνησης και της δημοκρατίας της Ουκρανίας;

Εν τω μεταξύ ήδη από τον Αύγουστο το 2019 ο Ουκρανός ολιγάρχης παρουσίαζε ανοιχτά τις συμβουλές του στον Ζελένσκι και στην ουκρανική κυβέρνηση μιλώντας για την …Ελλάδα, όπως αναφέρει άρθρο του Atlantic Council: ‘’ Ο Κολομοίσκι συμβούλεψε τον Ζελένσκι να ακολουθήσει το παράδειγμα της Ελλάδας και να απορρίψει το πρόγραμμα λιτότητας του ΔΝΤ και να αθετήσει τα δάνεια.’’(16) Όλως τυχαίως το ΔΝΤ ήταν αυτό που είχε προειδοποιήσει την κυβέρνηση της Ουκρανίας για την διαφθορά της πρώην τράπεζας του Κολομοίσκι PrivatBank και ζητούσε από την κυβέρνηση του Ζελένσκι να γίνουν προσπάθειες καταπολέμησης της γενικότερης διαφθοράς στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας πριν να εγκρίνει πακέτα οκτώ δισεκατομμυρίων δολαρίων για την χώρα. Το ΔΝΤ ανησυχούσε και αυτό για τον ρόλο του Κολομοίσκι. Όπως ανέφερε ο Αντόν Τρϊανόφσκι στους Τάϊμς της Νεάς Υόρκης: ‘’Το ΔΝΤ έχει παγώσει την χρηματοδότηση της Ουκρανίας εν μέρει λόγω ανησυχιών ότι ο κύριος Ζελένσκι δεν κάνει αρκετά για να ανακτήσει τα κεφάλαια για τα οποία ο κύριος Κολομοίσκι κατηγορείται ότι τα έκλεψε από την ουκρανική του τράπεζα, PrivatBank, κάτι που κόστισε στην κυβέρνηση του Κίεβου 5.6 δις δολάρια για το bail out της τράπεζας.’’ Η ίδια η πρώην Πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας της Ουκρανίας, η Βαλέρια Χοντάρεβα, είχε αποκαλέσει το σκάνδαλο με τα δις που έφαγε ο Κολομοίσκι με τον συνεργάτη του μέσω της τράπεζας τους ως ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά σκάνδαλα του 21ου αιώνα. (19)

Η Βαλέρια Χοντάρεβα.

Στο άρθρο του Τρϊανόφσκι όμως παρουσιάζεται παράλληλα η απίστευτη και κυνική στροφή 360 μοιρών του Κολομοίσκι στο ζήτημα του ρόλου της Ρωσίας στην Ουκρανία. ‘’Είναι καιρός, ανέφερε, για την Ουκρανία να τα παρατήσει με την Δύση και να επιστρέψει πίσω προς την μεριά της Ρωσίας.’’ αναφέρει το ρεπορτάζ.

Προσθέτωντας μετά: ‘’Θα πάρουμε 100 δις δολάρια από τους Ρώσους. Νομίζω ότι θα λάτρευαν να μας τα δώσουν σήμερα’ Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να επιλύσει κανείς κάποια ζητήματα και για να επαναφέρει και να ξαναχτίσει μια σχέση; Μόνο τα λεφτά.’’

Πλέον η σχέση Ρωσίας και Ουκρανίας βέβαια έχει περάσει σε ένα άλλο επίπεδο μετά την κύρηξη του πολέμου από τον Πούτιν και τους Ρώσους ενάντια στην Ουκρανία και τον λαό της. Μένει να δούμε ποια θα είναι η τιμή που θα πληρώσει ο λαός της Ουκρανίας για να ξαναχτίσει μια σχέση στα θεμέλια της οποίας κάποιες από τις μεγαλύτερες ρωγμές που εμφανίστηκαν εκεί είχαν ως υπαίτειους τον ολιγάρχη και τον υπηρέτη του ολιγάρχη.

Η στρατιωτική μπουλντόζα του Πούτιν φαίνεται ότι έδωσε το τελειωτικό χτύπημα σε αυτό το οικοδόμημα με ότι αυτό συνεπάγεται για την Ουκρανία, την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την γεωπολιτική σταθερότητα του πλανήτη.

Ο λαός της Ουκρανίας μπορεί να στηρίζει τις ελπίδες του στον Υπηρέτη του Λαού και ο μεγαλύτερος ολιγάρχης της χώρας στον Υπηρέτη του Ολιγάρχη.

Ο Ζελένσκι μένει να αποδείξει ποιος από τους δύο είναι ο αγαπημένος του αλλά και ο πραγματικός του ρόλος στην σκηνή του πολέμου της ρωσικής αρκούδας με την Ουκρανία.

ΠΗΓΕΣ:

1) https://www.rferl.org/a/ukraine-kolomoysky-rfe-journalist/26912164.html

2) https://www.nytimes.com/2019/11/13/world/europe/ukraine-ihor-kolomoisky-russia.html

3) https://www.justice.gov/opa/press-release/file/1302001/download

4) https://nabu-leaks.org/new-details-in-the-case-of-burisma-bribe-as-well-as-new-records-of-conversations-testifying-to-international-corruption-and-the-external-governance-of-ukraine-5-press-conference/

5) http://www.sofocleous.com.cy/en/contact-us

6) https://www.occrp.org/en/the-pandora-papers/pandora-papers-reveal-offshore-holdings-of-ukrainian-president-and-his-inner-circle

7) https://www.kyivpost.com/business/kolomoisky-to-head-supervisory-board-of-11-tv-channel.html

8) https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/2020-08/RISJ_Final%20Report_Maryana%20Drach_2020_Final%202%20%289%29.pdf

9) https://www.politico.eu/article/volodomyr-zelenskiy-ihor-kolomoisky-the-comedian-and-the-oligarch-ukraine-presidential-election/

10) https://dgap.org/en/research/publications/mystery-volodymyr-zelenskiy

11)https://carnegiemoscow.org/commentary/81224

12) https://www.wilsoncenter.org/blog-post/just-all-others-end-zelensky-alternative

13) https://www.haaretz.com/.premium-the-most-powerful-jew-in-the-world-1.5315512

14) https://time.com/6154139/volodymyr-zelensky-ukraine-profile-russia/

15) https://www.france24.com/en/live-news/20210305-controversial-ukrainian-oligarch-banned-from-us

16) https://khpg.org/en/1590873219

17) https://www.occrp.org/en/daily/9757-president-s-oligarch-friend-suspected-of-theft-returns-to-ukraine

18) https://www.occrp.org/en/the-pandora-papers/pandora-papers-reveal-offshore-holdings-of-ukrainian-president-and-his-inner-circle

19) https://www.occrp.org/en/investigations/oligarchs-weaponized-cyprus-eranch-of-ukraines-largest-bank-to-send-5-billion-abroad

WALL STREET JOURNAL: Η Αλλοπρόσαλλη ”Επιστήμη” των Λοκνταουν

Η Αλλοπρόσαλλη “Επιστήμη” των Λοκνταουν.

/kristina rütten, stock.adobe.com

Οι ειδικοί προέβλεψαν πριν τον COVID ότι η στρατηγική αυτή θα αποτύχει. Παρ΄ όλα αυτά οι αρχές την υιοθέτησαν.

Από τους: Phillip W. Magness και Peter C. Earle

Δημοσιεύθηκε στην Wall Street Journal στις 19.12.2021

‘’Να ακολουθείται την επιστήμη” είναι η πολεμική κραυγή των υποστηρικτών των λοκντάουν από τότε που ξεκίνησε η πανδημία του κορωνοϊού. Αλλά πριν από τον Μάρτιο του 2020 η μέηνστριμ επιστημονική κοινότητα, συμπεριλαμβανομένου και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, αντιτίθεντο σθεναρά στα λοκντάουν και σε ανάλογα μέτρα ενάντια στις μολυσματικές ασθένειες.

Αυτή η αντίληψη προήλθε από την ιστορική ανάλυση των πανδημιών και από μια επίγνωση ότι κοινωνικά ευρείς περιορισμοί έχουν δριμέα κοινωνικοοικονομικά κόστοι και σχεδόν εξ ολοκλήρου αναπόδεικτα οφέλη. Η αντίδρασή μας στην πανδημία, που είχε ως προυπόθεση τα λοκντάουν και στις σχετιζόμενες με αυτά ¨μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις¨, ή NPIs, αντιπροσώπευσε μια δίχως προηγούμενο και αδικαιολόγητη μετατόπιση της κοινής γνώμης για το ζήτημα από εκεί που βρισκόταν για το θέμα αυτό λίγους μήνες πριν την έλευση του Covid 19.

Τον Μάρτιο του 2019 ο ΠΟΥ διοργάνωσε μια διάσκεψη στο Χονγκ Κονγκ για να εξετάσει ΝΡΙ μέτρα ενάντια σε μια πανδημία γρίπης. Η ομάδα του ΠΟΥ αξιολόγησε μια πρόταση για καραντίνα – ¨κατ΄οίκον περιορισμό των ατόμων που δεν έχουν νοσήσει και με τα οποία έχει έρθει σε επαφή κάποιος που έχει νοσήσει με γρίπη, ή, για τον οποίο υπάρχει η υποψία νόσησης από γρίπη¨ – η οποία ήταν λιγότερο ¨άνευ διακρίσεων¨ από τα Covıd λόκνταουν. Επίστησαν την προσοχή στην έλλειψη δεδομένων για την υποστήριξη της πολιτικής αυτής επισημαίνοντας ότι ¨τα περισσότερα από τα τωρινά στοιχεία που έχουμε στην διάθεσή μας σχετικά με την αποτελεσματικότητα της καραντίνας για να τεθεί υπό έλεγχο η γρίπη προήλθαν από μελέτες προσομοίωσης, οι οποίες έχουν αποδεικτικά στοιχεία χαμηλής ισχύος.” Η ομάδα του ΠΟΥ δήλωσε ότι μιας ευρείας κλίμακας καραντίνα των ατόμων στα σπίτια τους ¨δεν είναι προτεινόμενο διότι δεν υπάρχει καμία φανερή λογική για αυτό το μέτρο.¨

Μια έκθεση του Κέντρου για την Υγειονομική Ασφάλεια του πανεπιστημίου John Hopkıns κατέφθασε σε ένα παρόμοιο συμπέρασμα: ¨Με βάση το πλαίσιο ενός παθογόνου του αναπνευστικού με μεγάλες επιπτώσεις, η καραντίνα ίσως να είναι το λιγότερο πιθανό ΝΡΙ μέτρο που θα είναι αποτελεσματικό στον έλεγχο της διασποράς λόγω υψηλής μεταδοτικότητας.¨ Αυτό ήταν ειδικότερα αληθές για έναν αερομεταφερόμενο ιό με γρήγορη εξάπλωση, όπως ο SARS CoV-2 που δεν είχε ανακαλυφθεί ως τότε.

Αυτές οι μελέτες βασίστηκαν στην ιστορική εμπειρία. Μια ξεχωριστή από αυτές μελέτη του ΠΟΥ το 2006 συμπέρανε ότι ¨η αναγκαστική απομόνωση και η καραντίνα είναι αναποτελεσματικές και μη πρακτικές¨ βασιζόμενη σε στοιχεία από την πανδημία της ισπανικής γρίπης του 1918. Επισήμανε το παράδειγμα του Έντμοντον στην Αλμπέρτα στον Καναδά όπου ¨είχαν απαγορευτεί δημόσιες συναθροίσεις, σχολεία, εκκλησίες, κολλέγια, θέατρα και άλλα μέρη δημόσιων συναθροίσεων είχαν κλείσει και τα ωράρια των επιχειρήσεων είχαν μειωθεί χωρίς κάποια φανερή επίδραση στην επιδημία.¨

Χρησιμοποιώντας δεδομένα από μια ανάλυση του 1927 για την ισπανική γρίπη στις ΗΠΑ η μελέτη έφθασε στο συμπέρασμα ότι τα λοκντάουν ¨δεν ήταν αποδεδειγμένα αποτελεσματικά σε αστικές περιοχές.¨ Μονάχα σε απομονωμένες περιοχές της επαρχίας, ¨όπου οι επαφές μεταξύ διάφορων ομάδων ατόμων είναι λιγότερο πολυάριθμες¨ μπορούσε αυτή η στρατηγική να γίνει θεωρητικά βιώσιμη αλλά αυτή η υπόθεση δεν εξετάστηκε. Και ενώ η μελέτη εντόπισε κάποια ωφέλη από μικρότερης κλίμακας καραντίνες μεταξύ ασθενών και των οικογενειών τους στην διάρκεια της έξαρσης του SARS το 2003, παρ΄όλα αυτά έφθασε στο συμπέρασμα ότι μια γρήγορα μεταδιδόμενη ασθένεια, συνδυασμένη ¨με την παρουσία ήπιων περιστατικών και την πιθανότητα της μετάδοσης χωρίς συμπτώματα¨ θα έκανε αυτά τα μέτρα ¨ιδιαιτέρως λιγότερο αποτελεσματικά.¨

Ο ιστορικός ιατρικών ζητημάτων Τζών Μπάρι, ο οποίος έγραψε την ευρέως αποδεκτή αφήγηση της ισπανικής γρίπης του 1918, συμφωνούσε με την αναποτελεσματικότητα των λοκντάουν. ¨Τα ιστορικά δεδομένα παρουσιάζουν ξεκάθαρα ότι η καραντίνα δεν λειτουργεί εκτός αν είναι απολύτως άκαμπτη και πλήρης,¨ έγραψε το 2009, συνοψίζοντας τα αποτελέσματα μιας έρευνας για τις εξάρσεις γρίπης σε βάσεις των ΗΠΑ στην διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. Από τα 120 κέντρα στρατιωτικής εκπαίδευσης που είχαν εξάρσεις, τα 99 επέβαλλαν καραντίνα στην βάση τους και 21 δεν ακολούθησαν αυτή την τακτική. Τα ποσοστά των περιστατικών ανάμεσα στις δύο κατηγορίες στρατοπέδων έδειξαν ότι δεν υπήρχε ¨καμία στατιστική διαφορά.¨ ¨Εάν ένα στρατιωτικό στρατόπεδο δεν μπορεί να μπει επιτυχώς σε καραντίνα σε μια περίοδο πολέμου¨ κατέληξε ο Μπάρι ¨τότε είναι ιδιαίτερα απίθανο για μια κοινότητα πολιτών να μπει σε καραντίνα σε καιρό ειρήνης.¨

Μια ομάδα του John Hopkins έφτασε στα ίδια συμπεράσματα το 2006: ¨Καμιά ιστορική παρατήρηση, ή, επιστημονική μελέτη¨ δεν βρέθηκε που να υποστηρίζει την αποτελεσματικότητα μιας μεγάλης κλίμακας καραντίνας. Οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ¨οι αρνητικές επιπτώσεις μιας μεγάλης κλίμακας καραντίνας είναι τόσο ακραίες…που αυτό το μέτρο μετρίασης (σσ της εξάπλωσης ενός ιού σαν τον κορωνοϊό) πρέπει να μην λαμβάνετε σοβαρά υπ΄ όψιν.¨ Απέρριψαν την προσέγγιση του θέματος μέσω των επιστημονικών μοντέλων καθώς στηρίζονταν πάρα πολύ στις δικές τους υποθέσεις – μια κυκλική λογική που συγχέει τις προβλέψεις ενός μοντέλου με την παρατηρούμενη πραγματικότητα.

Ακόμη και στα πρώτα βήματα του Covid-19 η ασοφία των λοκντάουν καθοδήγησε την επιδημιολογία. Όταν η περιοχή της Βουχάν στην Κίνα επέβαλλε σκληρούς περιορισμούς στις 23 Ιανουαρίου του 2020 ο Άντονι Φάουτσι αμφισβήτησε την κίνηση αυτή: ¨Αυτό είναι κάτι που δεν νομίζω ότι μπορούμε να κάνουμε στις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν μπορώ να φανταστώ να βάλουμε λουκέτο στην Νέα Υόρκη, ή, στο Λος Άντζελες,¨ δήλωνε ο Φάουτσι στο CNN. Είχε πιθανότατα στο μυαλό του την επιστημονική βιβλιογραφία όταν συμβούλευε ότι: ¨ιστορικά μιλώντας, όταν κλείνεις τα πάντα, αυτό δεν έχει μια σημαντική επίδραση.¨

Τί οδήγησε την επιστημονική κοινότητα να εγκαταλείψει την αποστροφή της προς τα λοκντάουν; Τα εμπειρικά στοιχεία δεν είχαν αλλάξει. Αντιθέτως, η στρατηγική των λοκντάουν προήλθε από τις ίδιες πηγές τις οποίες ο ΠΟΥ είχε αποδοκιμάσει έντονα στην έκθεση του από το 2019: θεωρητικά επιδημιολογικά μοντέλα τα οποία δεν είχαν δοκιμαστεί.

Το επιστημονικό μοντέλο που είχε την μεγαλύτερη επιρροή στο ζήτημα των λοκντάουν ήταν από το λονδρέζικο πανεπιστήμιο Imperial College London. Τον Απρίλιο του 2020 το επιστημονικό περιοδικό Nature πιστοποίησε την ομάδα του Imperial υπό την καθοδήγηση του Νίλ Φέργκιουσον για την ανάπτυξη μίας από τις κύριες προσομοιώσεις μέσω κομπιούτερ ¨η οποία καθοδήγησε την αντίδραση του πλανήτη στον Covid-19.¨ Οι Τάϊμς της Νέας Υόρκης την περιέγραψαν ως την έκθεση ¨που έκανε τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο να δράσουν.¨

Αφότου προέβλεψε καταστροφικά ποσοστά απωλειών στην περίπτωση μιας ¨αμετρίαστης¨ πανδημίας, το μοντέλο του κύριου Φέργκιουσον υποσχόταν να θέσει τον Covid-19 υπό έλεγχο μέσω ολοένα και πιο αυστηρών NPI μέτρων, τα οποία οδήγησαν στις αναβολές εκδηλώσεων, στο κλείσιμο σχολείων και επιχειρήσεων και τελικά στα λοκντάουν. Ο κύριος Φέργκιουσον παρήγαγε αυτό το μοντέλο ανακυκλώνοντας ένα μοντέλο ηλικίας δεκαετιών για την γρίπη το οποίο ήταν αξιοσημείωτα ελλιπές στις επιστημονικές του υποθέσεις. Φερ’ ειπείν δεν είχε ένα μέσο για να υπολογίσει ακόμη και την διασπορά του ιού στα γηροκομεία.

Το ιστορικό των μοντέλων για τα οποία ήταν υπεύθυνος ο κύριος Φέργκιουσον στο παρελθόν θα έπρεπε να ήταν μια προειδοποίηση εδώ. Το 2001 προέβλεψε ότι η ασθένεια των τρελών αγελάδων θα σκότωνε 136.000 ανθρώπους στο Ηνωμένο Βασίλειο και κατσάδιασε τους συντηρητικούς υπολογισμούς που μιλούσαν για έως και 10.000 νεκρούς. Το 2018 ο αριθμός των θυμάτων ήταν 178. Σε άλλα παραπατήματά του συμπεριλαμβάνονται οι προβλέψεις του για καταστροφές λόγω της ασθένειας των τρελών προβάτων, της γρίπης των πτηνών και της γρίπης των χοίρων, καταστροφές που δεν ξέσπασαν ποτέ.

Αξιολογήσαμε την επίδοση των προβλέψεων για τον Covıd-19 του Imperial σε 189 διαφορετικές χώρες στην πρώτη επέτειο της δημοσίευσής τους, στις 26 Μαρτίου του 2021. Ούτε μία χώρα δεν έφτασε τα προβλεπόμενα ποσοστά θνησιμότητας της ¨μη μετριασμένης εξάπλωσης¨ ή ακόμη και του μοντέλου ¨μετριασμού¨ – το τελευταίο στηρίχθηκε στα μέτρα κοινωνικής απόστασης, όμοια με τα μέτρα που πήραν πολλές κυβερνήσεις. Ακόμη και το ακραίο μοντέλο ¨καταστολής¨ του κύριου Φέργκιουσον το οποίο προυπέθετε ένα αυστηρό λοκντάουν το οποίο περιόριζε τις δημόσιες επαφές κατά 75% για πάνω από έναν χρόνο, ακόμη και αυτό προέβλεψε περισσότερους θανάτους από όσους παρουσιάστηκαν στις 170 από τις 189 χώρες. Το Imperial προέβλεψε μέχρι και 42.473 θανάτους λόγω Covid στην Σουηδία μέσω μετριασμού και 84.777 μέσω μιας ανεξέλεγκτης διάδοσης του ιού. Η χώρα, η οποία αρνήθηκε να μπει σε λοκντάουν, είχε περίπου 13.400 θανάτους λόγω κόβιντ τον πρώτο χρόνο της πανδημίας.

Παρ΄όλες τις αποτυχημένες προβλέψεις αυτων των μοντέλων, η ομάδα του Imperıal βιάστηκε να δημοσιεύσει μια μελέτη στο επιστημονικό περιοδικό Nature τον Ιούνιο του 2020, υποστηρίζοντας ότι τα λοκντάουν είχαν ήδη σώσει 3.100.000 ζωές. Η μελέτη αυτή εξακολουθεί να αποτελεί την πιο συχνά αναφερόμενη μελέτη υπέρ των λοκντάουν παρά τους πρόωρους ισχυρισμούς της και την κυκλική της εξάρτηση από το δικό της μοντέλο μέσω του οποίου κατέφθασε στον ισχυρισμό αυτό.

Στην πραγματικότητα η αυστηρότητα ενός λοκντάουν είναι ένας αδύναμος δείκτης προγνώσεων για την σχετική με τον Covid θνησιμότητα.

Στις 50 πολιτείες των ΗΠΑ και τις 26 χώρες που εξετάσαμε δεν βρήκαμε κανένα ευδιάκριτο πρότυπο που να συνδέει τα δύο αυτά ζητήματα – μια βασική προσδοκία που θα είχε κανείς αν τα λοκντάουν απέδιδαν όπως συχνά επιμένει η ¨επιστήμη¨.

Γιατί λοιπόν οι δημόσιες αρχές υγείας εγκατέλειψαν την αντίθεσή τους στα λοκντάουν; Γιατί βιάστηκαν να ενστερνιστούν τους μη δοκιμασμένους ισχυρισμούς των πλημμελών επιδημιολογικών μοντέλων; Βρίσκει κανείς μια απάντηση στα ερωτήματα αυτά στην μελέτη του John Hopkins από το 2019: ¨Μερικά ΝΡΙ, όπως οι περιορισμοί στα ταξίδια και η καραντίνα, ενδέχεται να επιδιωχθούν για κοινωνικούς, ή, πολιτικούς σκοπούς από πολιτικούς ηγέτες, αντί να επιδιώκονται λόγω στοιχείων που έχουν να κάνουν με την δημόσια υγεία.¨

Ο κύριος Magness είναι διευθυντής έρευνας και ο κύριος Earle μέλος του ερευνητικού προσωπικού στο αμερικάνικο ινστιτούτο οικονομικής έρευνας (American Institute for Economic Research)

Το παραπάνω άρθρο της Wall Street Journal όπως δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα της εφημερίδας:

https://www.wsj.com/articles/lockdown-science-pandemic-imperial-college-london-quarantine-social-distance-covid-fauci-omicron-11639930605

Οι Πέτρες που Βλέπουν τα Πάντα: Η πανδημία αποκαλύπτει την ανησυχητική επιρροή της Palantir στην Ευρώπη.

Από αριστερά: Ο Άλεξ Κάρπ, ο Πίτερ Τίελ, η Ούρσουλα φον Λέγιεν. Composite: Getty/Le Pictorium Agency/Zuma/Rex/Shutterstock

Ρεπορτάζ από τους: Daniel Howden, Apostolis Fotiadis, Ludek Stavinoha, Ben Holst, The Guardian, 02.04.2021

Μετάφραση από το αγγλικό κείμενο στα ελληνικά του ρεπορτάζ της The Guardian: Σπύρος Χατζηγιάννης

Η κρίση του κορωνοϊού έχει δώσει νέες ευκαιρίες στην μυστικοπαθή αμερικάνικη εταιρεία τεχνολογίας του Πίτερ Τίελ για να λειτουργεί στην Ευρώπη με τρόπους τους οποίους κάποιοι ακτιβιστές βρίσκουν ανησυχητικούς.

Η 24 Μαρτίου του 2020 θα μείνει χαραγμένη στην μνήμη κάποιων για την είδηση ότι ο Πρίγκηπας Κάρολος βρέθηκε θετικός στον κορωνοϊό και βρισκόταν σε απομόνωση στην Σκωτία.

Στην Αθήνα ήταν μια αξιομνημόνευτη μέρα ως η μέρα όπου σταμάτησε η κίνηση στους δρόμους. Εικοσί τέσσερις ώρες εν μέσω ενός σκληρού λοκντάουν οι Έλληνες άρχισαν να προσαρμόζονται σε μια νέα πραγματικότητα στην οποία έπρεπε να στέλνουν ένα SMS στην κυβέρνηση για να φύγουν από το σπίτι τους. Πέρα από τα εκατομμύρια μηνύματα η ελληνική κυβέρνηση είχε να αντιμετωπίσει εξωπραγματικά διλήμματα. Η πιο ευάλωτη οικονομία της ΕΕ, με τον πιο γηρασμένο πληθυσμό μαζί με την Ιταλία, και με ένα από τα πιο αδύναμα συστήματα υγείας είχε να αντιμετωπίσει το πρώτο κύμα του κορωνοϊού το οποίο έφερε στα όριά τους πλουσιότερες χώρες με λιγότερους συνταξιούχους και με πιο δυνατούς παροχούς υγείας. Η σφαγή στην Ιταλία άφηνε μια μεγάλη σκιά στην απέναντι πλευρά της Αδριατικής.

Ένας έλληνας ο οποίος πήγε στο γραφείο του εκείνη την μέρα ήταν ο Κυριάκος Πιερρακάκης, ο υπουργός ψηφιακής διακυβέρνησης, η υπογραφή του οποίου ήταν γραμμένη με μπλε μελάνι σε μια συμφωνία με την εταιρεία τεχνολογίας των ΗΠΑ, την Palantir. Το ντιλ, το οποίο δεν θα γινόταν γνωστό στην ελληνική κοινή γνώμη για εννιά μήνες, έδωσε πρόσβαση σε τεράστιες ποσότητες προσωπικών δεδομένων σε μια από τις πιο αμφιλεγόμενες εταιρείες τεχνολογίας παγκοσμίως ενώ πρόσφερε το λογισμικό της εταιρείας για να βοηθήσει την Ελλάδα να βγει σώα και αβλαβής από την θύελλα του κορωνοϊού. Η συμφωνία που είχε μηδενικό κόστος δεν καταχωρήθηκε στο σύστημα δημοσίων συμβάσεων, και η ελληνική κυβέρνηση δεν διενήργησε κάποια εκτίμηση για τις επιπτώσεις των δεδομένων – τον εξουσιοδοτημένο έλεγχο για να διαπιστωθεί εάν μια συμφωνία παραβιάζει τους νόμους περί ιδιωτικότητας.

Τα ερωτήματα που προκύπτουν στην Ελλάδα της πανδημίας αντηχούν ανάλογα ερωτήματα που τέθηκαν σε όλα τα μήκη και πλάτη μιας Ευρώπης στην διάρκεια του κορωνοϊού και δείχνουν ότι η επιρροή της Palantir επεκτείνεται μέσα σε τομείς από την υγεία ως την αστυνόμευση, από τις αερομεταφορές ως το εμπόριο και ακόμη και στον ακαδημαίκό χώρο. Μια πολύμηνη και από κοινού έρευνα της Guardian, του Lighthouse Reports και του Der Spiegel χρησιμοποίησε την νομοθεσία για την ελευθερία των πληροφοριών (Freedom of Information Act), επίσημη αλληλογραφία, απόρρητες πηγές και ρεπορτάζ σε πολλαπλές χώρες για να συγκεντρώσει μαζί τα κομμάτια ενός πάζλ που συνθέτουν τις ευρωπαϊκές δραστηριότητες μιας από τις πιο μυστικοπαθείς εταιρείες στον κόσμο.

Τα ευρήματα της έρευνας εγείρουν σοβαρά ερωτήματα για τον τρόπο με τον οποίο δημόσιες υπηρεσίες δουλεύουν με την Palantir και για το αν το λογισμικό της εταιρείας μπορεί να λειτουργήσει εντός των ορίων των ευρωπαϊκών νόμων και στις ευαίσθητες περιοχές στις οποίες χρησιμοποιείται, ή, να έχει την απόδοση την οποία υπόσχεται η εταιρεία.

Η Ελλάδα δεν ήταν η μόνη χώρα που μπήκε στον πειρασμό να δοκιμάσει δωρεάν ένα σχετικό με τον κορωνοϊό πρόγραμμα. Η Palantir είχε ήδη ενσωματωθεί στο NHS (σσ το δημόσιο σύστημα υγείας/ΙΚΑ της Αγγλίας), όπου ένα συμβόλαιο αξίας ενός δισεκατομμυρίου λιρών, για το οποίο δεν είχε γίνει κάποιος διαγωνισμός, αποκαλύφθηκε μονάχα όταν ακτιβιστές για την ιδιωτικότητα των δεδομένων απείλησαν την κυβέρνηση της Βρεταννίας ότι θα την πάνε στα δικαστήρια για το θέμα. Μετά το πέρας της δοκιμαστικής περιόδου για το πρόγραμμα της εταιρείας στο Ηνωμένο Βασίλειο το κόστος για την συνέχιση της χρήσης του προγράμματος ήταν 24.000.000 λίρες.

Η εταιρεία συμμετείχε σε ένα ανάλογο συμβόλαιο ως ένα κομμάτι της ανταπόκρισης της Ολλανδίας στον κορωνοϊό και προσέγγισε τουλάχιστον τέσσερις άλλες ευρωπαίκές χώρες, όπως, επίσης, και μια πλειάδα ευρωπαϊκών υπηρεσιών.

Το έκτασης μίας σελίδας έγγραφο της Palantir, που είχε στα χέρια του το υπουργείο υγείας της Γερμανίας και το οποίο το έδωσε στην δημοσιότητα μόνο έπειτα από ένα αίτημα για την ελευθερία των πληροφοριών, περιέγραφε την Ευρώπη ως το επίκεντρο της προσοχής των δραστηριοτήτων της εταιρείας.

Η Palantir, που ιδρύθηκε στην Καλιφόρνια το 2003, δεν προσέγγιζε, ίσως, από το πουθενά ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Είχε, κατά διαστήματα, έναν ιδιαίτερο και ισχυρό σύμμαχο για την επιχειρηματική της ανάπτυξη, αυτόν της κυβέρνησης των ΗΠΑ.

Στις 23 Μαρτίου, το Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων της ΕΕ (ECDC) έλαβε ένα μέηλ από το αντίστοιχο κέντρο των ΗΠΑ, το CDC, που επαινούσε την δουλειά τους με την Palantir και ανέφερε ότι η εταιρεία τους είχε ζητήσει να την συστήσουν στους ευρωπαίους.

Η Palantir είπε ότι ήταν μια σύνηθης πρακτική ”πελάτες σε μια κυβέρνηση να δίνουν συστάσεις σε άλλους πιθανούς πελάτες”. Η εταιρεία είπε ότι το ECDC αρνήθηκε την πρόσκληση ”λόγω ανησυχίας για το ρίσκο η επαφή να γίνει αντιληπτή ως κάτι που θα μείωνε την ανεξαρτησία του ECDC.”

‘Ενα πανώ της Palantir έξω από το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης την μέρα που μπήκε στο χρηματιστήριο στις 30 Σεπτεμβρίου του 2020.
Photograph: Andrew Kelly/Reuters

Η ελληνική κυβέρνηση αρνήθηκε να πει πως ήρθε σε επαφή με την Palantir. Αλλά υπήρχαν σχέσεις σε υψηλά κλιμάκια μεταξύ της Palantir, της διοίκησης Τράμπ και της ελληνικής κυβέρνησης. Ο αμερικάνος πρέσβης στην Αθήνα, ο Τζέφρεϊ Πάϊατ, είχε μιλήσει δημόσια για τις επαφές του Πιερρακάκη με τον Μάϊκλ Κράτσιος, έναν ελληνοαμερικάνο και επικεφαλή σύμβουλο τεχνολογίας στον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τράμπ. Ο Κράτσιος έγινε στέλεχος του Λευκού Οίκου από τον ρόλο του ως επικεφαλής του προσωπικού του Πίτερ Τίελ, του δισεκατομμυριούχου επενδυτή τεχνολογιών από την Σίλικον Βάλλευ και ιδρυτή της Palantir.

Όταν αποκαλύφθηκαν τα νέα της σχέσης της Ελλάδας με την Palantir, αυτό δεν έγινε από επισήμους της κυβέρνησης, ή, από τα ελληνικά ΜΜΕ αλλά από τον πρέσβη Πάϊατ. Μια τηλεσύσκεψη ακολούθησε τον Δεκέμβριο μεταξύ του πρωθυπουργού της Ελλάδας, του Κυριάκου Μητσοτάκη και του CEO της Palantir, τον Άλεξ Κάρπ, όπου ο τελευταίος μίλησε για ”μια όλο και πιο βαθιά συνεργασία” μεταξύ τους.

Δημοσιογράφοι που ζήτησαν ένα αντίγραφο της συμφωνίας συνάντησαν την άρνηση της κυβέρνησης για αυτό και χρειάστηκε η παρέμβαση βουλευτών της αντιπολίτευσης για να πιεστεί η αποκάλυψη της κόπιας μέσω της ελληνικής Βουλής. Ο τόνος τότε άλλαξε απότομα.

Ο Ελευθέριος Χειλουδάκης, ένας δικηγόρος για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και μέλος του γκρουπ για τα ψηφιακά δικαιώματα Homo Digitalis ήταν από ένα από τα πρώτα άτομα που διάβασαν το δισέλιδο ντοκουμέντο και έμεινε έκθαμβος από αυτά που βρήκε εκεί μέσα. Φαινόταν να δίνει στην Palantir μια πρωτοφανή πρόσβαση σε προσωπικά δεδομένα που είχαν αυτό ακριβώς το μέγεθος και αυτήν την ευαισθησία, για τα οποία θα έπρεπε να υπαρχει η απαίτηση να είχε γίνει μια εκτίμηση επιπτώσεων. Ακόμη χειρότερα, μια αναθεώρηση της συμφωνίας μία εβδομάδα μετά την πρώτη συμφωνία διέγραψε οποιαδήποτε αναφορά στην ανάγκη να γίνει μια ”ψευδωνυμοποίηση – pseudonymise” των προσωπικών δεδομένων, ώστε να αποτραπεί ο συσχετισμός τους με συγκεκριμένα άτομα. Αυτό φαίνεται να αντιβαίνει τον νόμο General Data Protection Regulation (GDPR) , έναν νόμο της ΕΕ που τέθηκε σε ισχύ από το 2018 και ο οποίος καθορίζει πως μπορoύν να συλλεχθούν και να επεξεργαστούν τα προσωπικά δεδομένα των ανθρώπων που ζουν στην ΕΕ. Η Palantir λέει ότι, εν γνώσει της, η επεξεργασία των δεδομένων περιορίστηκε σε ”open-source σε σχέση με την πανδημία και υψηλών κλιμακίων ελληνικά δημογραφικά στοιχεία που είναι ιδιοκτησία του ελληνικού κράτους και άμεσα συσχετιζόμενα με την διαχείριση της COVID – 19 κρίσης.”

Ο έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης (κέντρο) και ο υπουργός ψηφιακής διακυβέρνησης, ο Κυριάκος Πιερρακάκης (αριστερά) μιλάνε με τον πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Ελλάδα, τον Τζέφρεϊ Πάϊατ (δεξιά) στην Θεσσαλονίκη τον Σεπτέμβριο του 2019.
Photograph: Kostas Tsironis/EPA

Η ελληνική κυβέρνηση έχει αρνηθεί ότι μοιράστηκε προσωπικά δεδομένα ασθενών με την Palantir, υποστηρίζοντας ότι το επίμαχο λογισμικό χρησιμοποιήθηκε για να δώσει στον έλληνα πρωθυπουργό ένα ταμπλό/dashboard το οποίο να παρουσιάζει περιληπτικά δεδομένα – κλειδιά κατά την διάρκεια της πανδημίας. Παρ’ όλα αυτά, το συμβόλαιο, το οποίο είδε η Guardian, αναφέρεται συγκεκριμένα σε κατηγορίες δεδομένων τα οποία μπορούν να επεξεργαστούν και τα οποία περιλαμβάνουν και προσωπικά δεδομένα. Περιέχει, επίσης, μια ρήτρα η οποία έχει γίνει γνωστή ως η ”ρήτρα βελτίωσης”. Οι ρήτρες αυτές, που εντοπίζονται στην σπάνια περίπτωση όπου συμβόλαια της Palantir βγαίνουν προς τα έξω ως απάντηση σε αιτήσεις που γίνονται μέσω του νόμου για την ελευθερία των πληροφοριών, έχουν μελετηθεί από τον οργανισμό Privacy International, έναν οργανισμό στο Ηνωμένο Βασίλειο που ερευνά θέματα ιδιωτικότητας. ”Οι ρήτρες βελτίωσης στα συμβόλαια της Palantir, μαζί με την έλλειψη διαφάνειας, είναι θέματα που μας απασχολούν γιατί αυτό είναι κάτι που δίνει την δυνατότητα στην Palantir να βελτιώνει τα προϊόντα της βασιζόμενη στην χρήση των προϊόντων της από τους πελάτες της” ανέφερε η Κάϊτλιν Μπίσοπ του οργανισμού Privacy International.

Η εταιρεία απορρίπτει αυτόν τον τρόπο εξήγησης των δραστηριοτήτων της και αναφέρει: ”Η Palantir δεν εκπαιδεύει αλγόριθμους πάνω στα δεδομένα των πελατών για το ιδίο όφελος της Palantir, ή, για να τα εμπορευματικοποιήσει και για να τα πουλήσει στους άλλους πελάτες της Palantir.”

”Δεν συλλέγουμε, mine, ή πουλάμε προσωπικά δεδομένα από, ή, για τους πελάτες μας,” είπε η εταιρεία, προσθέτωντας: ”Η Palantir δεν χρησιμοποιεί τα δεδομένα των πελατών της για να φτιάξει, αναπτύξει, μεταφέρει, επαναπωλήσει, ή, για να επαναχρησιμοποιήσει μοντέλα μηχανικής εκμάθησης, ή, τεχνητής νοημοσύνης, ή, αλγορίθμων σε άλλους πελάτες.”

Η ελληνική υπηρεσία προστασίας δεδομένων έχει ξεκινήσει από τότε έρευνα για το θέμα. Η ελληνική κυβέρνηση λέει ότι έχει σταματήσει την συνεργασία της με την Palantir και ότι όλα τα δεδομένα έχουν διαγραφεί.

Ο Άρχοντας του Μυστικισμού των Δαχτυλιδιών.

Ακόμη και με βάση τα στάνταρ των εταιρειών της Σίλικον Βάλλευ, η Palantir είναι ένας αντισυμβατικός παίκτης στον χώρο αυτό με την δημιουργία μιας μυθολογίας γύρω από την ίδια.

Το όνομα της εταιρείας προέρχεται από τις ισχυρές και επικίνδυνες ”seeing stones – τις πέτρες που βλέπουν τα πάντα” στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών του Τόλκιεν. Η ηγεσία της διεκδικεί συχνά τον μανδύα της υπεράσπισης του βασιλείου της δύσης. Οι πρώτοι εργαζόμενοι της εταιρείας χαρακτήριζαν τους εαυτούς τους ως γενναίους ”hobbits/χόμπιτ” και ένας από τους συνιδρυτές του Τίελ έγραψε για την αποχώρησή του από την εταιρεία σε ένα πόστ με τίτλο ”Αφήνοντας την Κομητεία”.

Αλλά η Palantir δίχασε την κοινή γνώμη στις ΗΠΑ πριν από τις αντιδράσεις ενάντια στις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας. Οι επικριτές της εταιρείας δεν εστιάζουν την προσοχή τους στην περιουσία που έκανε με το PayPal, ή, για το γεγονός ότι ήταν ένας από τους πρώτους επενδυτές στο Facebook o ιδρυτής της Τίελ, αλλά, στο γεγονός ότι ο Τίελ είναι ένας υποστηρικτής του Τράμπ. Η Palantir έγινε στόχος διαδηλώσεων στις ΗΠΑ σχετικά με τον ρόλο της στην διευκόλυνση που προσέφερε στην κυβέρνηση του Τράμπ για να κάνει μαζικές απελάσεις/επαναπροωθήσεις μεταναστών οι οποίοι δεν διέθεταν έγγραφα μέσω της σύμβασης της Palantir με την ICE, την υπηρεσία των ΗΠΑ που είναι υπεύθυνη για την επαναπρόωθηση μεταναστών και πρόσφυγων πίσω στις χώρες τους.

Έχει ειπωθεί, επίσης, ότι η Palantir είχε εμπλακεί σε συζητήσεις σχετικές με μια εκστρατεία παραπληροφόρησης και κυβερνοεπιθέσεων που κατευθύνονταν ενάντια στο Wikileaks και δημοσιογράφους σαν τον Γκλεν Γκρίνβαλντ. Αργότερα η εταιρεία επέμεινε ότι το πρότζεκτ αυτό δεν εφαρμόστηκε ποτέ και ανέφερε ότι η σχέση της με τακτικές δυσφήμισης ”ήταν μια στιγμή που μας έδωσε ένα καλό μάθημα”.

Και η Palantir είχε την θέληση να δώσει μια χείρα βοηθείας στο Πεντάγωνο όταν εργαζόμενοι της Google ξεσηκώθηκαν λόγω της συμμετοχής της στο Project Maven, το οποίο προσπαθεί να χρησιμοποιήσει ΑΙ τεχνητή νοημοσύνη για την διαδικασία της στόχευσης σε ένα πεδίο μάχης.

Μέχρι τον περασμένο Σεπτέμβριο, όταν η Palantir βγήκε στο χρηματιστήριο, σχετικά λίγα πράγματα ήταν γνωστά για την λίστα των πελατών της εκτός από κάποιες υπηρεσίες που προσέφερε στον στρατό των ΗΠΑ, στις υπηρεσίες συνοριακής φύλαξης και στις μυστικές υπηρεσίες.

Η δημοσιογραφική καλύψη στα μίντια για την Palantir, διαμορφώθηκε τόσο από τους ασυνήθιστους πρωταγωνιστές της όσο και από τους πελάτες της από τον χώρο της εθνικής ασφάλειας. Ο CEO της εταιρείας είναι ο Άλεξ Κάρπ, ο οποίος σπούδασε στην Γερμανία στο πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης και είχε για καθηγητή του εκεί τον μεγάλο Γερμανό φιλόσοφο Γιούργκεν Χάμπερμας, και ο οποίος κάνει συχνά επιχειρηματικές ανακοινώσεις σε αντισυμβατικές τοποθεσίες, χρησιμοποιώντας μια φιλοσοφική γλώσσα και ενώ είναι αντισυμβατικά ντυμένος. Το πιο πρόσφατο μήνυμά του στο Τουίτερ έγινε από ένα χιονισμένο δάσος.

Ο CEO της Palantir, ο Άλεξ Κάρπ. Photograph: Thibault Camus/AP

Οι φήμες σχετικά με την πιθανή ανάμιξη της Πάλαντιρ (με την CIA) στην επιχείρηση εύρεσης του Οσάμα μπιν Λάντεν έγιναν δεκτές με διακριτικές μη διαψεύσεις.

Το χρωματιστό υπόβαθρο των ιστοριών αυτών πρόσθεσε μια αύρα μυστικισμού σε μια εταιρεία η οποία όταν μπήκε στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης είχε μονάχα 125 πελάτες.

Γιατί συναντήθηκε η Palantir με την φον Ντερ Λέγιεν;

Η Σοφί ιν τε Βέλντ, μια Ολλανδή βουλευτής, ακολούθησε τα βήματα του λόμπινγκ της Palantir στα κέντρα εξουσίας της Ευρώπης. Επισημαίνει την ασυνήθιστη ”εγγύτητα στην εξουσία” της εταιρείας, και θέτει το ερώτημα πώς και συνέβη ότι μια αποστολή της ΕΕ στην Ουάσινγκτον το 2019 συναντήθηκε με κυβερνητικούς αξιωματούχους των ΗΠΑ και με μία μόνο ιδιωτική εταιρεία, την Palantir. Η Ολλανδή βουλευτής ήθελε να μάθει το εξής: Τί συζητήθηκε όταν ο Κάρπ συνάντησε την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής , την Ούρσουλα φον ντερ Λέγιεν, ή, όταν η Palantir συνάντησε της Επίτροπο Ανταγωνισμού της ΕΕ, την Μάργκρεθ Φέσταγκερ, η οποία είναι τώρα υπεύθυνη για την προσαρμογή της ΕΕ στην ψηφιακή εποχή;

Η πρόεδρος της επιτροπής της ΕΕ η Ούρσουλα φον ντερ Λέγιεν (αριστερά) και η εκτελεστική αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για Μια Ευρώπη που Ανταποκρίνεται στην Ψηφιακή Εποχή, η Μάργκρεθ Φέσταγκερ (δεξιά) ,στις Βρυξέλλες στις 19 Φεβρουαρίου του 2020.
 Photograph: Olivier Hoslet/EPA

Τον Ιούνιο του 2020, η ιν τε Βέλντ έστειλε μια σειρά λεπτομερών ερωτήσεων στην ευρωπαϊκή επιτροπή και δημοσίευσε τις ανησυχίες της σε ένα blogpost με τίτλο: ”Η Palantir δεν είναι φίλος μας”. Πήρε οκτώ μήνες έως ότου η ευρωπαϊκή επιτροπή να δώσει έστω και λειψές απαντήσεις αλλά η εταιρεία έστειλε ένα μέηλ στην ιν τε Βέλντ τρεις μέρες αφότου έβγαλε στην δημοσιότητα τις ερωτήσεις, προτείνοντάς της μια συνάντηση. Μίλησε μαζί τους αλλά διερωτάται γιατί η εταιρεία ένιωσε την ανάγκη να έρθει σε επαφή με ”μία ενοχλητική βουλευτή” για να την καθησυχάσει.

Η ιν τε Βέλντ χαρακτηρίζει τις τελικές απαντήσεις της Κομισιόν ως ”μια αποφυγή” με τους επισήμους να λένε ότι δεν κρατήθηκαν τα πρακτικά της συνομιλίας της φον ντερ Λέγιεν με τον Κάρπ γιατί είχε γίνει στο περιθώριο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός και επειδή γνωριζόντουσαν ήδη μεταξύ τους.

Το μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Σοφί ιν τε Βέλντ, στην έδρα της Ευρωπαϊκής Βουλής στις Βρυξέλλες στο Βέλγιο.
Photograph: Wiktor Dąbkowski/ZUMA Press/Alamy

”Υπάρχει κάτι το οποίο δεν κολλάει στην όλη υπόθεση όσον αφορά την παράκαμψη των συνήθων πρακτικών και τις συναντήσεις στα υψηλότερα κλιμάκια των κυβερνήσεων” δήλωσε η ιν τε Βέλντ, ”υπάρχουν πολλά περισσότερα πράγματα κάτω από την επιφανειακή εικόνα μιας απλής εταιρείας λογισμικού.”

Από την μεριά της η Palantir δηλώνει ότι ”δεν είναι μια εταιρεία δεδομένων” και ότι όλα τα δεδομένα με τα οποία έρχεται σε επαφή ”συλλέγονται, αποτελούν ιδιοκτησία και ελέγχονται από τους ίδιους τους πελάτες και όχι από την Palantir.” Η εταιρεία δηλώνει ότι ”είναι απαραίτητο να διατηρήσουμε τις θεμελιώδεις αρχές της ιδιωτικότητας και των πολιτικών ελευθεριών ενόσω χρησιμοποιούμε τα δεδομένα” και ότι η η Palantir δεν φτιάχνει κανενός είδους αλγόριθμο μέσω των δεδομένων των πελατών της αλλά προσφέρει πλατφόρμες λογισμικού οι οποίες λειτουργούν ως τα κεντρικά λειτουργικά συστήματα για μια μεγάλη γκάμα από δημόσια και ιδιωτικά ινστιτούτα.

Η Palantir δήλωσε: ”Κατασκευάζουμε προϊόντα λογισμικού ώστε να βοηθήσουμε τους πελάτες μας να ενσωματώσουν και να κατανοήσουν τα δικά τους δεδομένα αλλά δεν συλλέγουμε, κρατάμε, mine, ή δημιουργούμε έσοδα από δεδομένα από μόνοι μας. Φυσικά, ενδέχεται να απαιτείται από τους μηχανικούς μας να αλληλεπιδρούν με ορισμένα δεδομένα πελατών όταν βρίσκονται σε σάϊτς πελατών, αλλά, δεν ασχολούμαστε με την συλλογή, συντήρηση, ή, πώληση δεδομένων.”

Η ΕΜΠΛΟΚΗ ΤΗΣ EUROPOL

Ο κορωνοϊός αποτέλεσε την ευκαιρία που έδωσε νέα επιχειρηματικά κίνητρα αλλά η άφιξη της Palantir στην Ευρώπη δεν έγινε με την πανδημία. Είχε βρει, επίσης, ευκαιρίες στον ευρωπαϊκό φόβο για την τρομοκρατία και την αίσθηση τεχνολογικής κατερώτητας που έχει η Ευρώπη απέναντι στην Σίλικον Βάλλεϊ.

Όταν ανησυχίες για θέματα υγείας αποτελούν την κινητήριο δύναμη για επιχειρηματικές δραστηριότητες, το προϊόν λογισμικού που πουλάει η Palantir είναι το Foundry. Όταν οι φόβοι για τρομοκρατικές επιθέσεις ανοίγουν μπάτζετ, το λογισμικό που πουλάει η εταιρεία είναι το Gotham.

Το Foundry έχει κατασκευαστεί έτσι ώστε να πληρεί τις ανάγκες των εμπορικών πελατών. Ένας από τους πελάτες και μεγάλος υποστηρικτής του λογισμικού στη Ευρώπη είναι η Airbus, η οποία αναφέρει ότι το σύστημα έχει βοηθήσει στην αναγνώριση αποτελεσματικοτήτων στην γραμμή τροφοδοσίας. Πιο πρόσφατα, το Foundry βρήκε τον τρόπο για να υιοθετηθεί από κυβερνήσεις και ο CEO της Palantir, ο Άλεξ Κάρπ, ονόμασε το Foundry ως ένα ”λειτουργικό σύστημα για τις κυβερνήσεις.”

Το Gotham χρησιμοποιείται εδώ και πολύ καιρό από τις μυστικές υπηρεσίες στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Ολλανδία, στην Δανία και στην Γαλλία και είχε κατασκευαστεί για αναλύσεις ερευνών.

Κάποιοι μηχανικοί της Palantir αποκαλούν αυτό που κάνει ως μια ανάλυση ”βελόνας στα άχυρα” την οποία μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι υπηρεσίες αυτές για να ψάξουν για τους κακούς πρωταγωνιστές οι οποίοι κρύβονται μέσα σε πολύπλοκα δίκτυα.

Από το 2013 η Palantir έχει κάνει μια παρατεταμένη προσπάθεια να ενσωματωθεί μέσω του Gotham στα αστυνομικά σώματα της Ευρώπης.

Η πρώτη μεγάλη ευκαιρία για να πράξει κάτι τέτοιο ήρθε στην υπηρεσία επιβολής του νόμου της ΕΕ, την Europol, όταν κέρδισε έναν διαγωνισμό για την δημιουργία ενός συστήματος για την αποθήκευση και την επεξεργασία των τεράστιων όγκων από δεδομένα των αστυνομικών αρχών των χωρών μελών της ΕΕ. Το ”Europol Analysis System” είχε τον στόχο τόσο της αποθήκευσης εκατομμυρίων αντικειμένων πληροφοριών – από ποινικά μητρώα, έως καταθέσεις μαρτύρων και εκθέσεις της αστυνομίας – όσο και να μετουσιώσει αυτά τα δεδομένα σε πληροφορίες που θα βοηθούσαν στην πράξη τις μυστικές υπηρεσίες.

Η συμφωνία η οποία υπεγράφη τον Δεκέμβριο του 2012 με την γαλλική πολυεθνική εταιρεία Capgemini, ανέθεσε το έργο στην Palantir και το Gotham πρόγραμμά της.

Στην διάρκεια των επόμενων τριών χρόνων, έγγραφα της Europol τα οποία είχαν τροποποιηθεί σε μεγάλο βαθμό, η πρόσβαση στα οποία έγινε μέσω του νόμου για την ελευθερία των πληροφοριών, αφηγούνται μια ιστορία επαναλαμβανόμενων καθυστερήσεων, ”χαμηλής ποιότητας παράδοσης” και ”ζητημάτων απόδοσης” τα οποία σχετίζονταν με το Gotham. Ανάμεσα στις μαυρισμένες γραμμές των εγγράφων υπάρχει η αναφορά για τεχνικές ελλείψεις, όπως φερ’ ειπείν ”η αδυναμία κανονικής οπτικοποίησης μεγάλων σετ δεδομένων”.

Τον Μάϊο του 2016 τα θέματα αυτά είχαν παρεισφρήσει τόσο βαθιά στον οργανισμό που η Europol σκέφτηκε να πάρει τον δικαστικό δρόμο μηνύωντας την Palantir και την Capgemini. Σε ένα εσωτερικό ενημερωτικό έγγραφο πριν από την συνάντηση του διοικητικού συμβουλίου του οργανισμού τον Οκτώβριο του 2018, καθίσταται σαφές ότι υπήρχαν σκέψεις για να ακολουθηθεί η δικαστική οδός αλλά τελικά αυτό απορρίφθηκε: ”παρόλα τα ζητήματα απόδοσης που έχουν εντοπιστεί [η δικαστική οδός] είναι πιθανό να οδηγήσει σε κοστοβόρες δικαστικές διαδικασίες για τις οποίες το αποτέλεσμα είναι αβέβαιο.”

Η Palantir αρνήθηκε να απαντήσει συγκεκριμένα σε αυτά τα ζητήματα αλλά ανέφερε: ”οποιαδήποτε ζητήματα τα οποία βγήκαν στην επιφάνεια στην Europol δεν είχαν να κάνουν τίποτα με την ικανότητα του λογισμικού να πληρεί τις απαιτήσεις της GDPR, ή, της προστασίας δεδομένων και ήταν αποκλειστικά το αποτέλεσμα μιας μεγάλης, πολύπλοκης εφαρμογής λογισμικού με πολλαπλούς ενδιαφέρομενους/stakeholders.”

Η προσοχή που έδειξε στο ζήτημα η Europol ήταν δικαιολογημένη. Η Palantir έχει ρέντα στο να μηνύει μεγάλα δημόσια σώματα και να νικάει, συμπεριλαμβανομένου και του στρατού των ΗΠΑ.

Όταν υπήρξε η απαίτηση ώστε η Europol να δώσει το οκέϊ για την πρόσβαση σε όλα τα αρχεία σχετικά με θέματα συμβολαίων με την Palantir, 69 ντοκουμέντα εντοπίστηκαν για το θέμα, αλλά η υπηρεσία της ΕΕ αρνήθηκε δύο φορές να παρέχει πλήρη πρόσβαση σε 67 από αυτά με το επιχείρημα της ”δημόσιας ασφάλειας”. Υποβλήθηκε έφεση στο γραφείο του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή, μια καταγγελία που κρίθηκε αποδεκτή και εκκρεμεί η σχετική απόφαση.

Ο διακανονισμός δεν ξεμπέρδεψε από το θέμα την Europol αλλά έφερε το πρότζεκτ στο εσωτερικό της και την προσπάθεια να χρησιμοποιηθεί το Gotham ως αποθετήριο δεδομένων εγκαταλείφθηκε αλλά παρέμεινε ως το κυρίως στοιχείο ανάλυσης. Τον Ιούλιο του 2017 μια δοκιμή σε πραγματικό χρόνο στο αντιτρομοκρατικό έργο διαπίστωσε ότι το Gotham ”υποφέρει από σημαντικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με την απόδοσή του”. Η Palantir ανέφερε: ”οποιαδήποτε ζητήματα που παρουσιάστηκαν στην Europol δεν είχαν να κάνουν τίποτα με την ικανότητα του λογισμικού να πληρεί τις προυποθέσεις του GDPR, ή, της προστασίας δεδομένων και ήταν αποκλειστικά το αποτέλεσμα μιας μεγάλης, πολύπλοκης εφαρμογής λογισμικού με πολλαπλούς ενδιαφερόμενους/stakeholders.”

Παρόλα αυτά τα θέματα, η Palantir έλαβε 4.000.000 λίρες (3.400.000 ευρώ) από την Europol.

Οι ανησυχίες του τμήματος της ΕΕ που επιβλέπει θέματα ιδιωτικότητας, ο Ευρωπαϊκός επιτηρητής για την προστασία των δεδομένων, πήγαν πέρα από θέματα απόδοσης όταν ξεκίνησε να κάνει ελέγχους. Εκθέσεις τους του 2018 και 2019 στις οποίες είχε γίνει βαθύ κόψιμο και ράψιμο καταγράφουν την ανησυχία των επιθεωρητών ότι το Gotham δεν σχεδιάστηκε έτσι ώστε οι αναλυτές της Europol να κάνουν ξεκάθαρο πως τα δεδομένα των πολιτών της ΕΕ κατέληξαν να έχουν εισαχθεί στο σύστημα. Η απουσία αυτής της ”προσωπικής επίπτωσης” σήμαινε ότι το σύστημα δεν μπορούσε να εγγυηθεί ώστε να διακρίνει εάν κάποιος ήταν ένα θύμα, ένας μάρτυρας, ένας πληροφοριοδότης, ή, ένας ύποπτος ενός εγκλήματος. Αυτό αυξάνει την προοπτική άτομα να εμπλέκονται ψευδώς σε έρευνες για εγκλήματα , ή, το λιγότερο, ότι τα δεδομένα τους να μην έχουν ίσως αντιμετωπιστεί σε συμφωνία με τους νόμους περί προστασίας δεδομένων.

Η Europol, ως ο ελεγκτής των δεδομένων, ανέφερε ότι τέτοια δεδομένα ”έχαιραν μεταχείρισης με την μέγιστη φροντίδα”.

Το κτήριο της Europol στην Χάγη στην Ολλανδία.
Photograph: Eva Plevier/Reuters

ΤΟ ΠΙΟ ΚΑΥΤΟ ΘΕΜΑ ΑΣΤΥΝΟΜΕΥΣΗΣ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΚΑ

Το 2015, 15 ευρωπαϊκές χώρες υπέγραψαν ένα ντιλ για να ενισχύσουν τις προσπάθειές τους για θέματα αντιτρομοκρατίας με το να ανταλλάσουν DNA, δακτυλικά αποτυπώματα και δεδομένα καταχώρησης οχημάτων. Αυτό οδήγησε σε έναν μποναμά αγοράς συστημάτων πληροφορικής καθώς οι αστυνομικές αρχές έψαχναν να βρουν τρόπους ώστε να συστήματά τους να μιλάνε το ένα στο άλλο. Η Νορβηγία μπήκε καθυστερημένα σε αυτό το παιχνίδι όταν υπέγραψε το 2009 αλλά το 2016 μια υψηλόβαθμη αποστολή από την αστυνομία της Νορβηγίας πέταξε στην Σίλικον Βάλλεϊ για να συναντήσει την Palantir. Όταν επέστρεψαν στην Νορβηγία το αστυνομικό σώμα αποφάσισε να στήσει ένα σύστημα που θα φθάνει ακόμη πιο μακριά, το οποίο θα ονομαζόταν Omnia και το οποίο θα έτρεχε με το Gotham.

Η απότομη απόφαση έπεσε στην προσοχή του Όλε Μάρτιν Μόρτβεντ, έναν πρώην υψηλόβαθμο αστυνομικό ο οποίος ήταν έτοιμος να συνταξιοδοτηθεί και ο οποίος ήταν συντάκτης του περιοδικού της εθνικής ένωσης αστυνομικών της χώρας. Όταν άρχισε να κάνει ερωτήσεις ήταν αδύνατο να βρει ποιοι πήγαν στην Σίλικον Βάλλεϊ και γιατί επεκτάθηκε το σχετικό πρότζεκτ. Ο μόνος εκπρόσωπος της Palantir με τον οποίο μπόρεσε να μιλήσει ήταν ένας σχετικά χαμηλόβαθμος νεαρός δικηγόρος.

Ο απηυδισμένος Μόρτβεντ άρχισε να τηλεφωνεί στους πρώην μαθητές του στην αστυνομική σχολή όπου δίδασκε για πολλά χρόνια και οι οποίοι κατείχαν τώρα μεσαίου βαθμού πόστα στην αστυνομία της Νορβηγίας. Μέσα στα επόμενα τρία χρόνια, οι πηγές του στην αστυνομία περιέγραψαν μια λιτανεία από χαμένες διορίες.

”Τα άτομα που πήγαν στην Σίλικον Βάλλεϊ κινήθηκαν στην αντίθετη κατεύθυνση από αυτά που είχε να προσφέρει η Palantir” δήλωσε ο Μόρτβερντ.

Το σύστημα παραδόθηκε το 2020, αλλά, δεν έχει μπει ακόμη σε λειτουργία. Η Palantir δήλωσε ότι τα προβλήματα δεν ήταν ”μια λειτουργία της συνεργασίας μας και με βάση όσα γνωρίζουμε έχουν την ρίζα τους κάπου αλλού.”

Η νορβηγική αστυνομία επιβεβαίωσε ότι το Omnia κόστισε 93.000.000 Νορβηγικές κορώνες, κάτι λιγότερο από δέκα εκατομμύρια λίρες.

Η Palantir συνάντησε Δανούς αξιωματούχους στην Σίλικον Βάλλεϊ δύο χρόνια πριν από τους Νορβηγούς ομόλογους τους. Οι Δανοί κατέληξαν να αγοράσουν το Gotham τόσο για την αστυνομία όσο και για τις μυστικές υπηρεσίες τους ως ένα κομμάτι των αντιτρομοκρατικών τους προσπαθειών. Ο Κρίστιαν Σβάνμπεργκ, ο οποίος θα γινόταν ο υπεύθυνος για την προστασία δεδομένων του συστήματος, με την ονομασία POL-INTEL, δήλωσε ότι έγραψε την σχετική νομοθεσία που έδωσε το οκέϋ στο POL-INTEL.

Ο διαγωνισμός, ο οποίος δημοσιοποιήθηκε, έκανε έκκληση για ένα σύστημα το οποίο θα είχε μια ποικιλόμορφη πρόσβαση στις ήδη υπάρχουσες βάσεις δεδομένων της αστυνομίας και των μυστικών υπηρεσιών, ανταλλαγή πληροφοριών με την Europol και συλλογή νέων πληροφοριών μέσω ελεύθερου λογισμικού. Προέβλεψε, επίσης, την ανάγκη οι αλγόριθμοι να παρέχουν αναγνώριση πρότυπων συμπεριφοράς και ανάλυση των σόσιαλ μίντια.

Με άλλα λόγια ήταν μια συνταγή για ένα αστυνομικό σύστημα που θα έκανε προβλέψεις, το οποίο, λένε οι υποστηρικτές τους, μπορεί να βοηθήσει την αστυνομία που θα εμφανιστούν οι εγκληματικές ενέργειες ( βασισμένο σε στοιχεία για τοποθεσίες) και ποιοι είναι πιθανό να τα πράξουν ( βασισμένο σε στοιχεία για άτομα). Ένας από τους ηγέτες της Δανέζικης αστυνομίας το χαρακτήρισε ώς ”ένα κβαντικό άλμα στην σύγχρονη αστυνόμευση.”

Η Palantir ανέφερε ότι αυτό που της έγινε γνωστό από την αστυνομία της Δανίας ήταν ότι δεν χρησιμοποιούσαν το POL-INTEL για αστυνόμευση μέσω προβλέψεων.

Οι αρχές της Δανίας δηλώνουν ικανοποιημένες από την απόδοση του POL-INTEL αλλά έχουν αρνηθεί εώς τώρα να δημοσιεύσουν μια εσωτερική αξιολόγηση του συστήματος ή να αποκαλύψουν δεδομένα ώστε να γίνει δυνατή μια ανεξάρτητη αποτίμηση των αποτελεσμάτων.

Η αστυνομία της Δανίας έχει αρνηθεί να αποκαλύψει ακόμη και αξιολογήσεις της POL-INTEL στις οποίες έχει γίνει κόψιμο και ράψιμο. Παρόλη την επιμονή των Δανών ότι υπάρχουν δικλείδες ασφαλείας για την ιδιωτικότητα με το POL-INTEL, η μόνη γνωστή εσωτερική αξιολόγηση για το σύστημα έδειξε ότι οι αστυνομικοί – χρήστες του το χρησιμοποιούσαν για να κατασκοπεύουν που κινείται ο Δανός πρώην ποδοσφαιριστής της Άρσεναλ, Νίκολας Μπέντνερ. Αρκετοί αστυνομικοί υπέστησαν πειθαρχικές διώξεις για το θέμα.

Η Νορβηγία και η Δανία δεν ήταν οι μόνες χώρες στις οποίες υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της αστυνομίας έλκονταν από το σύστημα αστυνόμευσης μέσω προβλέψεων. Το γερμανικό κρατίδιο Hesse αγόρασε ένα παρόμοιο εργαλείο από την Palantir σε έναν διαγωνισμό τον οποίο η αντιπολίτευση στην Βουλή του κρατιδίου τον θεώρησε ότι είναι τόσο αδιαφανής ώστε μια ερευνητική επιτροπή βάλθηκε να τον εξετάσει.

Ένας γερμανός αξιωματούχος της αστυνομίας ο οποίος έχει γνώση για την ανάπτυξη εργαλείων για αστυνόμευση μέσω προβλέψεων ανέφερε ότι οι υψηλόβαθμοι αστυνομικοί αξιωματούχοι ”τσίμπησαν” λόγω του ντόρου που είχε γίνει για το σύστημα: ”Αυτό που προωθούνταν πριν από τρία χρόνια ήταν το πιο καυτό θέμα που έχει γίνει ποτέ στην αστυνόμευση. Αυτό που λάβαμε δεν ήταν αυτό που περιμέναμε. Δεν μπορείς να προβλέψεις την εγκληματικότητα.”

Ο υπουργός Εσωτερικών του κρατιδίου του Hesse δήλωσε: ”Η αστυνομία του Hesse είχε κατ’ εξακολούθηση θετικές εμπειρίες στην συνεργασία της με την Palantir.”

ΕΝΑ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΣΤΗΝ ΧΑΓΗ

Από τότε που η ΕΕ πέρασε την GDPR νομοθεσία το 2018, θέτοντας διεθνή στάνταρ για τα δικαιώματα ιδιωτικότητας των πολιτών της, έχει παρουσιάσει τον εαυτό της ώς ένα ασφαλές μέρος όπου τα ψηφιακά δικαιώματα προστατεύονται όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και ενώ μπορεί ο GDPR νόμος να μην είναι ιδιαίτερα κατανοητός και να συσχετίζεται κυρίως με τα αιτήματα του browser των υπολογιστών για να γίνουν αποδεκτά τα cookies μιας ιστοσελίδας, υπάρχει ένα σχετικό εποπτικό σώμα. Ο Ευρωπαίος επιτηρητής για την προστασία των δεδομένων και το προσωπικό του που αριθμεί 75 άτομα έχουν να αντιμετωπίσουν το τεράστιο έργο να καταστήσουν σίγουρο ότι οι ευρωπαϊκές υπηρεσίες και οι ιδιωτικές εταιρείες με τις οποίες έχουν συμβόλαια τηρούν τους κανόνες. Ο άνθρωπος που εποπτεύει την προσπάθεια αυτή είναι ένας Πολωνός δικηγόρος, ο Βόϊτσεχ Βιβορόφσκι, ο οποίος ηγείτο των ερευνών της Europol παλιότερα. Όπως θα περίμενε κανείς, είναι προσεκτικός στην επιλογή των λέξεων που χρησιμοποιεί, και κρατά μια απόσταση από την άποψη ότι αμφιλεγόμενες εταιρείες σαν την Palantir πρέπει να μείνουν μακριά από ευαίσθητα ευρωπαϊκά δεδομένα. Αλλά επιστεί την προσοχή.

”Δεν υπάρχει κάποια διαφορά αν κάποια συστήματα έχουν παραχθεί στην ΕΕ, ή, εκτός αυτής όταν κάποιος κοιτάει αν συνενούν με τις απαιτήσεις της προστασίας δεδομένων. Αλλά το λογισμικό/software το οποίο παράγεται από χώρες εκτός της ΕΕ πρέπει να έχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για εμάς.”

Δεν είναι πάντα ξεκάθαρο ποιος ενδιαφέρεται για ποιον περισσότερο. Η Palantir έχει δείξει ότι έχει πρόσβαση και επιρροή στην διαμόρφωση των γνώσεων γύρω από τα δεδομένα και την ιδιωτικότητα στην Ευρώπη. Κάποιοι από τους κορυφαίους στοχαστές της ευρωπαϊκής ηπείρου για τα μεγάλα δεδομένα (big data), την τεχνητή νοημοσύνη και τα σχετικά ηθικά θέματα έχουν δουλέψει σε συνεργασία με την εταιρεία επί πληρωμή. Ένας από αυτούς είναι ο Νίκο φαν Άϊκ, ο οποίος κατείχε έδρα καθηγητή στο πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ. Για να συναντήσει κανείς τον φαν Άϊκ θα μπει σε μια διαδικασία. Αυτές τις μέρες το γραφείο του είναι σε ένα καταφύγιο στην Χάγη στο ίδιο κτήριο με αυτό του Συμβουλίου του Κράτους της Ολλανδίας. Σε αυτό το μέρος ο φαν Άϊκ τρέχει την επιτροπή η οποία εποπτεύει τις ολλανδικές μυστικές υπηρεσίες.

Η είσοδος στο κτήριο είναι δυνατή μόνο αφού αφήσει κανείς στην είσοδο όλες τις ψηφιακές συσκευές που έχει στην κατοχή του. Δεν επιτρέπονται κινητά τηλέφωνα, λάπτοπ και καμία συσκευή ηχογράφησης. Σε όλη την διάρκεια της κρίσης του κορωνοϊού οι εργαζόμενοι του μέρους δεν μπορούσαν να δουλέψουν από το σπίτι τους καθώς δεν υπήρχε εμπιστοσύνη στην σύνδεση του ίντερνετ των σπιτιών τους για την επικοινωνία μαζί τους. Η επιτροπή έχει πρόσβαση σε ζωντανό χρόνο σε όλα τα δεδομένα και τις έρευνες από τον στρατό και τις γενικές μυστικές υπηρεσίες της Ολλανδίας.

Σε μια συνάντηση τον Ιανουάριο του 2021, ο φαν Άϊκ αρνήθηκε να συζητήσει έναν προηγούμενο ρόλο που είχε στην επιτροπή συμβούλων της Palantir αλλά επαίνεσε την εταιρεία για το γεγονός ότι διέθετε ένα συμβούλιο ηθικών θεμάτων. H Palantir ανέφερε ότι ο φαν Άϊκ ήταν ένας σύμβουλος για την ιδιωτικότητα και τις πολιτικές ελευθερίες και ότι τα μέλη της επιτροπής ”δεν ρωτούνται ούτε περιμένει κανείς από αυτά να συμφωνήσουν , ή, να υιοθετήσουν αποφάσεις οι οποίες έχουν παρθεί από την Palantir” και ”ανταμείβονται για τον χρόνο τους”.

Οι εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων και αυτών στον χώρο της τεχνολογίας, λειτουργούν ως σπόνσορες ενός αυξανόμενου αριθμού ακαδημαϊκών, κάτι το οποίο έχει πιθανές επιπτώσεις για την παραγωγή γνώσεων γύρω από τα δεδομένα και την ιδιωτικότητα.

Πολλοί από τους συνάδελφους του φαν Άϊκ στο πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ έχουν μια διαφορετική άποψη για την Palantir. Στα πρόθυρα του Συνεδρίου για την Ιδιωτικότητα στο Άμστερνταμ (APC), μία από τις μεγαλύτερες εκδηλώσεις της Ευρώπης στο ζήτημα, περισσότεροι από 100 επιφανείς ακαδημαϊκοί υπέγραψαν μια επιστολή διαμαρτυρίας στην οποία αναφερόταν ότι: ”Η παρουσία της Palantir ως σπόνσορας αυτής της εκδήλωσης δίνει το ΟΚ στις πρακτικές της εταιρείας και της δίνει την ευκαιρία να πάρει μια θέση ως ένα μέρος της σχετικής ατζέντας … Το επιχειρηματικό μοντέλο της Palantir βασίζεται σε ένα συγκεκριμένο τύπο του καπιταλισμού της παρακολούθησης ο οποίος βάζει στο στόχαστρό του υποβαθμισμένες κοινότητες και επιταχύνει την χρήση τεχνολογιών που κάνουν διακρίσεις όπως η αστυνόμευση μέσω προβλέψεων.”

Η Palantir δήλωσε ότι δεν είναι μια εταιρεία παρακολούθησης. ”Δεν παρέχουμε υπηρεσίες συλλογής δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων και εργαλείων τα οποία καθιστούν δυνατή την παρακολούθηση συγκεκριμένων ατόμων, ή, καταναλωτών.”

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΚΑΤΩΤΕΡΟΤΗΤΑΣ

Η εξάρτηση της Ευρώπης από την τεχνολογία των ΗΠΑ δεν είναι ένα ζήτημα που απασχολεί μονάχα υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωμάτων και ακαδημαϊκούς που ασχολούνται με το θέμα της ιδιωτικότητας. Μερικές από τις μεγαλύτερες εταιρείες στην Γερμανία και στην Γαλλία έχουν ξεκινήσει συνομιλίες σχετικές με την δημιουργία για κάτι που θα είναι ανάλογο με έναν ασφαλή τόπο για τα δικά τους ευαίσθητα εμπορικά δεδομένα. Αυτές οι συζητήσεις αποκάλυψαν ότι οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες ήταν το ίδιο νευρικές όσο είναι ο κάθε υπερασπιστής της ιδιωτικότητας για την έκλυση των δεδομένων σε cloud services των ΗΠΑ, όπως το Amazon Web Services.

Η Μαρίτχε Σάακε, διευθύντρια του Κέντρου Πολιτικής του Κυβερνοχώρου του Στάνφορντ προειδοποίησε ότι το ”τεχνολογικό σύνδρομο κατωτερότητας” της Ευρώπης οδηγεί σε κακές αποφάσεις: ”Χτίζουμε ένα σπίτι από κάρτες λογισμικού το οποίο πωλείται ως μια υπηρεσία στο κοινό αλλά το οποίο μπορεί να είναι ενάντια στο όφελος της κοινωνίας. Υπάρχει μια ασυμμετρία γνώσης, δύναμης και ευθύνης, ένα ερώτημα για το τι μπορούμε να γνωρίζουμε που να υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον. Η ιδιωτική εξουσία στις δημόσιες διαδικασίες αυξάνεται εκθετικά με την πρόσβαση σε δεδομένα και ταλέντα.

Η Palantir υποστηρίζει ότι ”λειτουργεί με επιτυχία μέσα στα όρια και προμοτάρει τους στόχους του GDPR και τις βασικές αρχές του”. Επιμένει ότι δεν είναι μια εταιρεία δεδομένων αλλά μια εταιρεία λογισμικού η οποία παρέχει πλατφόρμες για διαχείριση δεδομένων. Έχει για μια δεκαετία, λέει η εταιρεία, δουλέψει στην Ευρώπη με εμπορικούς και κυβερνητικούς οργανισμούς ”βοηθώντας τους να ολοκληρώσουν επιτυχώς τις απαιτήσεις για την προστασία των δεδομένων σε μια κλίμακα όπως αυτή καθορίζεται στο Ευρωπαϊκό και στο εθνικό επίπεδο”.

Η πιο πρόσφατη ευρωπαϊκή προσπάθεια για μια μεγαλύτερη ψηφιακή αυτοκυριαρχία είναι η GAIA-X, η οποία αναφέρεται λάθως σε κάποιους κύκλους ως ένα πρότζεκτ για να γίνει ένα Ευρώ – cloud. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια ένωση η οποία θα κοιτάξει να θέσει τους κανόνες βάση των οποίων οι εταιρείες με έδρα τους την Ευρώπη θα δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά με υπηρεσίες cloud computing. Όπως το GDPR σημαίνει ότι τα προσωπικά δεδομένα των Ευρωπαίων πρέπει να χαίρουν άλλης μεταχείρισης στο Facebook από αυτά των χρηστών εκτός της ΕΕ, έτσι και η GAIA-X θα δώσει το σήμα ώστε τα εμπορικά δεδομένα να είναι υπό πιο αυστηρό έλεγχο στο cloud. Παρά το γεγονός ότι παραμένει σχετικά στην αφάνεια, η GAIA-X μπορεί να έχει βαθιές επιπτώσεις στο επιχειρηματικό μοντέλο των ΗΠΑ ή των hyperscalers.

Ήταν μια έκπληξη, λοιπόν, όταν η Palantir διακήρυξε την ίδια, μεταξύ αλλών εταιρειών, ως έναν ΄άπό την πρώτη στιγμή” συνεργάτη τρεις μήνες πριν από την λήψη οποιασδήποτε απόφασης. Αξιωματούχοι της ένωσης εξέφρασαν τα παράπονά τους για ”παραβατικούς συνεργάτες” που προέτρεξαν να μιλήσουν για λόγους που είχαν να κάνουν με το εμπορικό πλεονέκτημα. Τελικά, επετράπη στην Palantir να συμμετάσχει.

Η Palantir λέει ότι δεν έκανε τίποτα διαφορετικό από άλλες εταιρείες που ασχολούνται με την GAIA-X.

Ο πρόεδρος της GAIA-X, ο Χουμπέρτ Ταρντιού, ο οποίος στο παρελθόν ήταν ένα ανώτερο στέλεχος στην γαλλική εταιρεία τεχνολογίας ATOS, επισήμανε ότι ο συνεταιρισμός (σσ της GAIA – X) δεν ήθελε να μπλέξει με αγωγές από ”εταιρείες στην Καλιφόρνια που γνωρίζουν πολλά για την νομοθεσία ενάντια στα μονοπώλια.”

Σημειώσεις:

Το ρεπορτάζ στα αγγλικά, όπως δημοσιεύθηκε στην The Guardian στις 02.04.2021:

https://www.theguardian.com/world/2021/apr/02/seeing-stones-pandemic-reveals-palantirs-troubling-reach-in-europe

Το ρεπορτάζ στα γερμανικά όπως δημοσιεύθηκε στο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel στις 02.04.2021:

https://www.spiegel.de/ausland/palantir-wie-sich-eine-unheimliche-us-firma-in-europa-breitmacht-a-41bea3d3-0002-0001-0000-000176983007

Μια περίληψη του ρόλου της Palantir στην Ευρώπη στα αγγλικά, όπως δημοσιεύθηκε στον Ολλανδικό Οργανισμό Lighthouse Reports που συμμετείχε στην έρευνα για το ζήτημα:

https://www.lighthousereports.nl/investigation/what-is-palantir-doing-in-europe/

ΣΤΑΝ ΜΠΡΟΚ: Ο «ΓΙΑΤΡΟΣ» ΤΗΣ ΦΤΩΧΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ

Συνέντευξη: Σπύρος Χατζηγιάννης, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Περιοδικό Ε, 20.12.2009

Το Φαρ Ουέστ του συστήματος υγείας στην Αμερική απαιτεί, από ότι φαίνεται, το λάσο της ανεξάρτητης πρωτοβουλίας, βούλησης και γνώσης ενός άγγλου ουμανιστή και πρώην καουμπόι για να τιθασεύσει την θανατηφόρο δομή του και να αποκτήσει το ανθρώπινο πρόσωπο που έχει χαθεί από αυτό τα τελευταία χρόνια. Η λαιμαργία των ιατρικών, φαρμακευτικών και ασφαλιστικών εταιρειών της χώρας για συνεχή, υπέρογκα και αστρονομικά κέρδη είναι ένας ιός που έχει κάνει το σύστημα της δημόσιας υγείας στην Αμερική να νοσεί βαριά για πάνω από σαράντα χρόνια. Έχει οδηγήσει, δηλαδή, 47 εκατομμύρια Αμερικάνους να μην έχουν καμιά ασφάλιση για την υγεία τους και άλλους 50 εκατομμύρια που έχουν να συνειδητοποιούν πολύ συχνά ότι η ασφάλειά τους δεν καλύπτει περιπτώσεις σοβαρών ασθενειών!

‘Ο πλούτος μου είναι ο θάνατός σου’ φαίνεται να είναι το μακάβριο μότο των ιθυνόντων των εταιρειών αυτών, αλλά, ο πλούτος της ψυχής του ακούραστου 73χρονου Σταν Μπροκ και της εθελοντικής του οργάνωσης παροχής δωρεάν ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης ‘Remote Area Medical’ ( Ιατρική Περίθαλψη Για Απομακρυσμένες Περιοχές) μάχεται από το 1992 να προσφέρει δωρεάν ένα ύψιστο ανθρώπινο αγαθό που οι ιατροφαρμακευτικές εταιρείες έχουν μετατρέψει σε ένα προιόν με δυνατότητες ασύλληπτων κερδών. Με έδρα το Τενεσί της Αμερικής η οργάνωση προσφέρει στους κατοίκους απομακρυσμένων περιοχών της Αμερικής τις ίδιες υπηρεσίες που είχε αρχίσει να προσφέρει χρόνια πριν σε κατοίκους χωρών του Τρίτου Κόσμου, όπως η Αιτή και η Γουατεμάλα. Γιατί η πλουσιότερη χώρα στον κόσμο είναι ταυτόχρονα και η πιο άνιση με ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των πολιτών της να φυτοζωεί μέσα σε άθλιες και τριτοκοσμικές συνθήκες. Καθώς η Αμερική, λοιπόν, ‘βράζει’ αυτή την στιγμή από άκρη σε άκρη για τις προοδευτικές μεταρρυθμίσεις του άθλιου συστήματος της δημόσιας υγείας που θέλει να περάσει ο Ομπάμα, μιλήσαμε με τον Σταν Μπροκ για το έργο του οργανισμού του που το αμερικάνικο κράτος είναι ανίκανο εδώ και χρόνια να προσφέρει στους πολίτες του κάτω από την αλόγιστη πίεση του πανίσχυρου λόμπι των ιατροφαρμακευτικλων και ασφαλιστικών εταιρειών της χώρας…

1. Τι σας έδωσε την έμπνευση να ξεκινήσετε αυτόν τον μοναδικό οργανισμό παροχής δωρεάν ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και πότε ξεκινήσατε το έργο σας στην Αμερική;

Στις δεκαετίες του ΄50 και του ΄60 έζησα για 15 χρόνια στην κεντρική λεκάνη του Αμαζονίου με τους ινδιάνους Wapishana. Ήμουν ένας νεαρός καουμπόυ, ή, vaqueiro, όπως αποκαλούνται στην βόρεια Βραζιλία. Μια μέρα τραυματίστηκα βαριά από ένα άγριο άλογο και καθώς ήμουν σωριασμένος ένας από τους άλλους vaqueiro μου είπε ότι ο πιο κοντινός γιατρός βρισκόταν σε μια περιοχή που απείχε εικοσιέξη μέρες με τα πόδια από εκεί που είμασταν. Αυτό μου έδωσε την ιδέα να προσπαθήσω να φέρω γιατρούς πιο κοντά σε απομακρυσμένες περιοχές σαν αυτή που ζούσα παλιότερα. Το 1985 ξεκίνησα τον εθελοντικό μου οργανισμό RAM από την Αμερική με έδρα το Τενεσί και αρχικά παρείχαμε δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε απομακρυσμένες περιοχές χωρών του Τρίτου κόσμου, αλλά, σιγά σιγά ολοένα και περισσότεροι αμερικάνοι μας παρακαλούσαν να προσφέρουμς τις υπηρεσίες μας και σε αυτούς και έτσι το 1992 ξεκινήσαμε την δουλειά μας στην Αμερική στο Τενεσί και έπειτα απλώσαμε τις αποστολές μας σε όλη την χώρα.

2. Πώς χρηματοδοτείται τα προγράμματά σας και τι είδους υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης προσφέρεται;

Στηριζόμαστε στις μικρές δωρεές των 10 και 15 δολαρίων από τον απλό κόσμο που μας υποστηρίζει. Δεν δεχόμαστε και δεν ζητάμε χρήματα από την αμερικάνικη κυβέρνηση. Και δεν έχουμε κάποια σημαντική βοήθεια από ιδιωτικές εταιρείες αν και θα ευχόμασταν να είχαμε λόγω των πολλών εξόδων που έχουμε λόγω των φορτηγών και των αεροπλάνων που χρησιμοποιούμε στις αποστολές μας. Επίσης, είμαι ευγνώμων και στην πόλη του Νόξβιλ που μας νοικιάζει το παλιό σχολικό κτίριο 11.300 τ.μ. που είναι η έδρα μας για ένα δολλάριο τον χρόνο! Όλος ο ιατρικός εξοπλισμός μας όπως και τα πέντε παλιά αεροπλάνα μας και τα φορτηγά μας είναι προιόντα δωρεών. Και φυσικά γιατροί, νοσοκόμες και άλλο νοσηλευτικό προσωπικό προσφέρουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους δίχως τις οποίες δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα. Προσφέρουμε γενικές υπηρεσίες ιατρικής περίθαλψης, π.χ. για περιπτώσεις ασθενών με διαβήτη, υπέρταση, γυναικολογικά προβλήματα κτλ..Αλλά η πλειοψηφία των αμερικάνων που μας επισκέπτονται χρειάζονται οδοντιατρική περίθαλψη, πολλοί από αυτούς έχουν σάπια δόντια που τους πονάνε αφόρητα και πρέπει να αφαιρεθούν επειγόντως και επίσης πολύς κόσμος χρειάζεται ένα καινούργιο ζευγάρι γυαλιά μυωπίας, το οποίο δεν προσφέρεται στα δημόσια νοσοκομεία. Οι ασθενείς από τις φτωχές κοινότητες της Αμερικής μπορούν να επισκεφθούν τα κέντρα πρώτων βοηθειών για κάποιες γενικές ιατρικές τους ανάγκες, αλλά, τα νοσοκομεία δεν τους παρέχουν καμιά περίθαλψη για οδοντιατρικά προβλήματα, ή, για προβλήματα που έχουν με την όραση τους. Είμαστε ο μόνος μη κυβερνητικός, φιλανθρωπικός οργανισμός στην Αμερική που προσφέρει τέτοιου είδους υπηρεσίες…

3. Πόσο απεγνωσμένοι είναι κάποιοι από τους ασθενείς σας στην Αμερική; Σας θυμίζει μια τριτοκοσμική χώρα η κατάσταση του συστήματος υγείας της χώρας;

Είναι το ίδιο απεγνωσμένοι με τους ασθενείς μας σε χώρες του Τρίτου Κόσμου. Η κυρίως διαφορά μεταξύ τους είναι ότι στις αποστολές μας σε χώρες όπως η Ταιτή και η Γουατεμάλα σχεδόν το 43% των ασθενών μας είναι παιδιά. Στις Ηνωμένες Πολιτείες το ποσοστό αυτό κυμαίνεται μεταξύ 3 – 6% γιατί τα παιδιά μπορούν να έχουν δωρεάν περίθαλψη. Βέβαια, ήμασταν πρόσφατα σε έναν καταυλισμό Ινδιάνων στην Γιούτα και το 41% των περιπτώσεων εκεί αφορούσαν παιδιά. Μην ξεχνάτε ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατατάσσει την Αμερική στην 37^η θέση ανάμεσα σε 190 χώρες για την δυνατότητα που έχει να παρέχει ικανοποιητική περίθαλψη στους πολίτες της. Η Γαλλία είναι πρώτη στην λίστα αυτή. Και όταν κάποιος επισκέπτεται τις πρόχειρες κλινικές που στήνουμε σε σχολεία και γυμναστήρια, όπου εκαντοντάδες κόσμου στήνονται στην ουρά και πολλοί ξενυχτάνε και περιμένουν για 14-15 ώρες μέσα στο κρύο για να είναι οι πρώτοι που θα μπουν στις 6 το πρωί στην κλινική μας, τότε σίγουρα θα σκεφτεί ότι αυτή είναι η εικόνα μιας τριτοκοσμικής χώρας, που αφορά την κατάσταση της υγείας 47 εκατομμυρίων από τους κατοίκους της…

4. Πώς θα περιγράφατε τον τυπικό αμερικάνο ασθενή που επισκέπτεται τις κλινικές σας;

Πολλοί νομίζουν ότι οι αμερικάνοι που μας επισκέπτονται, και είναι εκατοντάδες χιλιάδες ως τώρα, είναι είτε άνεργοι είτε άστεγοι. Και ναι μεν αποτελούν σημαντικό ποσοστό των ασθενών, αλλά, βλέπουμε, παράλληλα, και ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που έχουν δουλειά και κάποιους, μάλιστα, που έχουν και ασφάλεια υγείας και που η ασφάλειά τους αυτή είτε τους δίνει ανεπαρκή ιατροφαρμακευτική κάλυψη, είτε οι ίδιοι δεν έχουν χρήματα να πληρώσουν το λεγόμενο πρίμιουμ της ασφάλειάς τους, είτε η ασφάλειά τους δεν καλύπτει περιπτώσεις οδοντιατρικών προβλημάτων και προβλημάτων με την όραση τους.

5) Γιατί λοιπόν 47 εκατομμύρια αμερικάνοι δεν έχουν καμιά ιατροφαρμακευτική ασφάλεια, ενώ, παράλληλα, σχεδόν 50 εκατομμύρια άλλοι, παρόλο που έχουν κάποια ασφάλεια υγείας, αυτή η ασφάλεια δεν τους καλύπτει αν νοσήσουν;

Η ρίζα του προβλήματος είναι, προφανώς, το πολύ υψηλό κόστος της ασφάλειας στην χώρα αυτή για ιατροφαρμακευτικές υπηρεσίες και το γεγονός ότι αν κάποιος έχει μια σοβαρή ασθένεια και στηριχτεί στην ασφάλεια του, αυτό που είναι πιθανό να συμβεί είναι ότι το πρίμιουμ της ασφάλειας του θα εκτοξευθεί στα ύψη,ή, μπορεί ακόμη και να ακυρωθεί. Σκεφτείτε ότι η βιομηχανία των ιδιωτικών εταιρειών ασφάλειας υγείας στην Αμερική κερδίζει ετησίως 500 δισεκατομμύρια δολάρια από τα πρίμιουμ, ένα τριπλάσιο ποσό σε σχέση με αυτό που δίνουν οι Άγγλοι φορολογούμενοι κάθε χρονιά για το εθνικό σύστημα υγείας της χώρας τους! Ένα πολύ ενδιαφέρον ιστορικό γεγονός είναι ότι το 1944 στην διάρκεια του 2^ου Παγκοσμίου Πολέμου 47 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν στην Αγγλία, ανάμεσά τους και εγώ, και το σύστημα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης του πληθυσμού ήταν ένα μεγάλο πρόβλημα τότε. Η διακομματική κυβέρνηση με επικεφαλή της τον Τσώρτσιλ αποφάσισε ενωμένη να αντιμετωπίσει το πρόβλημα ιδρύοντας το NHS, το εθνικό σύστημα υγείας. Υπήρχε πανίσχυρη πολιτική βούληση στο ζήτημα αυτό. Εξηνταπέντε χρόνια μετά, λοιπόν, άλλοι 47 εκατομμύρια άνθρωποι ,στην Αμερική αυτή την φορά, δεν έχουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Πιστεύω ακράδαντα ότι η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη είναι ένα δικαίωμα και όχι ένα προνόμιο των πολιτών μιας μοντέρνας κοινωνίας. Η αμερικάνικη κυβέρνηση πρέπει τουλάχιστον να φροντίσει αυτοί οι 47 εκατομμύρια άνθρωποι να έχουν τη περίθαλψη που χρειάζονται…

6. Ποια είναι τα κύρια εμπόδια εδώ και δεκαετίες ολόκληρες για την δημιουργία ενός δίκαιου και προσιτού εθνικού συστήματος υγείας στην Αμερική;

Το γεγονός ότι οι διάφορες κλίκες και τα γκρουπ που έχουν μεγάλα πολιτικά κιαι οικονομικά συμφέροντα από το ζήτημα αυτό στην Αμερική, δηλαδή, τα δύο μεγάλα κόμματα, οι ασφαλιστικές εταιρείες, η φαρμακευτική βιομηχανία και η βιομηχαν.ία της ιατρικής δεν μπορούν να βρουν μια ισορροπία ανάμεσα στις διάφορες σφαίρες επιρροής και να καταλήξουν σε μια συμφωνία τουλάχιστον για την τύχη της υγείας 47 εκατομμυρίων συνανθρώπων τους. Κάτι τέτοιο δεν θα είναι και τόσο εύκολο, όσο ήταν στην Αγγλία στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, που είχε μια ενωμένη και αποφασισμένη διακομματική κυβέρνηση. Και μην ξεχνάτε επίσης ότι η ιατροφαρμακευτική βιομηχανία στην Αμερική έχει ετήσια κέρδη της τάξεως των 800 δισεκατομμυρίων δολαρίων…Οι ουρές των χιλιάδων ανθρώπων που στήνονται εδώ και χρόνια στις κλινικές μας είναι προιόντα ενός συστήματος που έχει επικρατήσει εδώ και δεκαετίες στην Αμερική και δεν είναι ένα παροδικό σύμπτωμα της οικονομικής κρίσης των τελευταίων δύο χρόνων.

7. Τι θα συμβεί σε έναν από τους 47 εκατομμύρια ανασφάλιστους αμερικάνους αν αντιμετωπίσει ξαφνικά ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας;

Δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις, και ανάλογα με την σοβαρότητα της ασθένειας, ο άνθρωπος αυτός ίσως πεθάνει. Είναι τραγικό αλλά, υπάρχουν πάρα πολλά τέτοια παραδείγματα θανάτων στην Αμερική εδώ και χρόνια. Ταυτόχρονα, στην Αμερική έχουμε και ένα τεράστιο αριθμό ανθρώπων που έχουν χρεωκοπήσει και που έχουν χάσει κάθε περιουσιακό τους στοιχείο για να αντιμετωπίσουν ένα σοβαρό ιατρικό υγείας που είχαν. Η κατάσταση αυτή καταστρέφει πολλές ζωές και πολλές οικογένειες. Το σύστημα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στην χώρα αυτή είναι ένα προνόμιο όσων είναι ευκατάστατοι και όσων είναι καλά ασφαλισμένοι και αν κάποιος δεν ανήκει σε μία από τις δύο αυτές κατηγορίες, τότε αφήνεται στη τύχη του από το κράτος για τις ιατροφαρμακευτικές του ανάγκες.

8. Υπάρχουν προβλήματα που εμποδίζουν το στήσιμο των κινητών κλινικών σας σε διάφορα μέρη της Αμερικής;

Το πιο σημαντικό πρόβλημα που εμποδίζει τις προσπάθειές μας να προσφέρουμε ιατροφαρμακευτική βοήθεια σε όσους την έχουν ανάγκη στην χώρα είναι το γεγονός, που μου είναι ακατανόητο, ότι ένας γιατρός, ή μια νοσοκόμα, ή ένας οδοντίατρος, που έχει άδεια εξάσκησης του επαγγέλματός του σε μια πολιτεία δεν επιτρέπεται να επισκεφθεί μια άλλη πολιτεία της Αμερικής και να προσφέρει εθελοντικά δωρεάν περίθαλψη σε ασθενείς! Εξαίρεση αποτελεί η πολιτεία του Τενεσί, όπου μετά από μεγάλο αγώνα κατάφεραμε το 1995 να αλλάξουμε την σχετική νομοθεσία. Για παράδειγμα, πριν από βδομάδες είχαμε οργανώσει μια πολύ μεγάλη αποστολή στο Λος Άντζελες και τη Καλιφόρνια, όπου υπάρχουν χιλιάδες φτωχοί ασθενείς, αλλά, δεν μπορέσαμε να ανταπεξέλθουμε στην περίσταση γιατί η πολιτεία της Καλιφόρνια δεν μας άφησε να φέρουμε γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό από άλλες πολιτείες.

9. Πόσο υγιής είναι η αμερικάνικη κοινωνία, όταν η πλουσιότερη χώρα στον κόσμο στηρίζεται σε έναν εθελοντικό οργανισμό σαν τον δικό σας για να παρέχει δωρεάν περίθαλψη στους κατοίκους της;

Είναι σίγουρο ότι αντιμετωπίζει ένα σοβαρό πρόβλημα. Το καλό της υπόθεσης στην φάση που είμαστε τώρα είναι ότι υπάρχει ένα κύμα απαίτησης από τον κόσμο και μια προθυμία από την κυβέρνηση του Ομπάμα να λυθεί αυτό το τεράστιο πρόβλημα.

10. Δεν νομίζετε, λοιπόν, ότι η ιδέα της δωρεάν και δημόσιας ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης δεν αποτελεί κομμάτι του αμερικάνικου ονείρου;

Ξέρετε η Αμερική φημίζεται για την εφευρετικότητα της και για ένα πνεύμα πρωτοπορίας και για το γεγονός ότι κάποιος μπορεί να ξεπεράσει την αφάνεια και την φτώχεια και να πετύχει μεγάλα πράγματα στην ζωή του. Αυτό είναι το αμερικάνικο όνειρο. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτό δεν είναι ο κανόνας. Η πλειοψηφία των ανθρώπων στην Αμερική εργάζονται πολύ σκληρά και δύσκολα τα βγάζουν πέρα, όπως και στην Ελλάδα, την Αγγλία και σε τόσες άλλες χώρες, αλλά, εδώ έχουνε αφεθεί στην τύχη τους όσον αφορά την υγεία τους και την εκπαίδευσή τους…

11. Μήπως, όμως, η οικονομική κρίση είναι υπεύθυνη για την δημοτικότητα που έχει αποκτήσει ο οργανισμός σας τελευταία στην Αμερική;

Παλιότερα ήμασταν ένας πολύ άσημος οργανισμός και οι επιχειρήσεις μας επικεντρώνονταν στις φτωχές πολιτείες του αμερικάνικου νότου σαν το Τενεσί και οι μόνοι που μας ήξεραν ήταν οι φτωχοί άνθρωποι που μας επισκέπτονταν, Μετά το 2007 οι Τάιμς της Νεάς Υόρκης είχαν ένα άρθρο για μας στο περιοδικό τους και λίγο αργότερα εκατομμύρια τηλεθεατές παρακολούθησαν ένα αφιέρωμα του τηλεοπτικού προγράμματος ‘CBS 60 Minutes’ που έβαλε το RAM στο κέντρο της προσοχής του κόσμου. Η προσοχή των μίντια έτυχε να συμπίπτει με την αρχή της οικομικής ύφεσης αλλά η κατάσταση με τους ασθενείς μας δεν έχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία 10 με 15 χρόνια. Αυτό που άλλαξε μετά από αυτή την προβολή μας στα μίντια ήταν ο προυπολογισμός μας. Πιο πριν είχαμε στην διάθεσή μας γύρω στα 250.000 δολλάρια ετησίως και φέτος συγκεντρώσαμε 1.9 εκατομμύρια δολλάρια!

12. Πιστεύετε, με βάση την εμπειρία σας από το αμερικάνικο σύστημα, ότι τα σχέδια ιδιωτικοποιήσεων που έχουν βάλει στα σκαριά κάποιες ευρωπαικές χώρες για το εθνικό σύστημα της υγείας τους, είναι μια καταστροφική συνταγή για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των κατοίκων των χωρών αυτών;

Μου είναι δύσκολο να σχολιάσω την κατάσταση στα συστήματα υγείας άλλων χωρών. Αυτό που ξέρω είναι ότι κάθε χώρα στον κόσμο πρέπει να παρέχει ένα δίκτυ ασφαλείας στους κατοίκους της που δεν έχουν φωνή και που δεν διαθέτουν εισόδημα. Δεν μπορούμε να τους εγκαταλείψουμε στην μοίρα τους σε μια μοντέρνα κοινωνία. Ξέρετε ξεκίνησα τον οργανισμό αυτό με το σκεπτικό να πάμε σε μέρη όπως η Ταιτή όπου η οικονομική κατάσταση είναι τόσο τραγική που η κυβέρνηση αδυνατεί να περιθάλψει το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού. Αυτά συνέβαιναν στον Μεσαίωνα και δυστυχώς επικρατούν και στις μέρες σε τόσα μέρη του κόσμου. Είναι απαράδεκτο ότι κάτι τέτοιο επικρατεί και εδώ στην πλουσιότερη χώρα του κόσμου για 47 εκατομμύρια από τους πολίτες της.

13. Αν ο Ομπάμα πετύχει να περάσει τις μεταρρυθμίσεις του στο σύστημα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης της Αμερικής, πιστεύετε ότι έπειτα από αυτό θα υπάρχουν ακόμη άνθρωποι στην χώρα που δεν θα έχουν πρόσβαση σε ένα δωρεάν σύστημα υγείας;

Ακόμη και τώρα υπάρχουν κάποια βασικά δίχτυα ασφαλείας που είναι στην διάθεση ακόμη και των πιο φτωχών αμερικάνων, αλλά, η έλλειψη εκπαίδευσης στα ζητήματα αυτά έχει ως αποτέλεσμα να βλέπουμε να μας επισκέπτεται πολύς κόσμος που δεν γνώριζε ότι θα μπορούσε νε εξυπηρετηθεί σε κάποιο κανονικό νοσοκομεί. Οπότε κάθε νέο πλάνο θα πρέπει να στοχεύει να πληροφορεί και να εκπαιδεύει τον κόσμο σε αυτά τα ζητήματα και να κάνει απλή την διαδικασία της επαφής του κοινού με τις υπηρεσίες του συστήματος υγείας. Πολλές φορές το βάρος της γραφειοκρατίας κατατροπώνει τους στόχους ενός μεταρρυθμιστικού πλάνου και ο Ομπάμα πρέπει να το λάβει αυτό σοβαρά υπ’ όψιν. Όσο χαμηλότερο είναι το επίπεδο της παιδείας των ασθενών τόσο πιο εύκολη και απλή πρέπει να είναι η πρόσβασή τους στο νέο συστήμα ώστε να κατανοούν ποια είναι τα δικαιώματα τους για την ιατροφαρμακευτιθκή τους περίθαλψη. Αλλιώς δεν θα ελαττωθούν οι μεγάλες ουρές των ανθρώπων που στήνονται μπροστά στις κλινικές μας…

14. Πιστεύετε ότι στο κοντινό μέλλον οι υπηρεσίες του οργανισμού σας δεν θα είναι αναγκαίες πλέον στην Αμερική;

Ναι, ελπίζω να συμβεί κάτι τέτοιο ώστε να μεταφέρουμε και πάλι τις υπηρεσίες μας πίσω στα μέρη εκείνα για τα οποία ο οργανισμός αυτός είχε στηθεί παλιότερα. Στις ζούγκλες των χωρών του Τρίτου Κόσμου δηλαδή, στις χεξαθλιωμένες χώρες της Αφρικής κτλ. Εκεί θα έπρεπε να βρισκόμασταν τώρα και όχι στην Αμερική. Το 1944 η αγγλική κυβέρνηση και ο λαός της ήταν ενωμένοι και πετύχαν την δημιουργία του NHS. Εξηνταπέντε χρόνια μετά, η αμερικάνικη κυβέρνηση είναι μπλεγμένη στους πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν και πρέπει να παλέψει ταυτόχρονα με την οικονομική ύφεση και με τα τεράστια ιδιωτικά συμφέροντα των εταιρειών της χώρας που χρηματοδοτούν και τα δύο μεγάλα κόμματα. Δεν θα είναι κάτι εύκολο λοιπόν μια μεγάλη μεταρρύθμιση στο σύστημα της υγείας της χώρας…

15. Μπορείτε να μας δώσετε κάποια νούμερα μιας τυπικής σας αποστολής σε κάποιο σημείο της Αμερικής μέσα σε ένα σαββατοκύριακο;

Ναι σε μια τυπική αποστολή μας στο Τενεσί θα έχουμε γύρω στους 1000 ασθενείς που είναι σε μια λίστα αναμονής, 600 εθελοντές, κάποιοι από τους οποίους ταξιδευούν με δικά τους έξοδα από 15-20 άλλες πολιτείες και ξοδεύουμε γύρω στα 4.000 δολλάρια σε προμήθειες και καύσιμα. Στο τέλος της αποστολής μας θα έχουμε δώσει 400-500 ζευγάρια γυαλιά, θα έχουμε αφαιρέσει 900 με 1000 δόντια και η αξία της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης που παρέχουμε κυμαίνεται μεταξύ 180 και 200.000 δολαρίων…

ΜΕ ΤΟΝ ΚΟΡΥΦΑΙΟ ΒΡΕΤΑΝΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ

ROBERT FISK

«Τι θα έρθει μετά τον τελευταίο πόλεμο στη Γάζα; Περισσότερος πόλεμος!»

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ | ΣΠΥΡΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ,

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, Περιοδικό Ε, 01.02.2009

Ζωντανός θρύλος της παγκόσμιας δημοσιογραφίας στη Μέση Ανατολή για πάνω από μια 30ετία, ο 62χρονος ανταποκριτής της βρετανικής εφημερίδας «The Independent» Ρόμπερτ Φισκ, που από το ’76 ζει μόνιμα στη Βηρυτό, έχει γίνει μάρτυρας αλλεπάλληλων αιματοβαμμένων δυτικών γεωπολιτικών λαθών στην ευρύτερη περιοχή, από την Ιερουσαλήμ και τον Λίβανο ώς το Ιράν και τα βουνά του Αφγανιστάν. «Οταν ήμουν μικρός, ο πατέρας μου συνήθιζε να με πηγαίνει κάθε χρόνο στα πεδία των μαχών του Α’ Παγκόσμιου Πόλεμου, τη σύγκρουση που ο Η.G.Wells αποκάλεσε “τον πόλεμο που θα σταματήσει όλους τους πόλεμους”». Αυτές είναι οι πρώτες γραμμές του κλασικού πλέον βιβλίου του από το 2005 για τη σύγχρονη ιστορία της Μέσης Ανατολής: «The Great War For Civilisation: The Conquest Of The Middle East».

Οπως ο ίδιος επισημαίνει: «Εχω περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου μέσα σε πολέμους». Βραβευμένος με αναρίθμητα δημοσιογραφικά βραβεία (έχει κερδίσει επτά φορές το βραβείο του βρετανικού Τύπου για τον Διεθνή Δημοσιογράφο της Χρονιάς), ο Φισκ έχει, επίσης, αμέτρητα κατορθώματα στο βιογραφικό του: στο Αφγανιστάν, μεταξύ 1994-97, πήρε τρεις φορές συνέντευξη από τον Οσάμα Μπιν Λάντεν. Στον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία μάζευε με τα χέρια του κομμάτια από τους εμπλουτισμένους με ουράνιο πυραύλους του ΝΑΤΟ. Το 2000 προέβλεψε με ακρίβεια το ξέσπασμα της δεύτερης Ιντιφάντα στο Ισραήλ. Τον Δεκέμβριο του 2001 παραλίγο να λιντσαριστεί από αφγανούς πρόσφυγες στο Πακιστάν και έπειτα συγχώρησε τους επιτιθέμενους σε πρωτοσέλιδο της «Independent», ενώ από πολύ νωρίς είχε μιλήσει για τους μακροχρόνιους και πολύπλοκους πολέμους που θα έχουν να αντιμετωπίσουν η Αμερική και η Αγγλία στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, όταν πολιτικοί των χωρών αυτών μιλούσαν για πρώιμες «επιτυχίες». Επίσης, έχει ερευνήσει σε βάθος τη γενοκτονία των Αρμενίων από τους Τούρκους, που την ονόμασε, μάλιστα, «το πρώτο ολοκαύτωμα». Μας μίλησε για τον πρόσφατο πόλεμο στη Γάζα με ευθύτητα και αμεσότητα και με πυξίδα του την Ιστορία. Κάτι που χαρακτηρίζει όχι μόνο τη μοναδική του προσωπικότητα, αλλά και το ανεκτίμητο δημοσιογραφικό του έργο εδώ και χρόνια, εντός και εκτός πολεμικών συγκρούσεων.

Ποια ήταν η κύρια αιτία της επίθεσης του Ισραήλ στη Γάζα;

«Η συντριβή της Χαμάς πριν από την ορκωμοσία του Μπαράκ Ομπάμα. Δεν κατάφερε να πετύχει κάτι τέτοιο, γιατί, ως συνήθως, ξεκίνησε με στρατιωτικές και πολιτικές φιλοδοξίες που ήταν μη πραγματοποιήσιμες. Είναι ξεκάθαρο ότι η Χαμάς δεν νίκησε σ’ αυτόν τον πόλεμο. Και δεν είμαι σίγουρος, από την άλλη, ότι το Ισραήλ ήταν ο νικητής, επίσης. Την Κυριακή 18 Γενάρη, στην αρχή της εκεχειρίας, ρουκέτες συνέχιζαν να εκτοξεύονται από τη Γάζα, ενώ η Χαμάς δήλωνε ότι η πάλη συνεχίζεται. Αλλά, νομίζω, ήταν μια προσπάθεια από το Ισραήλ να πετύχει μια εκεχειρία τότε, ώστε όλη η σφαγή στη Γάζα να “κλείσει” με αποτελεσματικότητα πριν ο Ομπάμα φτάσει με ένα μεγάλο χαμόγελο στο πρόσωπό του στην Ουάσινγκτον».

Θα μπορέσει ο Ομπάμα να κάνει πράξη τη φιλοσοφία της αλλαγής, την οποία ασπάστηκε για την εκλογή του, και στο θέμα του παλαιστινιακού προβλήματος και του ρόλου των ΗΠΑ σ’ αυτό;

«Εχω την αίσθηση ότι ο Ομπάμα δεν θα μπορέσει να αντιμετωπίσει αυτήν την κρίση. Νομίζω ότι η εξωτερική πολιτική της Αμερικής προς το Ισραήλ είναι δεμένη σαν μπετόν με ανθρώπους όπως η κ. Κλίντον και με τους ίδιους ειρηνοποιούς της εποχής του Κλίντον να είναι και πάλι οι διαπραγματευτές στη Μέση Ανατολή. Οπότε, έχουμε πολύ λίγες ενδείξεις ότι θα υπάρξει μια λύση στη διαφωνία. Προφανώς, η ερώτηση εδώ είναι: “Εχει ο Ομπάμα ελεύθερη φωνή; Θα στηριχτεί στη Χίλαρι Κλίντον ή αυτή θα πάρει οδηγίες από τον Ομπάμα;” Ανέκαθεν η γνώμη μου ήταν πως ο Ομπάμα, που είναι ένας πολύ ευφυής άντρας, έχει καταλάβει πάνω-κάτω τι συμβαίνει στη Μέση Ανατολή. Αλλά δεν πιστεύω πως έχει τη δύναμη να κάνει κάτι γι’ αυτό. Και το λυπηρό είναι ότι πολλοί άνθρωποι στη συγκεκριμένη περιοχή πιστεύουν πως διαθέτει αυτήν την ισχύ».

Είχε σχεδιαστεί καιρό πριν η επίθεση του Ισραήλ και ήταν μέρος του ισραηλινού σχεδίου το εμπάργκο σε τρόφιμα, φάρμακα και καύσιμα προς τη Γάζα, που ξεκίνησε μήνες πριν από τον πόλεμο αυτόν;

«Κοίτα, η Δύση έσμιξε με το Ισραήλ στην πολιορκία της Γάζας για δύο λόγους. Πρώτον, διότι οι Παλαιστίνιοι ψήφισαν σε ελεύθερες εκλογές τη Χαμάς. Και, δεύτερον, διότι η Χαμάς έκανε ένα πραξικόπημα στη Γάζα στο οποίο σκοτώθηκαν 151 Παλαιστίνιοι, γεγονός που τώρα πολλοί ξεχνούν όταν μετρούν τους νεκρούς Παλαιστινίους από την ισραηλινή επίθεση στη Γάζα. Ξέρεις, η Χαμάς δεν είναι άμοιρη ευθυνών. Οπως φάνηκε, νόμιζε ότι ήταν η Χεζμπολάχ, ότι η Γάζα ήταν ο νότιος Λίβανος, ότι η Ιερουσαλήμ ήταν η Βηρυτός, και φυσικά τίποτα από αυτά δεν ίσχυε. Ενα από τα πράγματα που μου κάνει εντύπωση είναι το πώς η Χαμάς περικυκλώθηκε από ένα σύμπλεγμα πληροφοριοδοτών και δοσίλογων. Οι Ισραηλινοί δεν θα είχαν τη δυνατότητα να σκοτώσουν τόσα πολλά μέλη της Χαμάς χωρίς τη βοήθεια Παλαιστινίων που τους έδιναν πληροφορίες, είτε μέσω της Παλαιστινιακής Αρχής είτε απευθείας στις ισραηλινές αρχές. Ηταν μια ανοησία για τη Χαμάς να πιστεύει ότι ήταν σαν τη Χεζμπολάχ».

Είναι αλήθεια ότι η Χαμάς ιδρύθηκε το 1987 με τη βοήθεια του Ισραήλ, ως αντιστάθμισμα στην PLO του Αραφάτ;

«Είναι απολύτως αληθές. Τότε στη Γάζα ο επικεφαλής του ισραηλινού στρατού, της νότιας διοίκησης, διαπραγματευόταν απευθείας με τη Χαμάς, η οποία κατείχε τζαμιά εκεί. Αυτό συνέβαινε όταν ο Αραφάτ -ο οποίος τότε ήταν, υποτίθεται, η κεφαλή της παγκόσμιας τρομοκρατίας- διέμενε στη Βηρυτό. Ακόμη και μετά τη συμφωνία του Οσλο, η ισραηλινή εφημερίδα “Jerusalem Post” ανέφερε περαιτέρω διαπραγματεύσεις μεταξύ του ισραηλινού στρατού και της Χαμάς στην ανα- τολική Ιερουσαλήμ. Οταν, λοιπόν, το Ισραήλ έπαιξε τόσο μεγάλο ρόλο στο να προωθήσει την επιρροή της Χαμάς τότε που αυτό ήταν προς το συμφέρον του, το να το ακούς τώρα να περιγράφει τη Χαμάς ως τρομοκράτες και καθάρματα που θέλουν να το καταστρέψουν, αποτελεί μεγάλη υποκρισία. Να ξεκαθαρίσω εδώ, όμως, ότι δεν παίρνω το μέρος της Χαμάς».

Εάν ήσασταν Παλαιστίνιος στη Γάζα θα υποστηρίζατε τη Χαμάς;

«Πρέπει να ρωτήσεις έναν Παλαιστίνιο στη Γάζα γι’ αυτό. Δεν είμαι Παλαιστίνιος και δεν μπορώ να μιλήσω εκ μέρους των Παλαιστινίων».

Ποιος έσπασε πρώτος τους όρους της 6μηνης εκεχειρίας που άρχισε τον Ιούνιο μεταξύ Ισραήλ και Γάζας, γεγονός που οδήγησε σ’ αυτόν τον πόλεμο;

«Οι ρουκέτες της Χαμάς εκτοξεύονταν διότι η Γάζα ήταν υπό πολιορκία και ζητούσαν το άνοιγμα των συνόρων τους για καύσιμα και είδη διατροφής. Η πραγματική κατάπαυση του πυρός έσπασε στις 4 Νοεμβρίου του 2008 και, μετά, στις 17 του ίδιου μήνα από τον ισραηλινό στρατό. Στην πρώτη περίπτωση σκότωσαν έξι Παλαιστινίους και στη δεύτερη τέσσερεις. Το ποιος, όμως, έσπασε ή διατήρησε τους όρους της εκεχειρίας δεν είναι πλέον το ζητούμενο. Το θέμα είναι τώρα πού πάμε… Και ακούμε τους ίδιους δυτικούς ηγέτες, τους ίδιους ισραηλινούς ηγέτες και τους ίδιους παλαιστίνιους ηγέτες να λένε τα ίδια πράγματα που λένε τα τελευταία εξήντα χρόνια. Δεν βλέπω κανέναν οπτιμισμό στη διάσκεψη του Σαρμ Ελ Σέιχ ή στη διάσκεψη της Ντόχα ή, βέβαια, στη διάσκεψη στο Κουβέιτ».

Οπότε, δεν νομίζετε ότι ο ρόλος της Αιγύπτου, των υπόλοιπων αραβικών χωρών και της Ευρωπαϊκής Ενωσης μπορεί να ρίξει λίγο φως στο αδιέξοδο των Παλαιστινίων στη Γάζα αυτήν τη στιγμή;

«Είχαμε τους ευρωπαίους ηγέτες να πηγαίνουν στο Σαρμ Ελ Σέιχ όχι για να αποδώσουν δικαιοσύνη στη Μέση Ανατολή, αλλά για να κλείσουν τούνελ – και δεν επικεντρώθηκαν στο θέμα της πολιορκίας της Γάζας, στην πολιορκία των Παλαιστινίων, που δεν έχουν φαγητό και καύσιμα. Ετσι, για άλλη μια φορά, τα πραγματικά ζητήματα μεταμφιέζονται και κρύβονται από μια διάσκεψη. Και ήταν μία διάσκεψη που σκόπευε να επαναπροσφέρει στον Μαχμούντ Αμπάς (τον ηγέτη της Παλαιστινιακής Αρχής) δύναμη και επιρροή, που νομίζω ότι δεν έχει πλέον. Αυτό που μου κάνει εντύπωση, επίσης, είναι ότι η διάσκεψη των ευρωπαίων ηγετών στο Σαρμ Ελ Σέιχ άρχισε κατά την 90ή επέτειο της ειρηνευτικής διάσκεψης των Παρισίων (18 Ιανουαρίου του 1919), η οποία δημιούργησε τη σύγχρονη Μέση Ανατολή, που είναι το χάλι που βλέπουμε σήμερα. Παρεμπιπτόντως, είναι επίσης ενδιαφέρον ότι οι χώρες που αντιπροσωπεύονται στη διάσκεψη του Σαρμ Ελ Σέιχ (η Αγγλία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Τσεχία κ.ά.) ήταν όλες παρούσες και το 1919 στο Παρίσι, μαζί με τους σιωνιστές και τους Αραβες. Και, φυσικά, το κυρίως θέμα στην αρχή της διάσκεψης του 1919 ήταν τα σύνορα της Παλαιστίνης! Και μπορείς να το δεις στα κείμενα της ειρηνευτικής διάσκεψης στο Παρίσι το 1919, στην οποία προέδρευε, φυσικά, ο τότε πρόεδρος της Αμερικής Γούντροου Γουίλσον».

Διδάχθηκαν, λοιπόν, κάτι οι δυτικές δυνάμεις από τα ιστορικά λάθη τους στη Μέση Ανατολή και την Παλαιστίνη – στα οποία λάθη (μεταξύ άλλων) ανήκει και η χάραξη των συνόρων των κρατών της Μέσης Ανατολής μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο με βάση τα δυτικά γεωπολιτικά συμφέροντα;

«Οχι. Νομίζω, όμως, ότι οι άνθρωποι στη Δύση διδάχθηκαν. Οι απλοί πολίτες στην Αγγλία και τη Γαλλία, στην Ελλάδα, την Ιταλία και τη Γερμανία γνωρίζουν πολύ καλά τι συμβαίνει. Αλλά δεν νομίζω ότι οι ηγέτες τους τους αντιπροσωπεύουν».

Τι είδους δημοκρατία θέλουν η Αμερική και η Ευρώπη στις παλαιστινιακές περιοχές, όταν δυσφημούν και αγνοούν μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση σαν αυτήν της Χαμάς, η οποία έλαβε το 75% των παλαιστινιακών ψήφων;

«Οι δυτικές δυνάμεις δεν θέλουν δημοκρατία στην Παλαιστίνη. Θέλουν έναν φιλικό δικτάτορα σαν τον Μαχμούντ Αμπάς, που θα πράττει ό,τι τους συμφέρει στην περιοχή. Φοβάμαι πως εκεί φαίνεται να καταλήγουν όλα».

Πώς σχολιάζετε τις δηλώσεις του ισραηλινού πρωθυπουργού Εχούντ Ολμερτ στις 18 Ιανουαρίου, στις οποίες ανέφερε ότι «Η εκστρατεία μας απέδειξε τη δύναμη του Ισραήλ και δυνάμωσε την αποτροπή επιθετικών ενεργειών εναντίον του»; Στο παρελθόν είχατε αναφέρει ότι ο πόλεμος στον νότιο Λίβανο το 2006 αποκάλυψε τις αδυναμίες του ισραηλινού στρατού.

«Είναι ξεκάθαρο ότι δεν επετεύχθη κάτι τέτοιο. Διότι ο ισραηλινός στρατός δεν κατέλαβε όλη τη Γάζα, δεν σταμάτησε τις ρουκέτες και δεν κατέστρεψε τη Χαμάς. Ισως να υπάρχουν πολλοί που εύχονται να είχαν καταστρέψει τη Χαμάς, αλλά και όταν δεν μπόρεσαν να διαλύσουν τη Χεζμπολάχ δεν με εξέπληξε, γιατί η Χεζμπολάχ είναι μια πολύ ισχυρή δύναμη. Το γεγονός ότι δεν μπόρεσαν να πετύχουν μια νίκη απέναντι στη Χαμάς, η οποία είναι μια πολύ πιο αδύναμη δύναμη, δείχνει πολλά για τον ισραηλινό στρατό. Η θεωρία μου συνεχίζει να είναι ίδια με πριν, ότι ο ισραηλινός στρατός είναι ένας στρατός τρίτης κατηγορίας που πολεμά έναν στρατό πέμπτης κατηγορίας».

Ακολούθησαν οι Ισραηλινοί τη φράση του Ουίνστον Τσόρτσιλ, ότι «Σε μια περίοδο πολέμου η αλήθεια είναι τόσο πολύτιμη, που θα πρέπει να συνοδεύεται από έναν σωματοφύλακα από ψέματα», όταν υποστήριζαν κατά τη διάρκεια του πολέμου στα διεθνή μέσα ενημέρωσης πως «Το Ισραήλ κάνει κάθε δυνατή προσπάθεια να αποφύγει απώλειες αμάχων»;

Το Ισραήλ δεν αποφεύγει απώλειες αμάχων, αυτό είναι μύθος. Το 1982 είχαμε τη σφαγή της Σάμπρα και της Σατίλα, η οποία έγινε από τους Φαλαγγίτες, τους λιβανέζους σύμμαχους του Ισραήλ, τότε που ο ισραηλινός στρατός κοιτούσε και δεν επενέβη. Το 1996 είχαμε το μακελειό στην Κανά, όπου 106 λιβανέζοι άμαχοι σκοτώθηκαν από το ισραηλινό πυροβολικό. Εχουμε συνέχεια μια σειρά από τρομερές πράξεις, τις οποίες θεωρώ εγκλήματα πολέμου – του Ισραήλ εναντίον των Αράβων. Κάτι που δεν λαμβάνεται ποτέ υπόψη. Οταν η Χαμάς και η Χεζμπολάχ εκτοξεύουν ρουκέτες στο Ισραήλ διαπράττουν κι αυτές εγκλήματα πολέμου, αλλά το Ισραήλ επίσης είναι υπεύθυνο για εγκλήματα πολέμου. Και το πρόβλημα είναι ότι τα δυτικά κράτη, καθοδηγούμενα από τις ΗΠΑ, παίρνουν το μέρος του Ισραήλ εναντίον των Παλαιστινίων – κάτι το οποίο δεν μπορεί να οδηγήσει στην ειρήνη στη Μέση Ανατολή».

Οι επερχόμενες εκλογές στο Ισραήλ τον Φεβρουάριο παίζουν ρόλο για την επίθεση στη Γάζα;

«Πιστεύω ότι έπαιξαν τον ίδιο ρόλο που έπαιξαν και το 1996, όταν ο Σιμόν Πέρες, εν ενεργεία τότε πρωθυπουργός, θέλησε να δείξει ότι προερχόταν από μια γενιά πολεμιστών με το να ξεκινήσει έναν πόλεμο εναντίον της Χεζμπολάχ (σ.σ.: έναν μήνα μετά, στις εκλογές του Μαΐου, έχασε τις εκλογές από τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου). Και τέλειωσε μέσα στο χάος και το έγκλημα πολέμου της Κανά. Και είχαμε το ίδιο πράγμα στη Γάζα, μια προσπάθεια να διαλυθεί η Χαμάς από τους επιγόνους του Σιμόν Πέρες, όσον αφορά το Εργατικό κόμμα και τώρα το κόμμα Καντίμα, που προσπάθησε κι αυτό να καταστρέψει τη Χαμάς και απέτυχε. Η επίθεση στη Γάζα συνδεόταν χρονικά και με τους όρους μιας τελευταίας προθεσμίας – με τις αμερικανικές και με τις ισραηλινές εκλογές. Οι Ισραηλινοί δεν ήθελαν να συνεχίσουν τη μάχη και το αιματοκύλισμα στη Γάζα την ώρα που ο Ομπάμα θα μιλούσε και θα χαμογελούσε στην Ουάσινγκτον».

Το 2000 είχατε προβλέψει από τις σελίδες της εφημερίδας «Independent» τη δεύτερη παλαιστινιακή Ιντιφάντα, μια μέρα μετά την επίσκεψη του Σαρόν, στις 28.9, στο al-Haram ash-Sharif. Να περιμένουμε μια τρίτη παλαιστινιακή Ιντιφάντα μετά τον πόλεμο στη Γάζα;

«Κοίτα, πολλοί γράφουν σε κύρια άρθρα στις εφημερίδες της Δύσης και υποστηρίζουν ότι το πρόβλημα στη Γάζα είναι ότι οι Ισραηλινοί θα κάνουν τώρα ριζοσπαστικούς τους Παλαιστινίους. Οι Παλαιστίνιοι, όμως, έχουν γίνει ριζοσπαστικοί εδώ και πολλά χρόνια. Δεν χρειάζονταν τη Γάζα για να συνειδητοποιήσουν ποιοι είναι οι ανταγωνιστές που έχουν να αντιμετωπίσουν. Οι Ισραηλινοί, δηλαδή. Αυτή είναι μια αποτυχία της Χαμάς, μια αποτυχία του Ισραήλ, μια αποτυχία των δυτικών ηγεσιών και, φυσικά, κρίνοντας και τη διάσκεψη στο Κουβέιτ, μια αποτυχία των αραβικών χωρών, επίσης».

Πιστεύετε ότι στη Γάζα οι Ισραηλινοί (και πιθανόν και οι Αμερικανοί) πειραματίστηκαν και χρησιμοποίησαν νέα ή απαγορευμένα όπλα, σαν τη βόμβα Dime και τις βόμβες λευκού φωσφόρου;

Δεν ξέρω, δεν βρισκόμουν εκεί. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι πολλοί πόλεμοι διεξάγονται ώστε να επιτρέψουν στους κατασκευαστές όπλων να δοκιμάσουν τα νέα τους όπλα. Αυτό ισχύει για τους Ιρανούς στον Λίβανο (σ.σ.: όταν Ιούλιο-Αύγουστο του 2006 έδωσαν αντιαρματικούς πυραύλους στη Χεζμπολάχ στον πόλεμο με το Ισραήλ) και για τους Ισραηλινούς στον Λίβανο. Οι Ιρανοί ήθελαν να δοκιμάσουν τους πυραύλους που έδωσαν στη Χεζμπολάχ, οι Αμερικανοί ήθελαν να δοκιμάσουν πώς αποδίδουν οι βόμβες τους όταν τις χρησιμοποιούσε το Ισραήλ. Το Ισραήλ εκπροσωπεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ και η Χεζμπολάχ τα συμφέροντα του Ιράν.

Πώς μπορεί να επιτευχθεί μια μακροπρόθεσμη ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων μετά τον πόλεμο στη Γάζα και τη νέα εύθραυστη εκεχειρία, όταν έχουμε κατά νου και τα λόγια του «αρχιτέκτονα» του σύγχρονου ισραηλινού κράτους Νταβίντ Μπεν Γκουριόν, ότι «Εάν ήμουν ένας άραβας ηγέτης δεν θα υπέγραφα ποτέ μια συμφωνία με το Ισραήλ…»;

Μπορείς να ανατρέξεις πίσω στην παλαιστινιακή και στην ισραηλινή ιστορία και να βρεις μια δήλωση ή μια αναφορά που να ταιριάζει με το επιχείρημά σου. Δεν νομίζω ότι αυτό είναι το ζητούμενο. Η Ιστορία έχει δείξει ότι η Δύση δεν ενδιαφέρεται να δώσει δικαιοσύνη στους Αραβες.

Πώς και το Ιράν και η Χεζμπολάχ έμειναν σχετικά ήρεμες στη διάρκεια του πολέμου στη Γάζα;

Γιατί έχουν δηλώσει επανειλημμένα ότι “Είναι δουλειά των Παλαιστινίων να απελευθερώσουν ό,τι οι Παλαιστίνιοι θέλουν να ελευθερώσουν. Δεν είναι δουλειά της Χεζμπολάχ”.

Μπορεί να πετύχει κάτι ο Ταγίπ Ερντογάν με τον διαμεσολαβητικό του ρόλο μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων;

«Δεν γνωρίζω την απάντηση σ’ αυτό. Εάν ήξερα θα σου έλεγα. Μισώ τους δημοσιογράφους που μιλάνε για πράγματα για τα οποία δεν γνωρίζουν τις απαντήσεις».

Πώς αισθάνεστε για όλα αυτά τα πολιτικά, στρατιωτικά, αιματοβαμμένα και καθημερινά πράγματα στα οποία έχετε γίνει μάρτυρας με το να ζείτε και να εργάζεστε πάνω από τριάντα χρόνια στη Βηρυτό και τη Μέση Ανατολή;

Ξέρεις, ξυπνάω κάθε πρωί και αναρωτιέμαι από πού θα έρθει η επόμενη έκρηξη σήμερα. Η μόνη δουλειά που μπορεί να κάνει ένας δημοσιογράφος εδώ, η μόνη δουλειά που αξίζει, είναι να πει: “Κοίτα, αυτό συμβαίνει, πες το στους αναγνώστες – και ποτέ μην πεις ότι δεν γνώριζες”. Αυτό μπορούμε να κάνουμε μονάχα. Εγώ δεν είμαι ακτιβιστής. Είμαι δημοσιογράφος. Οι αναγνώστες και οι τηλεθεατές είναι εκείνοι που θα διαμορφώσουν τη δική τους άποψη, θα κάνουν τις δικές τους επιλογές… Το λυπηρό είναι ότι οι ηγέτες τους στη Δύση -όπως και οι άραβες ηγέτες, οι περισσότεροι από τους οποίους πληρώνονται από τη Δύση- απλώς δεν εκπροσωπούν τους ανθρώπους τους. Και αυτή είναι αποτυχία της δημοκρατίας σε παγκόσμια κλίμακα.

Ποια θα είναι τα επακόλουθα του πολέμου στη Γάζα, λοιπόν;

Περισσότερος πόλεμος, φοβάμαι.

ΤΟ ΔΩΡΕΑΝ ΙΝΤΕΡΝΕΤΙΚΟ ΜΕΛΛΟΝ – Συνέντευξη με τον Κρίς Άντερσον, αρχισυντάκτη του περιοδικού ‘WIRED’

Συνέντευξη: Σπύρος Χατζηγιάννης, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Περιοδικό Ε, Φεβρουάριος 2010

Το τζάμπα χορεύει στους ρυθμούς της σάμπα στους ψηφιακούς και δαιδαλώδεις διαδρόμους του ίντερνετ. Στην εποχή της επέλασης του Google και του τσουνάμι από δωρεάν πληροφορίες που μας προσφέρονται ολόφρεσκες, ή, ξαναζεσταμένες στο πιάτο της οθόνης του κομπιούτερ μας ένας νέος κόσμος ανατέλλει όπου το δωρεάν αμφισβητεί την αξία του ίδιου του χρήματος και τις μεθόδους που εφάρμοζαν τα μονοπώλια των βιομηχανιών του 20^ου αιώνα για να εξασφαλίσουν την αθρόα εισροή του στα ταμεία τους. Νέες αξίες, όπως αυτές, της προσοχής και της φήμης, αποκτούν μέγιστη σημασία σε έναν ψηφιακό κόσμο όπου τα πάντα είναι δυνατά και όπου το μηδενικό κόστος της παραγωγής και της διανομής των ψηφιακών προιόντων και υπηρεσιών έκανε πιο έντονο από ποτέ τον παλμό και την δύναμη της ψηφιακής επανάστασης της πληροφορίας. Μιλήσαμε με τον Κρις Άντερσον, τον αρχισυντάκτη του διάσημου αμερικάνικου περιοδικού-ναού για τις νέες τεχνολογικές εξελίξεις ‘Wired’, για την κουλτούρα του δωρεάν στο ίντερνετ με αφορμή το τελευταίο του βιβλίο ‘Free: The Future of A Radical Price’ ( Δωρεάν: Το Μέλλον Μιας Ριζοσπαστικής Τιμής’ ). Στην κουβέντα μας ο Άντερσον μας εισήγαγε στον κόσμο του ‘freemium’, της οικονομίας της ‘φήμης’ και της οικονομίας της ‘προσοχής’ για να επιστήσει την προσοχή μας και αυτή των παραδοσιακών βιομηχανιών του τύπου και της μουσικής στις κοσμογονικές ψηφιακές αλλάγές που εισάγει το ίντερνετ στην ζωή μας. Αλλάγες μέσω των οποίων ακόμη και η τιμή, τιμή δεν έχει, ή, ακόμη και αν έχει ακόμη πασχίζουμε να την κατανοήσουμε και να την εκμεταλλευθούμε κατάλληλα…

Wired Magazine Business Conference Disruptive By Design

1) Πώς το κόστος παραγωγής των προιόντων και των υπηρεσιών στο ίντερνετ, βοήθησε τα τελευταία χρόνια στο κτίσιμο της κουλτούρας του δωρεάν στο ίντερνετ, ενός ψηφιακού φαινομένου που αποτελεί τον κινητήριο άξονα του τελευταίου σας βιβλίου;

Το ίντερνετ έδωσε την δυνατότητα σε πολλές επιχειρήσεις και επιχειρηματικά μοντέλα να αποκτήσουν μια ψηφιακή μορφή. Και ένα από τα οικονομικά οφέλη του ψηφιακού αυτού κόσμου είναι ότι οι δαπάνες για την κατασκευή και την διανομή ενός προιόντος, ή, μιας υπηρεσίας στο ίντερνετ είναι μηδενικές, ή, σχεδόν μηδενικές. Αυτό προκάλεσε μια έκρηξη από ποικιλία μέσα στην αγορά του ίντερνετ όπου το μηδενικό κόστος διανομής, ας πούμε, έδωσε την δυνατότητα σε κάθε είδους προιόν να προσφέρεται στον κυβερνοχώρο, γιατί εκεί δεν υπήρχε πλέον ο περιορισμός να προσφέρεις μόνο τα πιο δημοφιλή προιόντα στο ράφι ενός κοινού καταστήματος. Αυτό σημαίνει ότι τώρα στο ίντερνετ μπορείς να πειραματιστείς με μια πλειάδα προιόντων που τα δίνεις δωρεάν για να πουλήσεις κάτι άλλο. Αυτό μπορεί να υποστηρίζεται από τους διαφημιστές, ας πούμε, ωστέ μέσα από ένα δωρεάν προιόν που προσφέρει ένα σάιτ να πουλάει την προσοχή του κοινού σε έναν διαφημιστή! Ή να λειτουργεί μέσω της αντιστροφής του παραδοσιακού μοντέλου πώλησης μέσω του δωρεάν δείγματος: Στην αγορά του ίντερνετ στις μέρες μας αντί να δίνεις τζάμπα το 1% των προιόντων σου για να πουλήσεις το υπόλοιπο 99%, όπως συνέβαινε στο παρελθόν στις αγορές και τα μαγαζιά εκτός του ψηφιακού κόσμου, τώρα προσφέρεις τζάμπα το 99% των δωρεάν δειγμάτων σου για να πουλήσεις το 1%! Αυτό είναι και το λεγόμενο ‘freemium’ επιχειρηματικό μοντέλο, που αντικαθιστά στην εποχή μας στο ίντερνετ την ιδέα του πρίμιουμ. Η δωρεάν παραγωγή και διανομή μπορεί να δημιουργήσει, λοιπόν, μια πολιτιστική επανάσταση που αυξάνει με ριζοσπαστικό τρόπο τις επιλογές που έχουμε στην διάθεσή μας στο ίντερνετ και την ποικιλία μέσα στην κουλτούρα μας.

2) Γιατί, όμως, η ιδεά του ‘δωρεάν’ και όχι του ‘πολύ φθηνού’ προιόντος είναι τόσο σημαντική για τα επιχειρηματικά μοντέλα των εταιρειών του ίντερνετ; Τονίζετε στο βιβλίο σας ότι ‘συχνά στο ίντερνετ οι εταιρείες προσπαθούν να παρουσιάσουν κάποια προιόντα λες και είναι δωρεάν, ακόμη και όταν έχουν μια άλφα τιμή.’.

Με βάση τους όρους της αγοράς οποιαδήποτε τιμή είναι ένα εμπόδιο για τη είσοδο ενός καταναλώτή σε αυτή. Ενώ από την πλευρά του καταναλωτή η διαφορά, ψυχολογικά μιλώντας, μεταξύ του τζάμπα προιόντος και αυτού που κοστίζει ελάχιστα, μια πένα, ας πούμε, είναι τεράστια. Ακόμη και η ελάχιστη αυτή τιμή σε κάνει να σκέφτεσαι τα πιθανά εμπόδια: ‘Αξίζει να το αγοράσω;’, ‘Έχω τα λεφτά;’, ‘Πώς θα το πληρώσω;’ κτλ. Αν, λοιπόν, μηδενίσεις την τιμή ενός αγαθού, αυτή δεν μόνο η πιο φθηνή τιμή αλλά και η πιο εύκολη τιμή για τον καταναλωτή που θα την λαβει υπ’ όψην γνωρίζοντας ότι δεν κρύβεται κάποιο ρίσκο σε αυτή! Λόγω αυτού του τεράστιου κενού μεταξύ του ‘σχεδόν μηδέν’ και ‘μηδέν’ στην ψυχολογία του χρήστη του ίντερνετ απέτυχε και το σύστημα των ‘μικροπληρωμών’ για άρθρα στο διαδίκτυο, ας πούμε.

3) Ποιες είναι οι δύο κύριες τάσεις που εφοδιάζουν την εξάπλωση των επιχειρηματικών μοντέλων του ‘δωρεάν’ στην παγκόσμια οικονομία και πώς λειτουργούν;

Η πρώτη τάση είναι η επέκταση του μοντέλου της ‘υβριδικής επιδότησης’ (cross-subsidy) σε όλο και περισσότερες βιομηχανίες. Η τεχνολογία προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία και ελευθερία στις εταιρείες να δίνουν δωρεάν, ή, πάρα πολύ φθηνά μια σειρά προιόντων, ή, υπηρεσιών σε μια ομάδα καταναλωτών, πουλώντας, ταυτόχρονα κάτι άλλο σε μια άλλη ομάδα. Η αεροπορική εταιρεία Ryanair αναστάτωσε την βιομηχανία της αεροπλοίας, με το να αυτοπροσδιοριστεί περισσότερο ως ένα ταξιδιωτικό γραφείο, παρά ως ένα πωλητής αεροπορικών θέσεων. Η δεύτερη τάση σχετίζεται με το γεγονός ότι οτιδήποτε αγγίζει τα ψηφιακά δίκτυα πολύ γρήγορα αισθάνεται το αποτέλεσμα των μειωμένων δαπανών. Η αποπληθωριστική δύναμη της τεχνολογίας δεν είναι κάτι καινούργιο. Αυτό που είναι νέο σήμερα είναι η ταχύτητα με την οποία οι κάθε είδους επιχειρήσεις γίνονται ψηφιακές επιχειρήσεις και βρίσκονται σε θέση να επωφεληθούν από το γεγονός ότι η ψηφιακή οικονομία είναι μια αποπληθωριστική οικονομία. Είναι η πρώτη βιομηχανική οικονομία στην ιστορία όπου κάθε αγαθό που προσφέρει, σαν αυτό της ψηφιακής πληροφορίας, γίνεται κάθε χρόνο και φθηνότερο! Όπως συμβαίνει δηλαδή με την δυνατότητα αποθήκευσης στο ίντερνετ, την badwidth ( δωρεάν στο YouTube) και την δύναμη της επεξεργασίας ( δωρεάν στο Google.).

4) Τονίζετε ότι η ‘οικονομία της προσοχής’ και η ‘οικονομία της φήμης’ είναι οι νέες αλληλένδετες αξίες με την ψηφιακή κουλτούρα του δωρεάν στο ίντερνετ. Τι ακριβώς εννοείται και λειτουργούν αυτές οι μη-νομισματικές οικονομίες με βάση το κλασσικό οικονομικό μοντέλο της προσφοράς και της ζήτησης;

Ανά πάσα στιγμή στον κόσμο του ίντερνετ υπάρχει μια περιορισμένη προσφορά φήμης και προσοχής. Αυτές είναι οι νέες ελλείψεις στην οικονομία του ίντερνετ και ο κόσμος του δωρεάν υφίσταται ώστε μια εταιρεία να αποκτήσει αυτά τα πολύτιμα ‘περιουσιακά στοιχεία’ χάριν ενός επιχειρηματικού μοντέλου που θα το προσδιορίσουμε μελλοντικά. Το δωρεάν μετατοπίζει την προσοχή της οικονομίας μας από μόνο αυτά που μπορούν να υπολογιστούν μόνο σε δολάρια, ή, ευρώ προς έναν πιο ρεαλιστικό απολογισμό όλων αυτών των πραγμάτων που αληθινά εκτιμάμαι σήμερα στον κόσμο του ίντερνετ. Οι οικονομίες αυτές σκέφτονται και πράττουν όπως οι κανονικές αγορές αλλά, παράλληλα, δεν είναι ακριβώς ίδιες. Για παράδειγμα, δεν έχουμε μια και μοναδική νομισματική παροχή φήμης. Έχουμε πολλές αγορές φήμης. Εταιρείες σαν την Google είναι πολύ καλές στο να θεωρούν την προσοχή που έλκουν και την φήμη που έχουν κάποιες ιστοσελίδες ως νομισματικές αξίες όπως τα περιουσιακά τους στοιχεία. Και βέβαια η Google δίνει νομισματική αξία στην αξία της προσοχής, προφανώς μέσω των διαφημίσεων. Ενώ ένα από τα καίρια ερωτήματα της οικονομίας του ίντερνετ είναι πώς τα σάιτ των Facebook και του Twitter θα βγάλουν χρήματα μέσω της πανίσχυρης οικονομίας της φήμης/αναγνώρισης που διαθέτουν. Πιθανόν στο μέλλον να δούμε στο ίντερνετ κάποια νέα είδη ψηφιακών νομισμάτων που θα στηρίζονται στις αξίες της προσοχής και της φήμης, αλλά, δεν γνωρίζω πως, ας πούμε θα φθάσουμε στο σημείο να λέμε ότι η τιμή αυτού του προιόντος θα είναι ανάλογη με την λίστα των φίλων σου στο Facebook!

5) Είναι, λοιπόν, η Google η κινητήρια δύναμη της επανάστασης της πληροφορίας, μια ψηφιακή μηχανή που έχει ως καύσιμό της την δωρεάν ψηφιακή κουλτούρα του ίντερνετ;

Κοιτάξτε, όσον αφορά το ψηφιακό δωρεάν, η Google ξεκίνησε την πιο πετυχημένη εταιρεία για να το χρησιμοποιήσει κατάλληλα. Το δωρεάν βρίσκεται στον πυρήνα των επιχειρηματικών της μοντέλων και χρησιμοποιεί ευρέως το freemium μοντέλο που ανέφερα παραπάνω. Προφανώς, έμαθε τέλεια πως να χρησιμοποιεί την υβριδική επιδότηση από την μια αγορά στην άλλη. Εφαρμόζει το πιο κοινό μοντέλο των οικονομιών που έχουν φτιαχτεί γύρω από το τζάμπα που είναι το ‘σύστημα των τριών μελών.’. Σε αυτό ένα τρίτο μέλος πληρώνει για να συμμετάσχει σε μια αγορά που έχει δημιουργηθεί από δωρεάν ανταλλαγές μεταξύ των δύο άλλων μελών. Αυτή είναι, άλλωστε, η βάση όλων των μίντια. Στο παραδοσιακό μίντια μοντέλο των εφημερίδων και των περιοδικών, ας πούμε, ο εκδότης δεν πουλάει εφημερίδες και περιοδικά στους αναγνώστες, αλλά, αναγνώστες στους διαφημιστές! Οι εκδότες δεν χρεώνουν τους αναγνώστες με τα πραγματικά έξοδα της δημιουργίας, της εκτύπωσης και της διανομής των εντύπων τους. Το ίντερνετ αντιπροσωπεύει την επέκταση του επιχειρηματικού αυτού μοντέλου των μίντια σε κάθε είδους ψηφιακές βιομηχανίες.

6) Πώς θα μπορέσουν , όμως, οι εφημερίδες και τα περιοδικά να καλύψουν τα έξοδά τους, σε μια περίοδο που τα διαφημιστικά τους έσοδα ελαττώνονται συνεχώς και σε μια εποχή όπου υπάρχει μια νέα αστείρευτη κουλτούρα/πηγή δωρεάν παροχής πληροφοριών μέσω σάιτ όπως το Twitter, αμέτρητων προσωπικών μπλογκ κτλ. ;

Ξέρετε οι επιχειρήσεις αυτές στηρίχτηκαν σε επιχειρηματικά μοντέλα που εκμεταλλευόντουσαν την έλλειψη πολλών ανταγωνιστών ( δεν μπορούσε εύκολα ο καθένας να τυπώσει και να διανείμει μαζικά ένα έντυπο) και την έλλειψη σε πληροφορίες. Τα τεράστια κέρδη τους τον 20^ο αιώνα βασιζόντουσαν στην έλλειψη αυτή και στα μονοπωλιακά τους ενοίκια. Οι διαφημιστές πλήρωναν εξωφρενικά ποσά για να έχουν πρόσβαση στο τεράστιο κοινό των εφημερίδων. Στο ίντερνετ τώρα δεν υπάρχει καμιά τέτοια έλλειψη και το κόστος της παραγωγής και της διανομής των ειδήσεων εκμηδενίστηκε, οπότε το μονοπώλιο των εφημερίδων έσπασε μια για πάντα.

Το ενδιαφέρον, μάλιστα, είναι, ότι οι περισσότεροι που γράφουν μπλογκ στο ίντερνετ το κάνουν όχι για τα χρήματα, αλλά, για την προσοχή που θα ελκύσουν. Αυτός ο ανταγωνισμός στο ίντερνετ ανάγκασε τις εφημερίδες να έχουν πλέον το υλικό τους δωρεάν στο ίντερνετ.

Νομίζω ότι οι εφημερίδες και τα έντυπα πρέπει κατ’ αρχήν να συμβάλλουν στην έναρξη συζητήσεων με τους αναγνώστες τους και να σταματήσουν την ‘παροχή διαλέξεων’ προς αυτούς. Επίσης, αντί να προσπαθούν να μεγαλώνουν το αναγνωστικό τους κοινό, καλό είναι οι εκδότες να αυξάνουν αυτά που έχουν να προσφέρουν στους αναγνώστες τους. Στο Wired, ας πούμε προσφέρουμε τρεις μεθόδους χρέωσης: Δωρεάν περιεχόμενο στο ίντερνετ, $5 για το περιοδικό και 80 σεντς για τους συνδρομητές μας. Στο μέλλον θα προσφέρουμε πολύ περισσότερες στρατηγικές πληρωμής. Το επιχειρηματικό μοντέλο του μουσικού γκρουπ Radiohead που έδωσαν το άλμπουμ τους ‘In Rainbows’ δωρεάν στο ίντερνετ και μετά παρείχαν 42 διαφορετικές επιλογές στο κοινό τους για να έχει πρόσβαση, επί πληρωμή, σε διάφορα προιόντα τους ( συλλεκτικό υλικό, συναυλίες κτλ…) ήταν μια εξαιρετική ιδέα. Δεν έχουμε βρεί, όμως, ακόμη το τέλειο μοντέλο για την αύξηση των εσόδων μας στο ίντερνετ. Είμαστε ακόμη στα σκαριά της υπόθεσης.

7) Η απόφαση του Ρούπερτ Μέρντοχ να αρχίσει να χρεώνει για την πρόσβαση των αναγνωστών στα έντυπά του στον κυβερνοχώρο, όπως στους Τάιμς της Νέας Υόρκης, έδωσε την αφορμή σε πολλούς σχολιαστές να μιλήσουν για μια μάχη μεταξύ του επί πληρωμή και του δωρεάν επιχειρηματικού μοντέλου των εφημερίδων του 21^ου αιώνα στο ίντερνετ. Πιστεύετε ότι αυτό είναι το κυρίως ζήτημα που διακυβεύεται εδώ, κάτι που ίσως απειλήσει τις θεωρίες σας γύρω από την αξία του δωρεάν στο ίντερνετ;

Ο Μέρντοχ δεν αποφάσισε ξαφνικά να χρεώνει. Όταν αγόρασε την Wall Street Journal είχε αρχίσει ήδη να χρεώνει τους αναγνώστες της στο ίντερνετ. Το μοντέλο των πληρωμών που εφαρμόζει στην συγκεκριμένη εφημερίδα είναι ένα ‘freemium’ μοντέλο και αυτό το μοντέλο θέλει να ακολουθήσουν τα υπόλοιπα έντυπά του στην αυτοκρατορία του NewsCorp. Η WSJ προσφέρει το πιο δημοφιλές μέρος των περιεχόμενών της, όπως και κάποιες αποκλειστικότητες δωρεάν, και διατηρεί τα εξειδικευμένα θέματά της πίσω από έναν ‘τοίχο’, όπου πρόσβαση έχουν μόνο οι συνδρομητές που πληρώνουν. Οι πράξεις του αγκαλιάζουν τις θεωρίες του βιβλίου μου. Καταλαβαίνει, για παράδειγμα, πως δεν πρέπει ποτέ να χρεώνει για τις αποοκλειστικότητες, γιατί αν τις κρύψεις πίσω από ένα τοίχο και κάποιοι άλλοι γράψουν για την αποκλειστικότητά σου, αυτοί θα κερδίσουν όλους τους αναγνώστες και όχι εσύ. Η καίρια απόφαση που πρέπει να πάρει μια εφημερίδα είναι μεταξύ του δωρεάν και του ‘freemium’ μοντέλου. Δηλαδή το θέμα δεν είναι αν χρεώνει ή όχι αλλά να διαλέγει με προσοχή ποιο εξειδικευμένο περιεχόμενο είναι διατεθειμένοι οι αναγνώστες της να πληρώνουν και να αναπτύσσει επιπρόσθετες πρίμιουμ υπηρεσίες.

8) Ναι, αλλά, ο όγκος των δωρεάν πληροφοριών που προσφέρει το ίντερνετ δεν έχει ‘κακομάθει’ τους αναγνώστες, που περιμένουν, πλέον, να έχουν αδιάκοπη δωρεάν πρόσβαση στα νέα και τις πληροφορίες στο ίντερνετ;

Δεν το νομίζω. Νομίζω ότι εμείς στα μίντια από την μία εκπαιδεύουμε το κοινό ότι είναι δωρεάν να δοκιμάσουν το υλικό μας, αλλά, έπειτα πρέπει να προετοιμάσουμε τους αναγνώστες για να πληρώσουν για αυτά τα θέματα που θεωρούν σημαντικά. Και το ζητούμενο εδώ έχει να κάνει περισσότερο με το γεγονός ότι τα θέματα αυτά πρέπει να είναι ουσιώδη για τους αναγνώστες και δεν σχετίζεται τόσο με το αν είναι ποιοτικά. Οι άνθρωποι θα πληρώσουν για πράγματα τα οποία εκτιμάνε. Κάποιες φορές πληρώνουν με τα χρήματά τους, άλλες με τον χρόνο τους, ή, με την φήμη τους.

9) Θα συμφωνούσατε με κάποιον που θα σας έλεγε ότι ‘τα καλύτερα πράγματα στο ίντερνετ είναι τζάμπα;’

Όχι δεν θα υποστήριζα κάτι τέτοιο. Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω ποιο είναι το καλύτερο πράγμα. Αυτή είναι μια αφελής οπτική στο πως λειτουργεί ο κόσμος μας. Ο κόσμος μας είναι ένα μίγμα, ένα υβρίδιο όπου χρεωνόμαστε για κάποια πράγματα και όπου κάποια πράγματα είναι δωρεάν, ένα υβρίδιο των νομισματικών και των μη-νομισματικών αξιών. Εκτιμώ και τις δύο πλευρές του για διαφορετικούς λόγους.

10) Ο Frank Ackerman και η Lisa Heinzerling, στο βιβλίο τους ‘Priceless’ ( Ανεκτίμητο) απορρίπτουν την κλασσική οικονομική μέθοδο της ανάλυσης μέσω του κόστους/κέρδους, όπου το κάθετι υπολογίζεται με βάση νομισματικούς όρους, υποστηρίζοντας ότι αυτό δεν αντανακλά τις αληθινές αξίες πραγμάτων όπως η ανθρώπινη υγεία και τα οικοσυστήματά μας. Συμφωνείτε μαζί τους και μπορεί η κουλτούρα του δωρεάν στον ψηφιακό κόσμο να μας κάνει να εκτιμήσουμε με διαφορετικό τρόπο τέτοιου είδους θεμελιώδεις αξίες του μη-ψηφιακού κόσμου σε μια περίοδο οικονομικής και περιβαλλοντική κρίσης;

Νομίζω ότι η κεντρική ιδέα του βιβλίου είναι σωστή. Δεν μπορούμε να μετράμε το κάθετι σε δολάρια, ή, ευρώ. Πέρα από τις οικονομίες της προσοχής και της φήμης, υπάρχουν πολλά άλλα μη-νομισματικά είδη οικονομιών στον κόσμο μας, που είναι πολύ πιο σημαντικά από τα νομισματικά μας μοντέλα. Ένα από τα παραδοσιακά μας λάθη ως ανθρωπότητα είναι να μετράμε την αξία των πραγμάτων μόνο με νομισματικούς όρους. Το βιβλίο μου ξεκαθαρίζει ότι έχουμε νέες βαρύτιμες, γεμάτες παλμό και ζωντάνια κουλτούρες και αγορές που λειτουργούν σαν την παραδοσιακή οικονομία μας. Με την μεγάλη διαφορά όμως ότι στα νέα αυτά μοντέλα αξιών πράγματα για τα οποία έπρεπε να πληρώσεις τους ανθρώπους για να τα κάνουν, τώρα οι άνθρωποι τα κάνουν χωρίς να έχουν για κίνητρό τους τα χρήματα!

11) Τελευταία πάντως το επιχείρημά σας ότι το κόστος της παραγωγής προιόντων στο ίντερνετ ελαττώνεται συνεχώς έχει αρχίσει να αμφισβητείται από κάποιους. Για παράδειγμα σε μια πρόσφατη έρευνα της Γκιάρντιαν οι Bobbie Jackson και Jack Schofeld αποκάλυψαν τα ολοένα και αυξανόμενα λειτουργικά έξοδα των ενεργοβόρων και τεράστιων κέντρων δεδομένων, που χρησιμοποιούν εταιρείες σαν την Google για να αποθηκεύουν και να επεξεργάζονται τις πληροφορίες που χειριζόμαστε στο ίντερνετ. Μήπως κάτι τέτοιο απειλεί την επιβίωση της κουλτούρας του δωρεάν;

Δεν έχω δει την συγκεκριμένη έρευνα. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι το κόστος για κάθε μονάδα επεξεργασίας πληροφοριών στο ίντερνετ, για κάθε Megabit δηλαδή, μειώνεται κατά 50% κάθε χρονιά. Συμφωνώ ότι κάνουμε πολύ περισσότερα πράγματα μέσω αυτών των κέντρων επεξεργασίας πληροφοριών, αλλά, παράλληλα, τα έσοδα των εταιρειών από αυτά αυξάνονται με ανάλογο τρόπο. Οπότε δεν θα ανησυχούσα καθόλου για το οικονομικό μέλλον εταιρειών σαν την Google.

12) Οι ανησυχίες της μουσικής βιομηχανίας γύρω από το δωρεάν κατέβασμα κομματιών στο ίντερνετ έχουν ενταθεί τελευταία. Πιστεύετε ότι τελικά, όμως, το μοντέλο της δωρεάν διανομής ενός άλμπουμ που έκαναν οι Radiohead που έβγαλαν λεφτά έπειτα από τις συναυλίες τους και άλλα εξιδικευμένα προιόντα, είναι το μοντέλο του μέλλοντος για την επιβίωση των μουσικών γκρουπ, κάτι που όχι μόνο οδηγεί στον εκδημοκρατισμό της μουσικής, αλλά, και στην ενίσχυση του ρόλου των ζωντανών παραστάσεων;

Νομίζω ότι το κάθε γκρουπ πρέπει να βρει το δικό του μονοπάτι για να επιβιώσει στον δωρεάν κόσμο του ίντερνετ. Μην ξεχνάτε ότι η μουσική βιομηχανία πάντα χρησιμοποιύσε το τζάμπα ως ένα είδος μάρκετινγκ, π.χ. όταν παίζει κομμάτια στο ραδιόφωνο. Απλά τώρα τα γκρουπ έχουν πολύ περισσότερες ευκαιρίες, με το MySpace κτλ. , να προωθήσουν δωρεάν και παντού την μουσική τους. Τώρα το πως θα μεταφράσουν αυτές τις κινήσεις τους σε χρήματα, το αν μπορούν, ή, ακόμη και αν θέλουν να κάνουν τελικά κάτι τέτοιο είναι κάτι που το κάθε γκρουπ θα βρει μόνο του. Δεν χωρά καμιά αμφιβολία, όμως, ότι αυτή την στιγμή ο κόσμος των μουσικών περιοδειών και των συναυλιών είναι μεγαλύτερος από ποτέ άλλοτε! Ο εκδημοκρατισμός της μουσικής σχετίζεται απλώς με την ψηφιακή διανομή της. Που σημαίνει ότι ο καθένας μπορεί να έχει πρόσβαση στην συγκεκριμένη αγορά. Εξάλλου ο εκδημοκρατισμός της μουσικής γίνεται εδώ και 40 χρόνια μέσω των τεχνολογικών εξελίψεων, όπως η ηλεκτρική κιθάρα. Το ίντερνετ συνέβαλλε στον εκδημοκρατισμό της διανομής της μουσικής.

13) Έχει επηρεάσει ο αλτρουισμός την κουλτούρα του δωρεάν στο ίντερνετ, σε έναν ψηφιακό κόσμο όπου οι άνθρωποι μοιράζονται και ανταλλάσσουν πληροφορίες και επικοινωνούν άμεσα από την μια ήπειρο στην άλλη;

Ακούγεται παράξενο, αλλά δεν πιστεύω ότι η κουλτούρα του ίντερνετ έχει να κάνει με τον αλτρουισμό, ότι δηλαδή πράγματα όπως τα μπλογκ, το ‘Open Source’ και τα ‘Wikis’ σχετίζονται με την ανθρώπινη γενναιοδωρία. Οι άνθρωποι κάνουν αυτά τα πράγματα για τους δικούς τους λόγους. Και αυτό γιατί το ίντερνετ έχει να κάνει με το να μοιραζόμαστε, με το να ανοιγόμαστε, με το αποτέλεσμα του αλτρουισμού δηλαδή. Αλλά δεν νομίζω ότι αυτά είναι τα κίνητρα τόσο των ανθρώπων στο ίντερνετ όσο και του αλτρουισμού γενικότερα. Πιστεύω πολύ στa προσωπικά μας ενδιαφέροντα που μας διαφωτίζουν ( enlightened self-interests).

14) Είναι οι τζάμπα εφημερίδες ‘freepress’ μια, έστω και παροδική, λύση στο πρόβλημα των ολοένα μειωμένων διαφημιστικών εσόδων των παραδοσιακών εφημερίδων και περιοδικών;

Δυστυχώς δεν μπορώ να σας απαντήσω, δεν είμαι ειδικός στο ζήτημα αυτό.

15) Ο τίτλος του βιβλίου σας μιλά για μια ‘επαναστατική τιμή’, αυτή του δωρεάν. Πιστεύετε ότι μελλοντικά η προέλαση της κουλτούρας του δωρεάν και των νέων αξιών του στο διαδίκτυο, θα δημιουργήσει μελλοντικά τριβές, ακόμη και βίαιες συγκρούσεις μεταξύ της παλιάς ελίτ (των παραδοσιακών μίντια, οπτικοακουστικών εταιρειών κτλ.) που χάνει χρήματα και επιρροή από την δωρεάν ψηφιακή πραγματικότητα και της νέας ελίτ (Google, εταιρείες νεών τεχνολογιών κτλ.) που επωφελείται από αυτή;

Αναρωτιέται κανείς: ‘Υπάρχει ένα ασυμβίβαστο εδώ; Υπάρχει μια σύγκρουση δύο διαφορετικών κόσμων; Ναι, όντως, υπάρχει. Αλλά διαφωνώ με το πολιτικό υπόβαθρο που δίνεται στην διατύπωση της ερώτησής σας με την λέξη ελίτ που χρησιμοποιείται.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΡΙΣ ΑΝΤΕΡΣΟΝ

• Έχει πτυχίο φυσικής από το πανεπιστήμιο George Washington και είχε ασχοληθεί με ερευνητικά ζητήματα στο ‘Los Alamos National Laboratory’. Σπούδασε Κβαντική Μηχανική και Δημοσιογραφία των Επιστημών στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλει.
• Πριν να γίνει αρχισυντάκτης του Wired ο 48χρονος Κρις Άντερσον έγραφε για τον Εκόνομιστ και τα περιοδικά ‘Science’ και ‘Nature’.
• To Wired ιδρύθηκε το 1993 και μετά το κραχ της Σιλικον Βάλλευ έχασε αρκετή από την δύναμή του.
• Ο Άντερσον κατάφερε να κάνει έπειτα το περιοδικό ένα απαραίτητο κάλτ αξεσουάρ της κοινότητας των τελευταίων τεχνολογιών, να αυξήσει την κυκλοφορία του κατά 32% και να φτάσει σε ένα σημείο να πουλάει σχεδόν 700.000 κόπιες.
• Παρόλα αυτά η κρίση των μίντια ταρακούνησε ακόμη και το Wired με τα διαφημιστικά του έσοδα να μειώνονται κατά 40%.
• Το πρώτο του βιβλίο ‘Long Tail: Why The Future of Business is Selling Less for More’, από το 2006, μπήκε στην λίστα των μπεστ σέλλερ των Τάιμς της Νέας Υόρκης και κέρδισε το βραβείο ‘Gerald Loeb’ για το καλύτερο βιβλίο της χρονιάς για επιχειρηματικά ζητήματα.
• Το 2007 ο Άντερσον ίδρυσε το εξαιρετικά πετυχημένο μπλογκ του Wired, GeekDad.com, για τους μπαμπάδες που είναι τεχνολογικά φρικιά!
• Τον Ιούλιο του 2009 κυκλοφόρησε το βιβλίο του ‘Free: The Future of A Radical Price’. Παρά τον …τζάμπα τίτλο του, το βιβλίο κόστιζε $26.99 στην χάρτινη μορφή του, αλλά, σχεδόν 300.000 χρήστες το κατέβασαν δωρεάν για να το διαβάσουν στα e-readers τους. Ο Άντερσον έμεινε έτσι πιστός στην θεωρία του freemium και το βιβλίο ήταν στον νούμερο 12 της λίστας των μπεστ σέλλερ των Τάιμς της Ν.Υόρκης.
• Ο Άντερσον πληρώνεται $50.000 για να συμμετάσχει ως ομιλητής σε ειδικές εκδηλώσεις όπου αναπτύσσει τις ιδέες του για την δωρεάν κουλτούρα του ίντερνετ!
• Ο πρόεδρος του Google Eric Schmidt έχει δηλώσει για τον Άντερσον: ‘Η διορατικότητα του Άντερσον συνεχίζει να επηρεάζει την στρατηγική σκέψη της Google με έναν έντονο τρόπο’.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

1) Chris Anderson, ‘Long Tail: Why The Future of Business is Selling Less for More’, ( εκδ. Hyperion, 2006)

Το βιβλίο όπου για πρώτη φορά ο Άντερσον μίλησε για την έκρηξη της ποικιλίας των προιόντων στο ίντερνετ και για το πως αυτό άλλαξε άρδην τις στρατηγικές των επιχειρήσεων του 21ου αιώνα.

2) Chris Anderson, ‘Free: The Future of A Radical Price’, (εκδ. Hyperion, 2009)

Η βίβλος της κουλτούρας του δωρεάν στο ίντερνετ αναλύει με εξονυχιστικό τρόπο τις νέες αξίες του κόσμου του ίντερνετ και το πως οι εταιρείες του κυβερνοχώρου προσαρμόζουν τις επιχειρηματικές στρατηγικές τους των ‘cross-subsidy’ και ‘freemium’ στα νέα και …τζαμπέ ήθη και έθιμα των χρηστών του ίντερνετ.

3) Lawrence Lessig, ‘Free Culture: The Nature and Future of Creativity’, (εκδ. Penguin, 2005)

Το βιβλίο – σταθμός του καθηγητή νομικής του πανεπιστημίου του Στάνφορντ που αναλύει πως διάφορες μορφές ‘πειρατείας’ στρώνουν το έδαφος κάθε μεγάλης τεχνολογικής πρωτοπορίας και το πως η νομοθεσία περί πνευματικών δικαιωμάτων απειλεί αυτού του είδους τις πρωτοπορίες, προστατεύοντας, παράλληλα, τα συμφέροντα των μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών.

ΠΛΗΚΤΡΟΛΟΓΗΣΤΕ

1) http://www.wired.com/

Η ιστοσελίδα του περιοδικού Wired του Άντερσον με όλα τα τελευταία και πρωτοποριακά τεχνολογικά νέα.

2) http://longtail.com/

Το προσωπικό μπλογκ του Άντερσον στο οποίο παρουσιάζει με …χαλαρό τρόπο την ουσία της φαιάς ουσίας του.

3) http://www.wired.com/geekdad/

Το μπλογκ για τους πατεράδες που πέρα από τα παιδιά τους λατρεύουν να ασχολούνται για ώρες με τεχνολογικά ζητήματα, γκάτζετ και συζητήσεις και άρθρα αναλόγου τεχνολoγικοπατρικού ενδιαφέροντος.

4) http://www.free-culture.cc./

Η κουλτούρα του δωρεάν μέσα από τα ‘ίντερνετ μάτια’ ενός άλλου φανατικού υπερασπιστή της ανεκτίμητης κουλτούρας του κυβερνοχώρου του Lawrence Lessig.

WIKILEAKS: Η ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΩΝ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΩΝ

Wikileaks.org

«Αν δεν μας δώσετε διαφάνεια, θα την πάρουμε μόνοι μας»! (Λες;)

Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Περιοδικό Ε, 25 Ιουλίου 2010

ΚΕΙΜΕΝΟ: ΣΠΥΡΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ

Τα λερωμένα, τ’ άπλυτά της η εξουσία είχε πάντα τον τρόπο να τα κρατάει μυστικά. Αρκούσαν τέσσερεις λέξεις: «Ακρως εμπιστευτικό και απόρρητο». Οχι πια. Μια ιστοσελίδα έρχεται να ανακατέψει την τράπουλα στο παιχνίδι της παγκόσμιας πληροφόρησης, δίνοντας την ευκαιρία σε όσους έχουν πρόσβαση σε ντοκουμέντα να τα «βγάλουν» στο διαδίκτυο. Οι άνθρωποί της εγγυώνται εχεμύθεια και προστασία, οργανώνονται και προειδοποιούν όλους όσοι ελέγχουν την ενημέρωση: «Αν δεν μας δώσετε διαφάνεια, θα την πάρουμε μόνοι μας». Πώς; Μπείτε στο wikileaks.org και θα δείτε.

Χα-Χα-Χα! Τους πέτυχα! Κοίτα αυτούς τους νεκρούς μπάσταρδους. Ε, λοιπόν, είναι δικό τους λάθος που φέρνουν παιδιά στο πεδίο της μάχης!» Βαγδάτη, 12 Ιουλίου 2007. Δώδεκα άμαχοι πέφτουν νεκροί (ανάμεσά τους, δύο δημοσιογράφοι του πρακτορείου Ρόιτερς) και δύο παιδιά τραυματίζονται βαριά από τα πυρά αμερικανών στρατιωτών ενός ελικόπτερου Απάτσι. Οι παραπάνω φράσεις που ανήκουν στο πλήρωμά του αποτελούν το άκρον άωτον της ωμότητας και του κυνισμού. Το πρακτορείο Ρόιτερς ασκεί πιέσεις στον αμερικανικό στρατό να δημοσιεύσει το σχετικό βίντεο-ντοκουμέντο που κατέχει. Οι στρατιωτικοί κάνουν ότι δεν ξέρουν τίποτα. Αλλη μια μέρα ρουτίνας στο κατεχόμενο Ιράκ…

5 Απριλίου 2010. Οι ασπρόμαυρες εικόνες του επίμαχου βίντεο βλέπουν το φως της δημοσιότητας: ένα αμερικάνικο ελικόπτερο κάνει διαδοχικούς κύκλους, σαν μια ιπτάμενη ύαινα, πάνω από τα σπίτια σε μια γειτονιά της ιρακινής πρωτεύουσας. Οι νεκροί δεν κρατούσαν όπλα, αλλά τρίποδα και κάμερες. Οι αμερικανοί στρατιώτες, πέρα από τους δύο δημοσιογράφους, θέρισαν και περαστικούς που απλώς περπατούσαν δίπλα στους «ύποπτους». Ή άλλους που πήγαν να βοηθήσουν κάποιους τραυματίες. Το άκρως απόρρητο βίντεο δόθηκε τη μέρα εκείνη στα μίντια όλου του κόσμου από τον οργανισμό Γουίκιλικς. Τη μυστική υπηρεσία των πολιτών όλου του κόσμου. Ο μεγαλύτερος ώς σήμερα πόλεμος της παγκόσμιας πληροφόρησης και αντιπληροφόρησης έχει μόλις ξεσπάσει. Κυοφορούνταν, όμως, ήδη από το 1999…

Εκείνη τη χρονιά, ο 28χρονος Τζούλιαν Ασάντζ, ένας αυστραλός χαρισματικός πρώην χάκερ, καταχωρίζει το όνομα leaks.org (διαρροές.org), χωρίς όμως να το χρησιμοποιεί ως διεύθυνση ιστοσελίδας. Εφτά χρόνια αργότερα, τον Δεκέμβριο του 2006, προσθέτει τη χαβανέζικη λέξη «wiki» (γρήγορα) στο «leaks» και έτσι γίνονται τα επίσημα εγκαίνια του οργανισμού http://www.wikileaks.org ο οποίος ελέγχεται από την ομάδα The Sunshine Press. Μότο του, εν αρχή, είναι η διαρροή. Από τότε, λοιπόν, «έχουμε ξεθάψει από το σκοτεινό πουθενά εκατομμύρια ντοκουμέντα» μας λέει ο Ντάνιελ Σμιτ, ο 32χρονος γερμανός εκπρόσωπος Τύπου του Γουίκιλικς, τον οποίο συναντήσαμε στο Βερολίνο. Ο Σμιτ (χρησιμοποιεί ψευδώνυμο) είναι μέλος του 5μελούς πυρήνα του Γουίκιλικς· ωστόσο, μόνο αυτός και ο Ασέιντζ έρχονται σε απευθείας επαφή με τα μέσα ενημέρωσης – όταν ο τελευταίος δεν κρύβεται από τους διώκτες του, όπως συνέβη πρόσφατα, μετά τη δημοσιοποίηση του βίντεο από τη σφαγή στο Ιράκ και τη σύλληψη ενός 22χρονου αμερικανού στρατιώτη, του Μπράντλεϊ Μάνινγκ, ως υπεύθυνου για τη «διαρροή».

Λόγω της θέσης του, ο Σμιτ είναι ο καθ’ ύλην αρμόδιος να εξηγήσει πώς γεννήθηκε αυτό το ενοχλητικό για το παγκόσμιο στάτους κβο παιδί που, με τον διαδικτυακό τσαμπουκά του, δεν αφήνει σε χλωρό κλαρί ολόκληρο Πεντάγωνο, πανίσχυρες πολυεθνικές εταιρείες και διεφθαρμένους πολιτικούς.

«Δημοσιογράφοι, δικηγόροι, ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα, άτομα που ασχολούνται με το ίντερνετ και τα τεχνολογικά ζητήματα, όλοι αυτοί ένωσαν τις δυνάμεις τους και δημιούργησαν το Γουίκιλικς» ξεκινά ο Σμιτ. «Γνώριζαν ότι υπήρχε μια μεγάλη ποσότητα μυστικών ντοκουμέντων που έπρεπε κάπου να δημοσιευθούν, ενώ συνειδητοποιούσαν (ειδικά εκείνοι που προέρχονταν από χώρες με αυταρχικά καθεστώτα) ότι αντι- μετώπιζαν σοβαρά εμπόδια από νομοθεσίες που περιόριζαν την ελευθερία του Τύπου, τα οποία επηρέαζαν τη δυνατότητά τους να αποκαλύψουν περιπτώσεις διαφθοράς. Παράδειγμα, η μαλαισιανή εφημερίδα “Malaysia Today”, που λόγω σχετικής νομοθεσίας κυκλοφορεί… εκτός της χώρας! Από την άλλη, η παγκοσμιοποίηση έκανε το κάθε μικρό σκοτεινό γεγονός στη μιαν άκρη του πλανήτη να έχει πολύ μεγάλες συνέπειες στην άλλη».

Πηγή έμπνευσης για τον Ασάντζ στάθηκε ο θρυλικός αμερικάνος στρατιωτικός αναλύτης Ντάνιελ Ελσμπεργκ, ο οποίος το 1969 κράτησε αντίγραφα της επίσημης απόρρητης έκθεσης του αμερικανικού υπουργείου Αμυνας για την έκβαση του πολέμου στο Βιετνάμ, τα λεγόμενα «Χαρτιά του Πενταγώνου», τα οποία δημοσιεύτηκαν το 1971 στους Τάιμς της Νέας Υόρκης και άλλαξαν μια για πάντα την αντίληψη των συμπατριωτών τους για εκείνον τον πόλεμο. Ηταν ένα παράδειγμα τόσο προς μίμηση όσο και προς… αποφυγήν για το Γουίκιλικς. «Ο Ελσμπεργκ καθυστέρησε. Αν δημοσιοποιούνταν τα ντοκουμέντα νωρίτερα, ο πόλεμος θα είχε άλλη έκβαση» σχολίασε παλιότερα ο Ασαντζ. Και η ειρωνεία εδώ είναι ότι μια ανακάλυψη του αμερικανικού στρατού (το ίντερνετ) είναι πλέον το όπλο και η ασπίδα της εναλλακτικής και ταχύτατης πληροφόρησης των ιδεολογικών απογόνων του Ελσμπεργκ.

«Η κύρια βάση της διαδικτυακής επικοινωνίας μας βρίσκεται στη Σουηδία και το Βέλγιο, χώρες που προστατεύουν νομοθετικά τις πηγές των ερευνητών δημοσιογράφων και την ελευθερία του λόγου με πανίσχυρες νομοθεσίες» εξηγεί ο Σμιτ. «Αυτό μας εξασφαλίζει προστασία από τυχόν μηνύσεις και δικαστικές αγωγές. Επειτα έχουμε 500 ονόματα διαδικτύου domain names, τα οποία είναι δώρα των υποστηρικτών μας και τα οποία ολοένα και αυξάνονται. Αν κάποιος θέλει να μας μηνύσει, πρέπει να μηνύσει το κάθε domain name ξεχωριστά. Από πού θα ξεκινήσει, όμως;»

Σύμφωνα με τον Ασάντζ, «Κάθε διαρροή είναι καλή διαρροή». Ποιες, όμως, είναι οι προϋποθέσεις που θα χαρίσουν σε μια ιστορία φιλοξενία στις σελίδες του Γουίκιλικς; «Δημοσιεύουμε υλικό που δεν έχει δημοσιευθεί πουθενά πριν. Πρέπει να είναι ένα ισχυρό ντοκουμέντο ενός οργανισμού (γραπτό, οπτικό κ.λπ.) που είναι απόρρητο, μυστικό, ή που είχε υποστεί στο παρελθόν λογοκρισία. Ενώ πρέπει να είναι σημαντικό από πολιτική, διπλωματική, ιστορική ή και ηθική άποψη» διευκρινίζει ο Σμιτ και τονίζει ότι «παράλληλα, το μήνυμα του Γουίκιλικς προς όσους ελέγχουν τη ροή των πληροφοριών είναι ότι “αν δεν μας δώσετε διαφάνεια, θα την πάρουμε μόνοι μας”!»

Το ντόμινο των αποκαλύψεων εκ μέρους του Γουίκιλικς, πέρα από τις άμεσες πολιτικοοικονομικές, κοινωνικές και νομικές συνέπειες που έχει διεθνώς, πετυχαίνει και κάτι άλλο εξίσου σημαντικό: «Την ψυχολογική πίεση που ασκούν οι αποκαλύψεις μας στις κυβερνήσεις, στις εταιρείες και στους οργανισμούς όλου του κόσμου που δεν συμπαθούν τη διαφάνεια. Η ύπαρξή μας τους κάνει να ζυγίζουν περισσότερο τις αποφάσεις τους, κι έτσι να επέρχεται μια μεγαλύτερη ισορροπία. Αυτό είναι κάτι καινούργιο» επισημαίνει ο Σμιτ. Και σπεύδει να διευκρινίσει πως ο οργανισμός διαθέτει μια μεγάλη ομάδα ειδικών, επιφορτισμένων με τον ελέγχο αυθεντικότητας των προς δημοσιοποίηση ντοκουμέντων, αλλά και ένα δίκτυο 800-1.000 εθελοντών συνεργατών (δημοσιογράφων, δικηγόρων, ακτιβιστών κ.λπ.) που βοηθούν στην περαιτέρω πιστοποίηση ενός ντοκουμέντου προτού δημοσιευθεί. «Η συνεργασία όλων αυτών είναι ένα από τα μυστικά της δύναμής μας» τονίζει.

Μέχρι στιγμής το εγχείρημα έχει χρηματοδοτηθεί από τις τσέπες της 5μελούς ομάδας του Γουίκιλικς, αλλά και από τις δωρεές σε χρήμα και χρόνο των υποστηρικτών τους: «Εμείς οι πέντε δουλεύουμε σε μόνιμη βάση και είμαστε αφοσιωμένοι στον αγώνα μας 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Τα λειτουργικά μας έξοδα είναι 200.000 δολάρια ετησίως. Και πολλοί δικηγόροι υποστηρικτές μας μας παρέχουν νομική βοήθεια αξίας εκατοντάδων χιλιάδων δολαρίων» θα πει ο Σμιτ.

Και αν το χρηματικό πρόβλημα είναι κάτι που ίσως προκαλεί άγχος στους ιθύνοντες του Γουίκιλικς, αυτό που τους δημιουργεί πονοκέφαλο είναι ο επικοινωνιακός πόλεμος που έχουν εξαπολύσει οι ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια (συμπεριλαμβανομένης και της κυβέρνησης Ομπάμα) εναντίον των whistleblowers, των πληροφοριοδοτών, που πλήττουν τα συμφέροντά τους. Ηδη από το 2003 η Κάθριν Γκαν, τότε μεταφράστρια σε βρετανική μυστική υπηρεσία, αποκάλυψε στην εφημερίδα «Ομπζέρβερ» ότι οι ΗΠΑ σχεδίαζαν να βάλουν κοριούς στα γραφεία έξι χωρών μελών του ΟΗΕ. Απελύθη με συνοπτικές διαδικασίες προς παραδειγματισμό, ενώ κινδύνεψε και με φυλάκιση.

Μέσα σ’ αυτό το κλίμα, πόσο ασφαλές είναι για κάποιον πληροφοριοδότη που έχει, ας πούμε, στα χέρια του κάποια έγγραφα που αποδεικνύουν πως η Ζίμενς δωροδόκησε κάποιον έλληνα πολιτικό, να τα περάσει στο Γουίκιλικς; «Η ασφάλεια του πληροφοριοδότη ξεκινά πρωτίστως από τον ίδιο. Ο πρώτος κανόνας είναι να μην πει τίποτα γι’ αυτό σε κανέναν. Ο δεύτερος, να φροντίσει να δουν το ντοκουμέντο του όσο το δυνατόν περισσότερα μάτια προτού το διοχετεύσει. Ετσι ώστε να μην είναι ο μόνος πιθανός ύποπτος για τη διαρροή. Εμείς από την πλευρά μας εξασφαλίζουμε στην πηγή μας ότι δεν θα υπάρχει κανένα τεχνικής φύσεως ίχνος που να μπορεί να τον προδώσει. Και, φυσικά, η πηγή μας μπορεί να αρνηθεί τα πάντα».

Σ’ αυτό το σημείο πολλοί αναρωτιούνται ποια είναι η σχέση του Γουίκιλικς με την ερευνητική δημοσιογραφία και ποιοι οι λόγοι που τόσος πολύς κόσμος τους βομβαρδίζει με ντοκουμέντα καθημερινά. «Την κάνουμε πιο φθηνή γιατί ένα στοιχείο που κάνει δυσβάσταχτο σήμερα το κόστος μιας δημοσιογραφικής έρευνας είναι η πρόσβαση στις πηγές» απαντά ο Σμιτ και προσθέτει: «Η επιτυχία μας σε σχέση με τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης έχει να κάνει και με το γεγονός ότι ο κάτοχος ενός ντοκουμέντου ξέρει πού ακριβώς μπορεί να απευθυνθεί και ότι, δίνοντάς το σ’ εμάς, εξασφαλίζει την ελεύθερη και όσο το δυνατόν ταχύτερη διακίνησή του στο ευρύ κοινό. Κάθε ντοκουμέντο δημοσιεύεται στο σάιτ μας κατηγοριοποιημένο ανάλογα με τη χώρα την οποία αφορά. Τα μέσα ενημέρωσης, φυσικά, μπορούν να σερφάρουν στο σάιτ μας, να επιλέξουν ένα θέμα που τα ενδιαφέρει και να το δημοσιεύσουν, αλλά και να το διερευνήσουν περαιτέρω, χωρίς να χρειάζονται τη συγκατάθεσή μας».

Είναι, όμως, η ιστοσελίδα ένας μαχητής της πληροφόρησης; Δεν συμμερίζονται όλοι την αψεγάδιαστη εικόνα που παρουσιάζει η ίδια για τον εαυτό της. Και περιγράφουν μια κατάσταση που θυμίζει το γνωστό κόμικ «Κατάσκοπος εναντίον κατασκόπου»! Ο Τζον Γιανγκ, για παράδειγμα, ένας πρώην σύμβουλος του οργανισμού, δήλωσε το 2007 ότι «η ανωνυμία που επικρατεί στις αποστολές του το Γουίκιλικς αφήνει την ομάδα εκτεθειμένη σε διάφορους πράκτορες που μπορεί να διεισδύσουν στο εσωτερικό της». Ο Σμιτ ανταπαντά: «Εχουμε διάφορους μηχανισμούς που μας προστατεύουν από κάτι τέτοιο. Δεν υπάρχει κανένας μέσα στο Γουίκιλικς που να ξέρει τα πάντα γύρω από μια ιστορία. Και μην ξεχνάτε ότι συχνά είμαστε κάποια βήματα πιο μπροστά από τις μυστικές υπηρεσίες. Το 2008 δημοσιεύσαμε μια μυστική έκθεση της CIA που παρουσίαζε τις στρατηγικές για τη δημόσια συκοφάντησή μας».

Ο Γιανγκ δεν είναι ο μόνος που κρατά επιφυλακτική στάση απέναντι στη μεθόδους αλλά και τις πρακτικές του Γουίκιλικς. Ο Στίβεν Αφτεργκουντ, που έχει δημοσιεύσει χιλιάδες απόρρητα ντοκουμέντα στο μπλογκ που διαχειρίζεται για την Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων «Secrecy News» (Μυστικά Νέα), αρνήθηκε να συμμετάσχει στο Γουίκιλικς με το σκεπτικό ότι «η αντίδρασή τους απέναντι στη χωρίς διακρίσεις μυστικότητα είναι να έχουν υιοθετήσει μια πολιτική αποκαλύψεων χωρίς διακρίσεις…». Ωστόσο, η απάντηση στις παραπάνω ενστάσεις έρχεται από το δημοσιογράφο των «Τάιμς της Ν.Υόρκης» Ντέιβιντ Μπάρστοου, σε ένα συνέδριο για τον έλεγχο των πληροφοριών σήμερα, το οποίο πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στις ΗΠΑ. Ο βραβευμένος με Πούλιτζερ (για παλιότερες αποκάλυψεις του σχετικά με το σύστημα προπαγάνδας του Πενταγώνου) Μπάρστοου επισήμανε ότι: «Οι δημόσιες και ιδιωτικές μέθοδοι για τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης συνεχώς αυξάνονται τελευταία, ακριβώς τη στιγμή που οι έλεγχοι απέναντι σ’ αυτήν τη μυστικότητα εξαφανίζονται. Πολλές εφημερίδες δεν έχουν αρκετά λεφτά για να ερευνήσουν σε βάθος υποθέσεις. Μία από τις τελευταίες οδούς η οποία μπορεί να αποκαλύψει τα μυστικά των κυβερνήσεων και των ελίτ είναι οι πληροφοριοδότες και οι οργανισμοί που τους υποστηρίζουν. Το Γουίκιλικς είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τέτοιους οργανισμούς στον κόσμο και δεν με εκπλήσσει που δέχεται συνεχείς επιθέσεις».

Ποιες είναι αυτές; «Επιθέσεις που παραλύουν την παροχή υπηρεσιών στους χρήστες μας. Αλλά, όταν μια διεύθυνσή μας δέχεται επίθεση και παραλύει, τότε διανέμουμε όλα τα υπόλοιπα domain names στον κόσμο και μπορούν έτσι να έχουν πρόσβαση και πάλι στο σάιτ μας» εξηγεί ο Σμιτ.

Το γεγονός ότι η δράση του Γουίκιλικς δύσκολα τιθασεύεται, έχει πανικοβάλει κάθε είδους μυστική και αντιδημοκρατική εξουσία αυτήν τη στιγμή και αυτό αντανακλάται σε μια σειρά απόρρητων εκθέσεων που έβγαλαν και πάλι στη φόρα τα τσακάλια του οργανισμού. Για παράδειγμα, μια μυστική έκθεση του αμερικανικού Πενταγώνου το 2008, η οποία διέρρευσε στο Γουίκιλικς, σε ένα τμήμα της με τίτλο «Είναι ελεύθερος λόγος ή παράνομος λόγος;» αναλύονταν διάφοροι τρόποι με τους οποίους θα μπορούσαν να καταστρέψουν τον οργανισμό και μιλούσε για την πιθανότητα να μπορεί να θεωρείται έγκλημα για κάποιες κυβερνήσεις στο μέλλον όχι απλώς η παροχή υλικού στο Γουίκιλικς, αλλά ακόμα και η επίσκεψη κάποιου στο σάιτ του! Προσθέτοντας ότι οι κυβερνήσεις χωρών όπως η Κίνα, το Ισραήλ, η Β.Κορέα και η Ρωσία συνεχώς προσπαθούν να παραλύσουν τη δραστηριότητα του Γουίκιλικς.

Σε μια περίοδο παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, που το δημοκρατικό έλλειμμα πολλών χωρών φέρνει στην επιφάνεια όχι μόνο τη διαφθορά που χαρακτηρίζει τις σχέσεις των κρατών με τις τράπεζες και με τους πολίτες τους, αλλά και την οργή του κόσμου εναντίον αυτής της έλλειψης διαφάνειας, η προστασία και η υποστήριξη του έργου του Γουίκιλικς είνια πιο σημαντική από ποτέ. Ο Σμιτ μας επισήμανε ότι «όσο αναπτύσσεται η παγκοσμιοποίηση τόσο πιο πολύπλοκος γίνεται ο κόσμος μας και τα ντοκουμέντα που στηρίζουν την ανάπτυξη αυτή. Οσο μεγαλύτερες γίνονται κάποιες επιχειρήσεις και τράπεζες, τότε αποτελεί πραγματικό πρόβλημα ότι λίγοι άνθρωποι που λειτουργούν με μια μυστική ατζέντα παίρνουν αποφάσεις που συχνά είναι πολύ πιο σημαντικές από τις αποφάσεις της κυβέρνησής τους για την καθημερινότητά τους. Αυτό δεν συμβαίνει στην Ελλάδα αυτήν τη στιγμή;»

Η ουσία είναι ότι μέχρι σήμερα το Γουίκιλικς φαίνεται να έχει σπάσει όλα τα ρεκόρ δημοσιεύσεων σοβαρών αποκλειστικοτήτων. Η εφημερίδα «The National» του Αμπου Ντάμπι αναφέρει ότι το Γουίκιλικς έχει βγάλει περισσότερες αποκλειστικότητες και μεγάλα σκάνδαλα μέσα σε τρία χρόνια από ότι η «Ουάσινγκτον Ποστ» τα τελευταία τριάντα χρόνια! Το σίγουρο είναι ότι από εδώ και μπρος ο κόσμος μας, οι κυβερνήσεις του και οι μυστικές πληροφορίες του δεν θα είναι ποτέ πια ίδιοι λόγω των λαγωνικών του Γουίκιλικς – που, σύμφωνα με τον Σμιτ, είναι «ιδεαλιστές, με μια σωκρατική εμμονή για την εύρεση της αλήθειας, που πιστεύουν ακράδαντα στα ιδεώδη της δικαιοσύνης και της δημοκρατίας».

Ο Σρι Σρινιβάσαν, καθηγητής των ψηφιακών μίντια στη νεοϋορκέζικη δημοσιογραφική σχολή Columbia Journalism School, δήλωσε επίσης με αφορμή το βίντεο του Γουίκιλικς από το Ιράκ (το οποίο ο αρχισυντάκτης του πρακτορείου Ρόιτερς Ντέιβιντ Σλίσινγκερ χαρακτήρισε σπάνιο γεγονός): «Είναι ένας τελείως νέος κόσμος για το πώς να δημοσιοποιεί κάποιος ιστορίες…» Οπως τόνισε ο Σλίσινγκερ, «Ενας πληροφοριοδότης εξασφάλισε στον κόσμο μας τη διαφάνεια που απαιτούσε και δικαιούνταν…».

Διαβάστε

………….. 1 ……………

Ronald Deibert, «Access Controlled» (ελεγχόμενη πρόσβαση), ΜΙΤ, 2010

Μια εξαιρετική ματιά πάνω στις ποικίλες μεθόδους που χρησιμοποιούν οι κυβερνήσεις όλου του κόσμου για να ελέγξουν το ίντερνετ, όπως το εθνικό σύστημα φιλτραρίσματος του ίντερνετ στην Κίνα με την ονομασία «Great Firewall of China».

………….. 2 ……………

L. Surhone, Μ. Timbledon, S. Marseken, «Wikileaks: Website, CamelCase, WebPage, WebBrowser, Markup Language, WYSIWYG», Betascript Publishers, 2010

Μια σύντομη παρουσίαση των μεθόδων λειτουργίας του Γουίκιλικς.

………….. 3 ……………

Tom Head, «It’s Your World, So change it: Using the Power of the Internet to Create Social Change», QUE, 2010-07-15

Ενας ολοκαίνουργος και μοναδικός πρακτικός οδηγός για όσους ενδιαφέρονται να δημιουργήσουν, να διαδώσουν και να συμμετάσχουν σε κοινωνικά κινήματα μέσα στο ίντερνετ και να μάθουν τα μυστικά του διαδικτυακού ακτιβισμού.

Πληκτρολογήστε

http://www.fas.org/blog/secrecy/

Το μπλογκ Secrecy News της Ομοσπονδίας Αμερικανών Επιστημόνων, που δημοσιεύει απόρρητα ντοκουμέντα της αμερικανικής κυβέρνησης.

http://www.immi.is/?l=en

Το επίσημο ενημερωτικό σάιτ της Ισλανδικής Πρωτοβουλίας για τα Σύγχρονα Μέσα Ενημέρωσης (ΙΜΜΙ) που αφορά την ελευθερία του λόγου, του Τύπου και της ερευνητικής δημοσιογραφίας.

Η ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΩΝ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΩΝ

ΤΟ ΤΟΠ-5 ΤΩΝ WIKI-ΔΙΑΡΡΟΩΝ
ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΠΥΡΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ (spysun04@googlemail.com) ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΑΣΟΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ (www.onemanshowstudio.com)
01

Τον Αύγουστο του 2007 το Γουίκιλικς δημοσιεύει μια απόρρητη έκθεση που αποδείκνυε ότι η οικογένεια του πρώην προέδρου της Κένυας Ντάνιελ Αραπ Μόι καταχράστηκε περισσότερα από δύο δισεκατομμύρια δολάρια από τα κρατικά ταμεία της χώρας!

02

Στις 7.11.07 ένα ντοκουμέντο με το όνομα «gitmo-sop.pdf» ανεβάζει στο σάιτ του Γουίκιλικς το πρωτόκολλο των «Πρότυπων Λειτουργικών Διαδικασιών» του αμερικανικού στρατού στις φυλακές του Γκουαντανάμο. Μεταξύ άλλων, αποκαλύπτεται ότι οι Αμερικανοί έκρυβαν κάποιους φυλακισμένους από τον Ερυθρό Σταυρό.

03

Τον Φεβρουάριο του 2009 το Γουίκιλικς θα εισχωρήσει στα αρχεία της Ερευνητικής Υπηρεσίας του Κογκρέσου και θα αποκαλύψει 6.780 μυστικές εκθέσεις, στις οποίες συμπεριλαμβάνονταν και γεωπολιτικές αναλύσεις της Κάρολ Μιγκντάνοβιτς για την ελληνο-τουρκική κρίση στα Ιμια, όπως και για τις προσεγγίσεις της Ελλάδας και της Τουρκίας στο θέμα του Κοσσυφοπεδίου.

04

Στις 13 Δεκεμβρίου 2009 το Γουίκιλικς δημοσιεύει ντοκουμέντα που αποκαλύπτουν ότι η γερμανική κυβέρνηση γνώριζε την απώλεια 142 ατόμων σε βομβαρδισμό βυτιοφόρων στο Κουντούζ του Αφγανιστάν, παρότι δημοσίως το αρνιόταν. Το βομβαρδισμό είχε διατάξει γερμανός στρατηγός. Μετά την αποκάλυψη, ο τότε υπουργός Αμυνας της χώρας, Φραντς Γιόσεφ Γιουνγκ, αναγκάστηκε να παραιτηθεί.

05

Η δημοσιοποίηση στις 5.4.10 του βίντεο με τίτλο «Παράπλευρη δολοφονία» (που αποδείκνυε την εν ψυχρώ δολοφονία 12 αμάχων από βολές αμερικανών στρατιωτών που επέβαιναν σε ένα ελικόπτερο Απάτσι στις 12 Ιουλίου του 2007) ήταν η υπόθεση που προκάλεσε σάλο, κάνοντας το Γουίκιλικς γνωστό σε όλο τον κόσμο. Στη διάθεση του κοινού υπάρχει ένα 39λεπτο αμοντάριστο και ένα μονταρισμένο 18λεπτο βίντεο, τα οποία αποδεικνύουν την ωμή βαρβαρότητα της αμερικανικής παρουσίας στο Ιράκ.

Η ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΩΝ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΩΝ

Ισλανδία: η χώρα-άσυλο για το Γουίκιλικς
ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΠΥΡΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ (spysun04@googlemail.com) ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΑΣΟΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ (www.onemanshowstudio.com)

• Στις 16 Ιουνίου 2010 η ιρλανδική κυβέρνηση πέρασε με νόμο ένα επαναστατικό πακέτο μέτρων υπέρ της διαφάνειας και της ελευθερίας του λόγου με τίτλο Ισλανδική Πρωτοβουλία για τα Μοντέρνα Μέσα Ενημέρωσης (ΙΜΜΙ).

Σύμφωνα με τον Σμιτ, «θα προστατεύουν όλες τις δημοσιεύσεις στο ίντερνετ, τις πηγές των δημοσιογράφων, καθώς και τα μέσα ενημέρωσης από τον λεγόμενο “libel tourism” (τουρισμό συκοφαντικής δυσφήμησης), που χρησιμοποιούν, μέσω των λονδρέζικων δικαστηρίων, οργανισμοί, εταιρείες και κροίσοι από όλον τον κόσμο για να φιμώσουν τον Τύπο για υποθέσεις και διαρροές που τους αφορούν. Είναι το πρώτο νομοθετικό πακέτο στον κόσμο που ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας της πληροφορίας για διαφάνεια και δημοκρατία».

Η ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΩΝ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΩΝ

ΤΟ ΓΟΥΙΚΙΛΙΚΣ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ
ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΠΥΡΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ (spysun04@googlemail.com) ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΑΣΟΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ (www.onemanshowstudio.com)
1.535 € ήταν το ποσό που πλήρωσε το 1989 στην Αυστραλία ο 18χρονος τότε Τσαρλς Ασέιντζ ως πρόστιμο για τις προ Γουίκιλικς χακεράδικες περιπέτειές του.

Σε 1.200.000 ανήλθαν τα ντοκουμέντα που διέρρευσαν μέσα στον πρώτο χρόνο λειτουργίας του Γουίκιλικς.

10.000 είναι ο μέσος όρος των ντοκουμέντων που λαμβάνει καθημερινά το Γουίκιλκς σήμερα.

98 στα 100 ντοκουμέντα φτάνουν στο Γουίκιλικς σε ψηφιακή μορφή.

5 είναι ο αριθμός των μελών του ηγετικού πυρήνα του οργανισμού.

1.000 είναι οι υπόλοιποι κύριοι εθελοντές του οργανισμού που βοηθούν με την τεχνογνωσία τους τις διαρροές του Γουίκιλικς.

Στα 500 ανέρχονται τα domain names (ονόματα διαδικτύου) που διαθέτει το Γουίκιλικς σε όλο τον κόσμο.

100 ήταν οι αποτυχημένες δικαστικές κινήσεις των αντιπάλων του Γουίκιλικς εναντίον του ώς τώρα.

140 αφγανοί άμαχοι (48 ενήλικοι και 92 παιδιά) σκοτώθηκαν από τον αμερικάνικο στρατό στο χωριό Γκαράνι της χώρας τον Μάιο του 2009. Το Γουίκιλικς προετοιμάζει τώρα τη διαρροή του βίντεο της σφαγής αυτής.

Ο Ευνουχισμός της Ενημέρωσης στην Ελλάδα.

Κείμενο: Σπύρος Χατζηγιάννης

Βερολίνο, 31.08.2020

Διαβάζω καθημερινά εφημερίδες και περιοδικά από 7-8 χρονών.

Κολύμπησα στα βαθιά νερά της δημοσιογραφίας/φωτοδημοσιογραφίας στο Ε της Ελευθεροτυπίας μεταξύ 2004 – 2014.
Και από το 2014 δημοσίευσα και δημοσιεύω διάφορα σε ελληνικά και ξένα ΜΜΕ. Και στο μπλογκ μου.
Αυτό που βιώνω και αυτά που βλέπουν τα μάτια μου και ακούνε τα αυτιά μου στο οικοσύστημα της ζούγκλας της ελληνικής δημοσιογραφίας από τότε που πήρε τα ηνία της χώρας η νέα κυβέρνηση δεν έχουν προηγούμενο.
Υπήρχαν πάντα προβλήματα και ατέλειες στην άσκηση της δημοσιογραφίας στην χώρα.
Αλλά:
Ποτέ, από όσο θυμάμαι, δεν είχαμε ένα σχεδόν 80-90% των ΜΜΕ να σιγοντάρει το έργο μιας κυβέρνησης. Ακόμη και να ασκεί εξώφθαλμη προπαγάνδα υπέρ της.
Αντί να ελέγχει την εξουσία όπως αρμόζει σε κάθε ΜΜΕ που σέβεται τον ρόλο του στην δημόσια ζωή μιας χώρας.
Ποτέ δεν είχαμε ένα τσουνάμι από Fake News να κατακλύζει σελίδες εφημερίδων και ”ενημερωτικών” σάιτ και να μην κουνιέται φύλλο όχι μόνο στην ΕΣΗΕΑ αλλά και στην Βουλή, κυβέρνηση και αντιπολίτευση που υποτίθεται ότι νοιάζονται για την υγιή λειτουργία του Τύπου στην χώρα.
Τέλος, ποτέ δεν είχαμε το κουκούλωμα σημαντικών ειδήσεων που απλώς δεν αναφέρονται καν πλέον σε εφημερίδες και σάιτς.
Να θυμίσω εδώ, για όσους τείνουν να το ξεχνάνε, ή, έχουν επιλεκτική μνήμη, πως ορίζεται, ανεπίσημα, η σχέση δημοσιογράφων και πολιτικών στον αγγλόφωνο κόσμο:
”…the relationship between journalists and politicians is meant to be like that between a dog and a lamppost.”